Tạo đột phá từ thể chế đến hạ tầng cho nông nghiệp, nông thôn

Sáng 2/11 tại Hà Nội, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì Diễn đàn Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam – Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói năm 2025 với chủ đề: “Đồng hành cùng nông dân bước vào kỷ nguyên mới”.

Phát biểu tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng khẳng định: Muốn có một nền nông nghiệp hiện đại, sinh thái và bền vững thì trước hết phải có người nông dân hạnh phúc, có tri thức, thu nhập ổn định và vị thế xã hội xứng đáng.

Theo Bộ trưởng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai nhiều chủ trương, chính sách quan trọng hướng đến mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp xanh – hiệu quả – nhân văn. Bộ đẩy mạnh cải cách hành chính, mở rộng dịch vụ công trực tuyến toàn trình, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. “Ngành không chỉ “quản lý” mà phải “trao quyền” để nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp thực sự trở thành trung tâm của chuỗi giá trị nông sản quốc gia”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, Bộ tăng cường phân cấp, phân quyền, trao quyền chủ động cho địa phương và cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo và phát triển sinh kế bền vững. Người dân được tham gia từ khâu lập kế hoạch, giám sát đến quyết định đầu tư. “Nông thôn mới không chỉ là một chương trình, mà là phong trào của niềm tin và sự đổi thay”, Bộ trưởng nói.

Tại diễn đàn, Anh hùng Lao động, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Giống cây trồng Thái Bình (ThaiBinh Seed) Trần Mạnh Báo kiến nghị, cần tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các giống cây trồng mới có khả năng thích ứng cao với biến đổi khí hậu và yêu cầu thị trường. Đồng thời, thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ và hiệu quả giữa viện nghiên cứu nhà nước – doanh nghiệp – nông dân để hình thành chuỗi khép kín: doanh nghiệp tạo giống, viện nghiên cứu kiểm định, nông dân tham gia sản xuất.

Về quản lý nhà nước, ông Báo đề nghị cần kiểm soát chặt chẽ thị trường giống cây trồng, nhất là giống lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long. Nếu không quản lý tốt chất lượng và nguồn gốc giống, Việt Nam có thể làm giảm chất lượng và uy tín của hạt gạo – sản phẩm xuất khẩu chủ lực. Ông kiến nghị có một dự án quy mô quốc gia về phát triển giống cây trồng Đồng bằng sông Cửu Long, không chỉ với cây lúa mà còn cho nhiều loại cây ăn quả, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng nông sản vùng trọng điểm này.

Ở góc độ doanh nghiệp xuất khẩu, ông Phan Minh Thông – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Phúc Sinh (PhucSinh Group) cho rằng, Việt Nam đang “đứng trên mỏ vàng nông sản”, song còn nhiều điểm nghẽn trong khâu thương mại và định giá. Mặc dù nhiều mặt hàng nông nghiệp của Việt Nam như cà phê, hồ tiêu, gạo… nằm trong nhóm đứng đầu thế giới, nhưng giá bán vẫn thấp hơn đáng kể so với giá trị thực. Ông Thông đề xuất xây dựng Sàn Giao dịch Hàng hóa Quốc gia cho các mặt hàng nông sản chủ lực, giúp minh bạch hóa giá cả, kết nối trực tiếp người sản xuất với thị trường trong và ngoài nước.

Trả lời câu hỏi của bà Đỗ Thị Thúy Hà – Giám đốc Hợp tác xã Sông Giá, Hải Phòng, về cơ chế để nông dân và hợp tác xã được tham gia các đề tài khoa học công nghệ, ông Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: Đảng, Nhà nước và Bộ đã ban hành quy định cụ thể, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân; trong đó có hội viên Hội Nông dân Việt Nam tham gia trực tiếp vào các nhiệm vụ khoa học, công nghệ. Bộ khuyến khích các tổ chức, cá nhân chủ động đặt hàng đề tài, dự án phục vụ sản xuất; đồng thời công khai toàn bộ các “bài toán” thực tiễn đang cần lời giải để các nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân cùng tham gia. Hiện Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ đã được vận hành linh hoạt, cho phép triển khai nghiên cứu bất cứ thời điểm nào trong năm, thay vì chờ kế hoạch như trước.

Sau khi lắng nghe các ý kiến, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, ngành ông nghiệp và môi trường xác định tập trung thực hiện 4 đột phá chiến lược trong giai đoạn tới.

Đó là quyết liệt cải cách, hoàn thiện thể chế và pháp luật, tháo gỡ điểm nghẽn, giải phóng mọi nguồn lực cho phát triển. Ngành đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát huy tính chủ động của địa phương, đồng thời cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch. Trọng tâm là xây dựng, trình ban hành các luật sửa đổi, bổ sung về đất đai, địa chất – khoáng sản, bảo vệ môi trường và các luật chuyên ngành khác.

Tiếp theo là thúc đẩy đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu của ngành; phấn đấu hoàn thành cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia trong năm 2025.

Bên cạnh đó, tạo bước tiến mạnh về hạ tầng nông nghiệp, nông thôn và môi trường, nâng cao năng lực dự báo, phòng chống thiên tai; tăng cường các giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; phát triển thủy lợi đa mục tiêu; đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ nông lâm thủy sản, bảo vệ và phát triển rừng.

Cuối cùng là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài; xây dựng đội ngũ cán bộ, nhà khoa học, doanh nhân và nông dân chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của ngành trong giai đoạn mới.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho việc đổi mới, phát huy, vai trò, vị trí của nông dân và các cấp hội để cùng chung tay, góp sức thực hiện mục tiêu phát triển “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và môi trường bền vững, Bộ trưởng nhấn mạnh./.