Làm gì để tháo gỡ "điểm nghẽn" cho logistics?

Với tốc độ phát triển lên tới 13 - 15%, ngành dịch vụ hậu cần (logistics) Việt Nam đang dần khẳng định vị thế và vai trò của mình trong nền kinh tế.

Đây là một trong những ngành có tiềm năng rất lớn và có vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ các ngành kinh tế, các ngành sản xuất khác nhau và hoạt động thương mại xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, để ngành logistics phát triển, bên cạnh hỗ trợ từ phía cơ quan nhà nước, bản thân các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh và chủ động hơn trước sân chơi toàn cầu

*Dư địa lớn

Ông Nguyễn Thành Phương, Tổng Giám đốc Tập đoàn Sao Đỏ - chủ đầu tư Khu Công nghiệp Nam Đình Vũ (Hải Phòng) cho biết, Sao Đỏ đã và đang đầu tư trong khá nhiều lĩnh vực tại nơi đây và hiện nay, đơn vị đang đầu tư phát triển lĩnh vực mới là cảng biển và logistics.

Được kiến tạo trên ý tưởng khu công nghiệp gắn liền với cảng biển. Nam Đình Vũ có diện tích 1.329 ha với 4 phân khu chức năng liên hoàn bổ trợ lẫn nhau tạo dựng môi trường đầu tư kinh doanh hoàn chỉnh, đồng bộ và giàu tiện ích bao gồm: khu công nghiệp, khu cảng biển và hậu cần cảng, khu phi thuế quan, khu cảng dầu khí và hàng lỏng.

Theo ông Nguyễn Thành Phương, Khu Công nghiệp Nam Đình Vũ và đặc biệt là cảng Nam Đình Vũ nằm ở vị trí rất thuận lợi, đủ điều kiện để hình thành một trung tâm logistics lớn tại Hải Phòng.

Việc xây dựng và phát triển khu công nghiệp đang đi theo đúng định hướng phát triển của thành phố Hải Phòng nhằm biến Hải Phòng thành trung tâm hàng hải logistics lớn nhất phía Bắc.

Do vậy, việc phát triển logistics là xu hướng tất yếu trên toàn thế giới và tại Việt Nam dư địa để phát triển ngành này rất lớn, bởi, hạ tầng logistics còn yếu và chi phí logistics cho lĩnh vực vận tải hàng hóa còn lớn.

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc Công ty cổ phần Cảng Nam Đình Vũ chia sẻ, dù mới đi vào khai thác từ tháng 2/2018, nhưng cảng đã đón khoảng 200 chuyến tàu lớn nhỏ, đi các tuyến quốc tế như đi Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Hong Kong (Trung Quốc), Thượng Hải (Trung Quốc)… với sản lượng hàng hóa thông quan đạt khoảng 200.000 TEU.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, cảng Nam Đình Vũ là một trong những cảng có cơ sở hạ tầng hiện đại nhất khu vực Hải Phòng hiện nay về quy mô, trang thiết bị xếp dỡ tuyến tiền phương cũng như hậu phương và hệ thống kho bãi.

Là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics tại Khu Công nghiệp Đình Vũ, ông Piyush Rathore, Tổng Giám đốc Công ty CP Transworld QBV ICD cho hay, thị trường logistics ở miền Nam đã đến độ bão hòa, trong khi Transworld QBV ICD nhìn thấy một tương lai phát triển rất tươi sáng ở thị trường miền Bắc.

Hơn nữa, khu vực miền Bắc có vị trí thuận lợi giáp với biên giới Trung Quốc, cộng thêm việc giao thương hàng hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng phát triển và mở rộng sẽ  là cơ hội cho ngành logistics phát triển vượt bậc trong tương lai.

*Tạo đà để phát triển

Nhận định từ các chuyên gia cho thấy, logistics đóng góp quan trọng vào quá trình phân phối hàng hoá từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng và là cầu nối thương mại toàn cầu.

Ngoài ra, hoạt động logistics ngày nay không chỉ gắn liền với hoạt động kho vận, giao nhận vận tải, mà còn lên kế hoạch, sắp xếp dòng chảy nguyên, vật liệu từ nhà cung ứng đến nhà sản xuất, sau đó luân chuyển hàng hóa từ khâu sản xuất đến người tiêu dùng cuối cùng, tạo nên sự liên thông trong toàn xã hội theo những phương án tối ưu hóa, giảm chi phí luân chuyển và lưu kho.

Trước vấn đề này, ông Nguyễn Tương, Phó Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp logistics Việt Nam cho rằng, thời gian qua, được sự quan tâm của Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan, đặc biệt là Bộ Công Thương nên ngành logistics đã có tốc độ tăng trưởng rất nhanh.

Theo báo cáo điều tra về chỉ số hoạt động logistics (LPI) năm 2018 của Ngân hàng thế giới (WB) công bố, Việt Nam được xếp hạng 39/160 nước điều tra, tăng 25 bậc so với xếp hạng 64 năm 2016. Hiện Việt Nam đang phấn đấu tiếp tục tăng lên 5 - 10 bậc, tức là ở thứ hạng 30, ngang bằng với các nước phát triển.

Tuy nhiên, khó khăn, hạn chế lớn nhất của ngành logistics hiện nay là vấn đề kết cấu hạ tầng phục vụ cho ngành logistics bởi vẫn còn nhiều khó khăn trong việc vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ, đường sông và đường sắt.

Dưới vai trò quản lý nhà nước, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu nhấn mạnh, hiện nay, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành rất quan tâm đến sự phát triển của logistics và đã thể hiện thành các văn bản pháp luật như Quyết định số 200/QĐ-TTg về việc phê duyệt

Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025.

Chính vì vậy, ngành dịch vụ logistics Việt Nam đã có những bước phát triển nhanh và mạnh với tốc độ phát triển lên đến 13 - 15% và là một trong những ngành có tiềm năng rất lớn đối với nền kinh tế.

Tuy nhiên, thực trạng ngành logistics hiện nay còn có một số “điểm nghẽn" về hạ tầng cho logistics, nhất là về hạ tầng đường bộ, hàng không, tuy nhiên, còn thiếu sự kết nối giữa các phương tiện, các hình thức giao thông vận tải.

Chi phí logistics cao do hiện nay khối lượng lớn hàng hóa vận chuyển bằng đường bộ, trong khi đó, đường bộ là hình thức vận chuyển có chi phí cao hơn so với các hình thức vận tải khác.

Việc cắt giảm chi phí logistics hiện nay còn rất khó khăn do chưa khai thác và đẩy mạnh được các phương tiện đường thủy, đường sắt; năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics còn yếu.

Theo thống kê của Hiệp hội doanh nghiệp logistics, Việt Nam có khoảng 4.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, nhưng đa số đều là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bên cạnh vướng mắc về vốn, thì doanh nghiệp logistics Việt Nam còn thiếu kinh nghiệm, thiếu năng lực cạnh tranh nên chưa có cơ hội vươn ra thị trường lớn.

Thêm vào đó, thiếu sự liên kết đồng bộ giữa các doanh nghiệp, giữa các công đoạn khác nhau của hoạt động logistics.

Ông Trần Thanh Hải cũng chỉ ra việc có doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kho, có doanh nghiệp cung cấp dịch vụ vận tải, hỗ trợ... tuy nhiên các hoạt động này chưa có sự liên kết, sâu chuỗi và đây là một trong những điểm yếu tiếp theo của hoạt động logistics.

Ngoài ra, nguồn nhân lực cũng là một yếu tố trở ngại bởi lực lượng làm logistics hiện nay của Việt Nam đều được đào tạo từ các nguồn khác nhau, chưa có một nền tảng đào tạo chính thức, bài bản.

Mặt khác, việc ứng dụng công nghệ trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 khi mà lượng hàng hóa di chuyển lớn, nhu cầu về mặt thời gian cũng như tính an toàn của hàng hóa... nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Tương, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp logistics Việt Nam cũng cho rằng, khó khăn lớn nhất của ngành dịch vụ logistics là phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ cho ngành này.

Những năm qua, ngành logistics phát triển mạnh mẽ nhưng khâu vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ, đường hàng không, đường sắt vẫn còn nhiều khó khăn.

Do đó, để tập trung phát triển ngành dịch vụ logistics trong thời gian tới, ông Nguyễn Tương cho rằng, ngoài vấn đề cơ chế chính sách, kết cấu hạ tầng thì cần phải có sự hỗ trợ của các Bộ, ngành liên quan thì bản thân các doanh nghiệp logistics phải nỗ lực nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ và giảm chi phí để thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh xuất nhập khẩu.

Là một trong những doanh nghiệp đón đầu cơ hội phát triển, ông Đinh Duy Linh - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Hateco bày tỏ, Trung tâm logistics Hateco có diện tích gần 13 ha và tập trung làm trung tâm logistics theo hướng hiện đại, áp dụng công nghệ 4.0 nhằm giảm chi phí cho logistics.

Mục tiêu mà Hateco đặt ra là trung tâm logistics tích hợp và chủ yếu đối với thương mại điện tử và chuyển phát nhanh. Ngoài ra, các doanh nghiệp có hàng hóa thông quan xuất nhập khẩu có thể đưa hàng đến trung tâm thực hiện các dịch vụ hải quan tại đây.

Hiện tại, Hateco đang là nhà cung cấp dịch vụ hậu cần logistics hàng đầu tại Việt Nam. Chỉ sau hơn 1 năm đi vào hoạt động và đã quy tụ được những đối tác chiến lược lớn như Công ty Cổ phần Dịch vụ Hàng hóa hàng không Việt Nam (ACSV), Lazada Express, Shopee, DHL, Giao Hàng Nhanh, Ninja Van, Trường Hải Auto, rượu Thiên Linh, Tổng công ty bưu điện Việt Nam (VN Post) …và kỳ vọng sẽ chào đón thêm nhiều đối tác chiến lược trong tương lai./.