Thách thức từ quá trình chuyển đổi năng lượng của Đức

 

Công nhân làm việc tại một công trường ở Berlin, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Ngoài ra, áp lực thời gian để đạt các mục tiêu đó lại đang tác động tiêu cực đến sức mạnh kinh tế và sự thịnh vượng của nước Đức.

Quá trình chuyển đổi nền kinh tế lớn thứ ba thế giới và lớn nhất châu Âu thành một quốc gia bền vững dự kiến sẽ hoàn thành trong vòng 20 năm tới. Điều này không chỉ được nêu trong các luật liên bang mà còn được ghi nhận trong bản Hiến pháp sửa đổi ngày 25/3 vừa qua. Tuy vậy, hiện tại tỷ trọng dầu mỏ, than đá và khí đốt tự nhiên trong tổng nguồn năng lượng sơ cấp tiêu thụ ở Đức là 77,3%. Với việc Đức đặt mục tiêu phát thải bằng 0 vào năm 2045, thời gian đưa mức sử dụng 77,3% năng lượng hóa thạch về 0 chỉ là 20 năm. Liệu nước Đức có có thể làm được điều này?

Ngoài ra còn cần có các nhà máy sản xuất sản phẩm công nghiệp có khả năng điều chỉnh hoạt động sản xuất theo sự thay đổi của thời tiết. Và cần một "hệ sinh thái" của những người tiêu dùng cá nhân, từ các sản phẩm như ô tô điện đến máy bơm nhiệt, có thể ứng phó với bất kỳ dạng thời tiết nào, từ u ám không có nắng và gió (thiếu hụt điện Mặt trời và điện gió) đến quá nhiều nắng và gió (dư thừa điện xanh).

Hầu hết các mục tiêu trước mắt đều không như mong đợi. Hiện tại, ở Đức chỉ có việc mở rộng năng lượng Mặt trời là đang đi đúng hướng. Đến năm 2030, công suất năng lượng Mặt trời có thể tăng gấp đôi theo đúng yêu cầu của đạo luật về năng lượng tái tạo. Năng lượng gió trên bờ cũng có thể thực hiện điều này. Nhưng các mục tiêu khác hầu như không đạt được. Ví dụ, theo kế hoạch của Chính phủ Đức, gần 40 nhà máy điện chạy bằng khí đốt mới có công suất 500 megawatt sẽ phải được xây dựng trong 5 năm tới.

Các chuyên gia cho rằng việc xây dựng một số lượng lớn nhà máy điện trong thời gian ngắn như vậy là điều không thể. Về hệ thống mạng lưới truyền tải điện, trong tổng số 16.808 km đường dây điện mới cần được xây dựng, đến cuối năm ngoái chỉ hoàn thành được 3.085 km, chưa đạt 1/5 kế hoạch. Cơ quan Kiểm toán liên bang cho biết việc mở rộng mạng lưới điện đang chậm hơn 7 năm và 6.000 km so với kế hoạch.

Quá trình chuyển đổi năng lượng cũng đòi hỏi một lượng lớn hydro. Liên minh "Đèn giao thông" đã đặt mục tiêu xây dựng các nhà máy điện phân nước có công suất 10.000 megawatt để sản xuất hydro vào năm 2030. Tuy nhiên cho đến nay, các nhà máy đã đi vào hoạt động mới chỉ đạt công suất 66 megawatt, quá nhỏ so với mục tiêu đề ra. Trong vòng 5 năm tới, công suất các nhà máy điện phân nước mới sẽ phải tăng gấp 150 lần.

Về nguồn kinh phí đầu tư, các nhà phân tích ước tính quá trình chuyển đổi năng lượng của Đức sẽ cần khoản đầu tư khổng lồ 1.100 tỷ euro trong 10 năm tới. Cho đến nay chưa rõ ai sẽ là người cung cấp tiền, ai sẽ nhận được khoản tiền hoàn lại nào và gánh nặng xã hội nào sẽ cần phải được bù đắp.

* Khó khăn với ngành công nghiệp hóa chất của Đức

Nền kinh tế Đức đang trong thế tiến thoái lưỡng nan: các doanh nghiệp phải lập kế hoạch theo yêu cầu "không tưởng" của Luật Cơ bản, trong khi không có đủ nguồn lực, phương tiện để thực hiện. Tình thế tiến thoái lưỡng nan này có thể nhìn thấy rõ từ các ngành công nghiệp nặng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ và đang góp phần kìm hãm hoạt động đầu tư.

Ông Holger Erth, Giám đốc công ty sản xuất thiết bị dệt may Pfand GmbH cho biết công ty của ông phải đưa ra quyết định cho 20 năm tới, nhưng nhà cung cấp khí đốt cho công ty lại cho biết họ không rõ liệu có thể cung cấp khí đốt tự nhiên cho Pfand GmbH vào năm 2035 hay không. Theo ông Holger Erth, nếu chi phí năng lượng đạt mức 20%, ngành máy móc dệt may của Đức sẽ phải chấm dứt hoạt động, các sản phẩm thiết yếu sẽ bị thiếu hụt ở Đức.

Theo ông Fritz Vahrenholt, Chủ tịch Hội đồng giám sát của Công ty luyện kim Aurubis - nhà sản xuất tiêu thụ điện lớn nhất tại thành phố Hamburg, các khoản đầu tư mới, ví dụ như vào ngành công nghiệp hóa chất, hiện hoàn toàn không còn khả thi. Ông nói rằng xét đến năm mục tiêu là 2045, ngành công nghiệp này sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng hydro để thay thế dầu và khí đốt, với chi phí gấp ba lần.

Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015 không đặt ra áp lực thời gian như nước Đức. Thỏa thuận này chỉ đơn giản nêu rằng sự cân bằng giữa lượng khí thải do con người thải ra và lượng CO₂ mà thiên nhiên hấp thụ phải đạt được "vào nửa sau của thế kỷ này". Không có cuộc thảo luận nào về mốc 2050 hay thậm chí là 2045.

Đan Mạch đã hành động một cách chậm rãi. Quốc gia này đã âm thầm phát triển năng lượng địa nhiệt nhất quán trong hơn 40 năm và đang sưởi ấm các ngôi nhà bằng năng lượng địa nhiệt. Khái niệm về năng lượng thay thế "All In" của Hiệp hội Global Energy Solutions cho rằng "quá trình chuyển đổi hệ thống năng lượng cần có thời gian".

Khái niệm này được phát triển bởi nhà toán học và kinh tế học Franz Josef Radermacher. Ông ủng hộ việc từ bỏ những tham vọng không thực tế và dành nhiều thời gian hơn cho các lựa chọn công nghệ phù hợp và hợp tác quốc tế.