Ngoại trưởng Cuba Bruno Rodriguez phản đối mạnh mẽ quyết định “phi lý và mang tính chính trị” của Bộ Ngoại giao Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Viện nghiên cứu Brookings mới đây đăng bài phân tích về quan hệ Mỹ - Cuba của ông Harold Trinkunas, Phó Giám đốc Trung tâm Hợp tác và An ninh Quốc tế thuộc Đại học Stanford (Mỹ) và ông Richard Feinberg, Giáo sư thuộc Đại học California San Diego (Mỹ).
Hôm 10/10, Chính quyền Mỹ đã trục xuất 15 viên chức ngoại giao Cuba. Hai tác giả cho rằng nhiều nhà ngoại giao ở La Habana và ở Bộ Ngoại giao Mỹ đều phản đối việc giảm quy mô phái đoàn của Mỹ ở Cuba sau những tổn hại sức khỏe của một số nhà ngoại giao Mỹ.
Sau khi trục xuất 15 viên chức ngoại giao Cuba, phía Mỹ cũng giảm đáng kể nhân sự của Đại sứ quán Mỹ tại La Habana. Mỹ cho rằng Cuba đã không thể bảo vệ sự an toàn của các nhà ngoại giao Mỹ, trong đó 22 người có những tổn hại sức khỏe, song nguyên nhân và thủ phạm chính xác còn chưa được xác định.
Trước khi có hoạt động trục xuất ngoại giao, Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa ra cảnh báo đối với người dân Mỹ không du lịch tới Cuba. Biện pháp bất thường này sẽ làm giảm đáng kể nguồn thu từ việc đổi ngoại tệ của hòn đảo này.
Nhiều nhà ngoại giao ở La Habana và ở Bộ Ngoại giao Mỹ đều phản đối việc giảm quy mô phái đoàn của Mỹ ở Cuba. Mặc dù tất cả đều lo ngại về sự an toàn của nhân sự Mỹ nhưng những sự cố về sức khỏe có vẻ như đang giảm đi nhanh chóng.
Các nhà ngoại giao Mỹ ở La Habana đều tự hào về những thành quả trong việc thúc đẩy lợi ích của Mỹ ở Cuba và họ đều mong muốn tiếp tục bảo vệ và đẩy mạnh những lợi ích đó.
Những biện pháp này không phải để bảo vệ công dân Mỹ, mà Nhà Trắng và các nghị sỹ Mỹ ủng hộ cấm vận đã sử dụng việc này như là cái cớ để đảo ngược chính sách bình thường hóa quan hệ của chính quyền tiền nhiệm. Với những hành động này, Mỹ đang làm chính xác những điều mà kẻ thù trong khu vực muốn.
Quang cảnh bên ngoài Đại sứ quán Cuba ở Washington D.C., Mỹ ngày 3/10. Ảnh: THX/TTXVN
Sự thù địch công khai của Mỹ khiến cho những kẻ cứng đầu chống Mỹ ở Cuba phản đối mối quan hệ song phương giữa hai nước. Thêm vào đó, du khách Mỹ tới Cuba mang lại lợi nhuận cho những thành phần kinh tế tư nhân trong lĩnh vực du lịch của Cuba và tạo điều kiện cho tầng lớp trung lưu ở nước này. Cảnh báo du lịch sẽ làm hại tới những thành phần tiến bộ trong xã hội Cuba.
Hơn nữa, sự tan vỡ trong quan hệ Mỹ-Cuba sẽ cho phép Nga, Trung Quốc, Iran, Venezuela gây ảnh hưởng sâu sắc hơn đối với Cuba và cả vịnh Caribe. Các hành động thiếu cân nhắc của Chính quyền Trump đối với Cuba là một phần của một mô hình không tôn trọng nền ngoại giao Mỹ và thiếu sự cân nhắc kỹ lưỡng về những hậu quả địa chiến lược.
Từ việc chỉ trích thỏa thuận có thể kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran, việc khiêu khích Triều Tiên, tới việc công kích thỏa thuận NAFTA với hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Mexico và Canada, Chính quyền Mỹ đã làm suy yếu ảnh hưởng và sự tin cậy của Mỹ.
Các đối tác của Mỹ tại Mỹ Latinh đã hoan nghênh sự thay đổi trong chính sách đối với Cuba năm 2014 như là một tín hiệu rằng Chiến tranh Lạnh cuối cùng đã kết thúc ở phía Tây bán cầu. Nhưng động thái này của Chính quyền Mỹ đã cảnh báo các nước bè bạn và khiến họ nghi ngờ về giá trị của những cam kết của Mỹ, làm giảm sự tin cậy vào Mỹ từ các nước đồng minh ở châu Á và châu Âu.
Vẫn có cơ hội cho những chính sách ngoại giao chủ động. Chính phủ Cuba luôn phối hợp với Mỹ trong điều tra về những vụ việc liên quan nhân viên ngoại giao Mỹ. Cuba đã cho phép FBI hoạt động độc lập tại Cuba lần đầu tiên trong hơn 50 năm, một tín hiệu cho thấy Chủ tịch Raul Castro thực sự muốn cải thiện quan hệ với Mỹ.
Nhưng Mỹ lại có vẻ hạn chế và kiên quyết tiếp tục đi theo lối mòn của sự cản trở mặc cho cái giá phải trả. Sự thù địch của Mỹ có thể mạo hiểm phá hủy giai đoạn chuyển giao sắp tới của một Chính phủ Cuba mới sau khi Chủ tịch Raul Castro từ chức vào đầu năm 2018, thay vào đó sẽ củng cố tiềm lực cho lực lượng chống Mỹ, phản đối mở cửa kinh tế trên bán đảo này.
Việc cản trở du lịch và hạn chế dòng tiền đã phá hủy quan hệ giữa người dân hai nước Mỹ và Cuba. Điều này cũng phá hủy quan hệ của Mỹ với các đối tác trong khu vực - những nước luôn phản đối chính sách thù địch của Mỹ.