Tập đoàn vũ khí Raytheon (Mỹ). Ảnh: reuters
Ngày 5/6, các thượng nghị sĩ Mỹ thuộc hai đảng Dân chủ và Cộng hòa tuyên bố sẽ đưa ra các nghị quyết nhằm tìm cách ngăn chặn việc Tổng thống Mỹ Donald Trump né tránh sự xem xét của Quốc hội và hoàn tất thương vụ bán vũ khí trị giá 8 tỷ USD cho Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Jordan.
Các nghị sĩ đã đề xuất 22 nghị quyết nhằm ngăn chặn 22 hợp đồng bán vũ khí cho các đồng minh Arab mà Tổng thống Trump thông qua.
Theo giới nghị sĩ Mỹ, mục đích của hành động này là "bảo vệ và tái khẳng định vai trò của Quốc hội trong hoạt động bán vũ khí cho các chính phủ nước ngoài".
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham, vốn là một đồng minh thân cận của Tổng thống Trump, đã kỳ vọng có sự hợp lực từ hai chính đảng để ngăn chặn các thương vụ bán vũ khí này.
Ông Graham nhấn mạnh mặc dù Saudi Arabia là một đồng minh chiến lược của Mỹ, song Washington không thể "làm ngơ" trước những hành vi của Thái tử Mohammed bin Salman, do đó, theo thượng nghị sĩ này, hiện không phải là thời điểm phù hợp để thúc đẩy các thương vụ vũ khí với Riyadh.
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bob Menendez, thành viên trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, khẳng định động thái trên nhằm ám chỉ rằng các nghị sĩ hai đảng sẽ không cho phép Tổng thống hay Ngoại trưởng Mỹ làm xói mòn quyền xem xét và chặn thỏa thuận của Quốc hội.
Không rõ liệu các nghị sĩ lưỡng đảng có thành công trong việc ngăn chặn các thương vụ này hay không trong khi theo quy định của Hiến pháp, Tổng thống Trump có thể phủ quyết mọi nghị quyết chống đối. Quốc hội lưỡng viện Mỹ chỉ có thể chặn quyền này nếu hội đủ 2/3 số phiếu ủng hộ.
Trước đó, ngày 24/5, Tổng thống Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia trước tình trạng căng thẳng với Iran, viện dẫn tình hình này để xúc tiến các thương vụ bán vũ khí trị giá 8,1 tỷ USD cho Saudi Arabia, UAE và Jordan mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội do bất kỳ sự trì hoãn nào cũng có thể gia tăng nguy cơ cho các đối tác của Mỹ, vào thời điểm Tehran gây bất ổn tại khu vực.
Trong các tài liệu trình Quốc hội, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã liệt kê các loại khí tài quân sự và dịch vụ quốc phòng sẽ cung cấp cho 3 nước Arab trên, trong đó có vũ khí dẫn đường chính xác do Tập đoàn Raytheon (Mỹ) sản xuất, hỗ trợ kỹ thuật cho máy bay Boeing Co F-15, và các tên lửa chống tăng Javelin do hai hãng Raytheon và Lockheed Martin sản xuất.
Nhiều nhà lập pháp đã bày tỏ tức giận trước động thái này vì cho rằng các vũ khí bán cho các đồng mình Arab được sử dụng trong các chiến dịch quân sự do Saudi Arabia đứng đầu, dẫn tới việc nhiều dân thường Yemen bị thiệt mạng và hàng triệu người đối mặt với nguy cơ bị thiếu lương thực trầm trọng./.