Nan giải tình trạng thất nghiệp tăng vọt trong giới thanh niên ở Trung Quốc

 

Một báo cáo từ Viện Nghiên cứu Việc làm Trung Quốc và Hội đồng việc làm Trung Quốc Zhaopin Ltd. cho hay tỷ lệ giữa nhu cầu thị trường và người xin việc là 0,57 đối với sinh viên tốt nghiệp đại học trong quý III/2022, thấp hơn con số tương ứng 1,24 vào năm 2021 và 1,38 vào năm 2020. Tỷ lệ dưới 1 cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt về công việc và sự tự tin thấp giữa những người tìm việc.

Năm 2022, Trung Quốc ghi nhận tỷ lệ việc làm trung bình của thanh niên là 17,5% trong số những người thành thị từ 16 đến 24 tuổi. Trong mùa tốt nghiệp vào tháng 7/2022, con số đó đạt 19,9%, cho hay cứ 5 thanh niên thành thị thì có gần 1 người thất nghiệp, tỷ lệ cao nhất kể từ khi việc lưu trữ hồ sơ bắt đầu vào năm 2018. Trong số đó, tình hình sinh viên tốt nghiệp đại học thậm chí còn tồi tệ hơn với tỷ lệ thất nghiệp, ước tính gấp 1,4 lần so với thanh niên nói chung.

Mặc dù tốt nghiệp Đại học Trung Văn danh tiếng Hong Kong (Trung Quốc) và đã gần năm tháng tìm việc, Yang Yang (22 tuổi) vẫn chưa nhận được bất cứ lời mời làm việc nào. Cô là một trong hàng triệu sinh viên Trung Quốc bước vào cuộc đua tìm việc khốc liệt trong năm nay.

Giống như Yang, khóa sinh viên ra trường năm 2023 đang bước vào thị trường việc làm trong bối cảnh kinh tế suy thoái sau ba năm Chính phủ Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm soát dịch COVID-19 nghiêm ngặt, và các cuộc đàn áp quy định đối với các ngành công nghệ, bất động sản và gia sư tư nhân, vốn mong muốn thuê được những nhân tài trẻ.

Để giảm bớt tình trạng thất nghiệp trong nước, chính quyền trung ương và địa phương ở Trung Quốc đã triển khai các biện pháp như các chương trình việc làm do nhà nước tài trợ, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước thuê sinh viên mới tốt nghiệp.

Tuy nhiên, trong bối cảnh suy thoái kinh tế vĩ mô và những khó khăn tài chính địa phương, các chuyên gia cho rằng chỉ riêng nỗ lực của khu vực công là không đủ để hấp thụ số lượng sinh viên đại học thất nghiệp ngày càng tăng - trọng tâm nên là làm thế nào để thúc đẩy và duy trì niềm tin giữa các doanh nghiệp tư nhân.

* Nguồn cung tăng trước nhu cầu suy yếu

Năm 2023, kỷ lục 11,58 triệu sinh viên ở Trung Quốc dự kiến sẽ tốt nghiệp từ các cơ sở giáo dục đại học, tăng 7,6% so với ước tính của năm ngoái. Năm 2020, Bộ Giáo dục thông báo rằng họ sẽ tăng lượng tuyển sinh chương trình sau đại học lên 189.000. Mức tăng trưởng 20% so với cùng kỳ năm trước là tỷ lệ cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng trung bình 5-6% trước đó.

Báo cáo của Zhaopin cho thấy, cuộc vật lộn lâu năm để tìm việc làm sau khi tốt nghiệp sẽ đặc biệt nghiêm trọng trong năm nay. Trong quý III/2022, mùa tuyển dụng mùa thu thông thường, nhu cầu của các công ty đối với sinh viên mới tốt nghiệp đại học đã giảm 12,2% so với cùng kỳ năm trước, trong khi số lượng người xin việc tăng vọt 91,3%.

Theo Lu Feng, Giáo sư tại Trường Phát triển Quốc gia của Đại học Bắc Kinh, số lượng sinh viên tốt nghiệp tìm kiếm việc làm ngày càng tăng sẽ có tác động hạn chế đến tỷ lệ thất nghiệp - nhiều nhất là tăng 0,5 đến 1,0 điểm phần trăm trong ngắn hạn. Điều cấp bách hơn là nhu cầu suy yếu đang đẩy tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên lên cao.

Tháng 8/2022, người sáng lập gã khổng lồ công nghệ Huawei Technologies Co. Ltd., Ren Zhengfei, đã thúc giục công ty cắt giảm ngay lập tức tất cả các dòng sản phẩm không có lãi, dự đoán một tương lai ảm đạm cho nền kinh tế thế giới trong bối cảnh cuộc xung đột Nga-Ukraine và cuộc phong tỏa ngành công nghệ của Mỹ đối với Trung Quốc vẫn đang diễn ra.

Các đối thủ nặng ký khác trong lĩnh vực công nghệ như công ty mẹ ByteDance Ltd. của Tiktok và gã khổng lồ giao hàng Meituan Dianping, đã cắt giảm số lượng tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp của họ vào mùa thu năm ngoái. Ngoài ra, Alibaba Group Holding Ltd. và Tencent Holding Ltd. đã tiến hành sa thải hàng loạt trong quý II/2022 trong bối cảnh Bắc Kinh đàn áp sâu rộng lĩnh vực công nghệ.

 Feng Lijuan, trưởng cố vấn nhân sự tại Hội đồng việc làm 51job Inc., cho biết, khoảng 60% trong số hơn 100 công ty hàng đầu từ các lĩnh vực khác nhau được thăm dò đã cắt giảm hạn ngạch tuyển dụng sinh viên, một số ít không tuyển dụng bất cứ ai cả.

Sinh viên cũng nói rằng họ đang được cung cấp các gói thù lao thấp hơn. Sinh viên kỹ thuật sinh học Pu Jia cho hay cô buộc phải chuyển sang các doanh nghiệp vừa và nhỏ sau khi biết rằng các nhà tuyển dụng trong danh sách mong muốn của cô, như Huawei, không tuyển dụng vào năm 2022. "Những lựa chọn mà ban đầu tôi coi là lựa chọn an toàn bây giờ là những lựa chọn tốt nhất mà tôi có".

* Từ săn việc làm đến "mọt sách"

Ngày 5/3, cựu Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã trình bày báo cáo công tác của Chính phủ trước Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, trong đó ông cho biết, Trung Quốc sẽ tạo ra 12 triệu việc làm ở đô thị và ưu tiên giải quyết vấn đề tìm việc làm cho sinh viên tốt nghiệp đại học.

Kể từ khi đại dịch bắt đầu, chính phủ đã triển khai các biện pháp để giúp tiếp nhận số lượng lớn sinh viên tốt nghiệp đại học thất nghiệp. Chúng bao gồm mở rộng tuyển sinh chương trình sau đại học, mở thêm các vị trí công chức và đưa ra mức lương cao cho sinh viên mới tốt nghiệp sẵn sàng làm việc ở các khu vực kém phát triển hơn.

Trong số các lựa chọn này, con đường học tập đã được chứng minh là phổ biến rộng rãi. Trong ba năm đại dịch vừa qua, tỷ lệ sinh viên tham dự kỳ thi sau đại học lần thứ hai hoặc thậm chí lần thứ ba ngày càng tăng.

Một nghiên cứu từ nền tảng giáo dục China Education Online cho thấy năm 2023, kỷ lục 4,74 triệu người đăng ký thi tuyển sinh chương trình sau đại học, tăng 170.000 người so với năm 2022. Hơn 60% thí sinh đã chọn nộp đơn vào các trường sau đại học trong bối cảnh áp lực tìm việc làm.

Việc theo đuổi bằng cấp cao hơn có thể gây bất lợi cho sinh viên mới tốt nghiệp có được kinh nghiệm công nghiệp cần thiết, vì tài liệu thi thường không liên quan đến các kỹ năng cần thiết tại nơi làm việc. Một số sinh viên đã chuyển từ chậm chạp trong việc làm sang lười biếng hoặc sợ tìm việc làm, hoặc thậm chí không muốn được tuyển dụng.

Trong khi đó, Chính phủ đang tiếp tục tạo thêm việc làm cho sinh viên mới tốt nghiệp, với 25.000 vị trí đặc biệt phục vụ cho sinh viên mới tốt nghiệp do Chính phủ trung ương cung cấp, chiếm hơn 67% vị trí công chức quốc gia, tăng đáng kể so với 40% trong những năm trước.

Tuy nhiên, khi tài chính địa phương ngày càng trở nên căng thẳng do số lượng ngày càng tăng từ các chi phí liên quan đến COVID-19, các chương trình như vậy khó khăn hơn trong việc cung cấp một giải pháp bền vững cho vấn đề việc làm. Các ý kiến thống nhất cho rằng giải pháp lâu dài để giải quyết tình trạng thất nghiệp của thanh niên đòi hỏi thị trường và các doanh nghiệp tư nhân.

* Kỳ vọng vào sự thay đổi

Trong một thời gian dài, các lĩnh vực công nghệ, bất động sản và giáo dục theo truyền thống được biết đến là nguồn thuê sinh viên mới tốt nghiệp dồi dào, theo Nie Riming, một nhà nghiên cứu tại Viện Tài chính và Luật Thượng Hải. Nhưng kể từ năm 2020, một cơn bão quy định ập xuống các ngành này đã thúc đẩy sa thải hàng loạt và thu hẹp quy mô hoạt động.

Có những dấu hiệu cho thấy mọi thứ sẽ thay đổi vào năm 2023. Vào tháng Giêng, Chính phủ tuyên bố rằng cuộc đàn áp hơn hai năm đối với lĩnh vực công nghệ rộng lớn sắp kết thúc. Trong một diễn biến khác, cựu Phó Thủ tướng Lưu Hạc hồi tháng 12/2022 đã thông báo rằng Chính phủ Trung Quốc đang xem xét thêm các biện pháp để giúp các nhà phát triển bất động sản cải thiện bảng cân đối kế toán của họ.

Ngoài ra, theo BOSS Zhipin, một trong những nền tảng tuyển dụng trực tuyến hàng đầu ở Trung Quốc, các lĩnh vực sản xuất cao cấp như năng lượng mới, vật liệu mới và sản xuất thông minh đã cho thấy khả năng phục hồi trong bối cảnh đại dịch. Những ngành như vậy thể hiện mức tăng trưởng 20% so với cùng kỳ năm ngoái về số lượng tuyển dụng trường học và mức lương được cung cấp cho mùa thu năm 2023.

Nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc BYD Co. Ltd., đã mở rộng đầu tư và quy mô nhà máy vào năm 2022 với sự hỗ trợ của Chính phủ, và đang tìm kiếm hơn 30.000 sinh viên tốt nghiệp đại học ở một số thành phố bao gồm Thâm Quyến, Tây An...

Tuy nhiên, BYD vẫn là một ví dụ hiếm hoi trong thị trường tuyển dụng hiện tại khi khoảng cách giữa nhu cầu của ngành và kỹ năng của sinh viên tốt nghiệp vẫn còn lớn. Các chuyên gia cho biết cần phải có sự kết hợp giữa dự báo chính xác nhu cầu của ngành và đảm bảo rằng sinh viên mới tốt nghiệp trau dồi một loạt các phẩm chất liên ngành để đối phó với nhu cầu xã hội thay đổi.

Một nghiên cứu của Yue Changjun, Giáo sư tại Trường giáo dục sau đại học của Đại học Bắc Kinh, cho hay: "Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa kinh tế và số hóa, được thúc đẩy bởi sự đổi mới, sinh viên tốt nghiệp đại học thường thiếu kỹ năng mà thị trường yêu cầu trong các lĩnh vực như hiểu biết về tài chính, tinh thần kinh doanh, máy tính và kiến thức kỹ thuật số, khả năng ngoại ngữ và tư duy quốc tế"./.