Nhật Bản lên kế hoạch phát hành 133 tỷ USD trái phiếu chuyển đổi xanh

Nhật Bản vừa bán đấu giá trái phiếu chuyển đổi xanh của chính phủ, một công cụ tài chính nhằm giúp ngành công nghiệp của quốc gia này trung hòa carbon đi kèm với phát triển.

Chính phủ hy vọng rằng thông qua việc phát hành cái gọi là Trái phiếu chuyển đổi khí hậu Nhật Bản (trái phiếu GX), chính phủ có thể đảm bảo nguồn tài trợ cho các công nghệ mới nổi giúp cắt giảm khí thải trong dài hạn, chẳng hạn như pin và chip tiên tiến.

Trái phiếu GX là một công cụ tài chính được phát triển trong những năm gần đây nhằm hướng thêm nguồn tài chính vào các hoạt động giúp tạo ra các xã hội khử carbon và đối phó được biến đổi khí hậu. Trái phiếu GX từng được các công ty phát hành để cấp vốn đầu tư vào các hoạt động chưa đạt tiêu chuẩn "xanh" nhưng hướng tới mục tiêu cắt giảm lượng khí thải carbon trong dài hạn.

Nhật Bản có kế hoạch phát hành tổng cộng 20.000 tỷ yen (133 tỷ USD) trái phiếu GX trong thập kỷ tới. Khoảng 800 tỷ yen trái phiếu kỳ hạn 10 năm được bán đấu giá ngày 14/2 và số lượng trái phiếu 5 năm tương tự sẽ được bán đấu giá vào ngày 27/2. Một đợt phát hành khác trị giá 1.400 tỷ yen khác sẽ được thực hiện trong năm tài chính tiếp theo.

Chính phủ hy vọng trái phiếu sẽ thúc đẩy đầu tư công và tư nhân trị giá hơn 150.000 tỷ yen - số tiền ước tính cần thiết trong 10 năm tới để chuyển đổi xã hội đang dựa vào nhiên liệu hóa thạch của quốc gia này thành một xã hội tập trung vào năng lượng sạch hơn.

Mục tiêu của Nhật Bản là đạt được mức khí thải bằng 0 ròng vào năm 2050, nhưng cường quốc sản xuất này đang rất khó khăn trong việc mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo và thực hiện các biện pháp khác để đạ mục tiêu khử carbon. Vị trí địa lý và sự phụ thuộc kinh tế vào các ngành công nghiệp sử dụng các loại nhiên liệu nhiều carbon đã cản trở năng lực đảm bảo an ninh năng lượng và tăng trưởng kinh tế của nước này.

Tiền thu được từ trái phiếu GX sẽ được phân bổ cho các dự án đáp ứng các tiêu chí nhất định, chủ yếu là góp phần khử carbon đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh công nghiệp. Trái phiếu phát hành trong tháng này sẽ gây quỹ cho các hoạt động như tăng cường sản xuất pin, thăm dò các phương pháp sản xuất thép sử dụng hydro và phát triển chất bán dẫn thế hệ tiếp theo.

Nneka Chike-Obi, Giám đốc cấp cao của Sustainable Fitch, dự đoán: “Phản hồi về đợt phát hành đầu tiên của Nhật Bản sẽ mang tính hướng dẫn cho các quốc gia khác về loại hoạt động và mức độ công bố thông tin mà thị trường mong đợi đối với phân khúc nợ bảo vệ môi trường này”.

Masato Kanedome, đứng đầu DNV Business Assurance, một cơ quan đánh giá bộ tiêu chuẩn ESG có trụ sở tại Na Uy, cho biết Nhật Bản phải giám sát và báo cáo kỹ lưỡng về tiến độ của các hoạt động sử dụng số tiền thu được cũng như kế hoạch hành động quốc gia tổng thể nhằm đạt được mức trung hòa carbon đến năm 2050 để trái phiếu nhận được sự chấp thuận của đông đảo các thực thể đầu tư thể chế chấp nhận".

Nhật Bản đang ủng hộ một quá trình chuyển đổi năng lượng "thực tế", vạch ra một đường lối từ các chiến lược đầy tham vọng mà dường như sẽ là một quá trình thay đổi quá nhanh chóng. Tokyo hy vọng trái phiếu nói chung sẽ giúp có nhiều đầu tư hơn vào các sáng kiến giúp các nền kinh tế chuyển sang hướng khử carbon.

Các nhà đầu tư sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến. Các quốc gia châu Á và các nền kinh tế đang phát triển khác sẽ xem xét tính hiệu quả của loại trái phiếu này.

Trái phiếu GX của Nhật Bản đã thu hút được sự chú ý của các nhà đầu tư và các chính phủ khác như một công cụ tài chính hiệu quả, có thể giúp huy động nguồn đầu tư rất cần thiết cho quá trình khử carbon. Tuy nhiên, các nhà phê bình chỉ ra những lo ngại về việc xanh hóa trong quá trình sử dụng số tiền thu được.

Sean Kidney, Giám đốc điều hành của Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại London, nhận định trong một thông báo: “Các công ty, thành phố và quốc gia cần thực hiện các kế hoạch chuyển đổi phù hợp với các mục tiêu giảm phát thải toàn cầu. Trái phiếu GX cho thấy rõ ràng cách các chính phủ và các tổ chức khác có thể huy động vốn để đầu tư vào quá trình chuyển đổi đó. Nó đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lĩnh vực tài chính chuyển đổi".

Bà Nneka Chike-Obi nhận xét rằng một số hoạt động chuyển đổi đủ điều kiện theo chiến lược của Nhật Bản như xe hybrid và hydro là "hỗ trợ ngành công nghiệp nhưng không đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế", có thể vì tăng trưởng kinh tế cũng là một yếu tố then chốt được ưu tiên đi kèm với quá trình khử carbon. Trong một báo cáo gần đây, bà cho rằng việc sử dụng các thước đo nhất quán để đo lường mức độ đóng góp của nguồn tài chính vào kết quả bền vững sẽ “mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư và cải thiện tính minh bạch”.

Sustainable Fitch hy vọng sẽ có thêm các chính phủ khác xem xét việc phát hành trái phiếu tập trung vào quá trình chuyển đổi, đặc biệt là ở các nền kinh tế mới nổi đang gặp khó khăn đáng kể về tài chính khí hậu.

Trước đó, vào tháng 6/2023, Hãng hàng không Japan Airline (JAL) đã phát hành trái phiếu GX, một trong những loại trái phiếu GX mà giới đầu tư có nhu cầu rất cao. Số tiền thu được từ đợt phát hành đó được JAL sử dụng vào các mục đích như mua máy bay phản lực tiết kiệm nhiên liệu, sử dụng nhiên liệu thay thế như hydro và nhiên liệu sinh học. Các hoạt động này nằm trong kế hoạch của hãng nhằm đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.