Tham gia AEC, lao động Việt Nam sẽ phải cạnh tranh khốc liệt
Vào ngày 31/12/2015, Cộng đồng ASEAN được thành lập, sẽ tạo nên một thị trường đơn nhất với thị trường lao động lành nghề. Sự dịch chuyển “tự do” này vừa là cơ hội cho thị trường lao động Việt Nam, đồng thời cũng là thách thức không nhỏ khi một lượng lớn lao động các nước ASEAN vào Việt Nam, tạo nên cuộc cạnh tranh với lao động trong nước.
Thứ hạng kém
Số liệu thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy, Việt Nam sẽ là một trong những nước hưởng lợi lớn từ những tác động của việc hình thành Cộng đồng ASEAN về tăng trưởng việc làm, nâng cao năng suất lao động, nhất là năng suất lao động ngành công nghiệp…
Chất lượng lao động của Việt Nam cũng đã từng bước được nâng lên; tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 30% lên 50% trong vòng 10 năm trở lại đây.
Lao động qua đào tạo đã phần nào đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động. Lực lượng lao động kỹ thuật của Việt Nam đã từng bước làm chủ được khoa học công nghệ, một số người đã đảm nhận được các vị trí công việc phức tạp trong sản xuất kinh doanh mà trước đây phải thuê chuyên gia nước ngoài.
Bên cạnh đó, Việt Nam đang xuất khẩu nhiều lao động sang các nước ASEAN, đặc biệt là Malaysia với hàng nghìn chỉ tiêu mỗi năm, làm nhiều loại ngành nghề khác nhau. Nhiều ngân hàng, doanh nghiệp Việt Nam đã mở chi nhánh, hoạt động khá hiệu quả tại Lào, Campuchia cũng cho thấy khả năng hội nhập nhanh chóng của lao động Việt Nam trong ASEAN gắn với dòng di chuyển thương mại, vốn đầu tư, dịch vụ.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi còn đó những thách thức đối với Việt Nam. Do xuất phát điểm thấp, cơ cấu kinh tế chủ yếu vẫn là nông nghiệp, do vậy tỷ lệ lao động tham gia thị trường lao động chính thức còn thấp, đạt khoảng 30%.
Chất lượng, cơ cấu lao động vẫn còn nhiều bất cập so với yêu cầu phát triển và hội nhập. Đại đa số lao động trong lĩnh vực nông nghiệp chưa qua đào tạo. Mặc dù lao động đã qua đào tạo (học nghề chính quy và thường xuyên, phi chính thức, học nghề dưới 3 tháng và học nghề tại doanh nghiệp) có tăng lên nhưng vẫn còn thấp, chỉ chiếm khoảng 38% tổng lực lượng lao động.
Đánh giá của Ngân hàng Thế giới chỉ ra rằng, Việt Nam đang rất thiếu lao động có trình độ tay nghề, công nhân kỹ thuật bậc cao. Chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam còn hạn chế, có khoảng cách khá lớn so với các nước phát triển trong khu vực.
Nếu lấy thang điểm là 10, Việt Nam chỉ đạt 3,79 điểm – xếp thứ 11/12 nước châu Á tham gia xếp hạng của Ngân hàng Thế giới. Việt Nam còn thiếu nhiều lao động lành nghề, nhân lực qua đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp về tay nghề và các kỹ năng mềm khác.
Sự chuẩn bị kiến thức, kỹ năng và thái độ, cũng như trạng thái tâm lý để sẵn sàng di chuyển sang làm việc tại các nước ASEAN của lao động Việt Nam chưa cao.
Chẳng hạn, chỉ xét về đào tạo ngoại ngữ ở Việt Nam, đặc biệt là các thành phố lớn, rất ít lao động Việt Nam học các thứ tiếng Thái Lan, Lào, Campuchia hoặc tiếng của các nước ASEAN khác, do đó khả năng thích nghi với môi trường làm việc mới khó khăn. Thêm vào đó, hạn chế về tiếng Anh cũng ảnh hưởng tới cơ hội cạnh tranh tìm việc làm.
Vấn đề kỷ luật lao động, ý thức tuân thủ pháp luật cũng như cường độ lao động cũng cần có giải pháp khắc phục. Đây là những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Nếu không ý thức được điều này, lao động Việt Nam sẽ thua ngay trên “sân nhà” bởi chúng ta khó cạnh tranh về trình độ tay nghề với nhiều quốc gia trong ASEAN.
Nhận định về nguyên nhân của vấn đề này, ông Nguyễn Quang Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học dạy nghề, Tổng cục Dạy nghề, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nhận định: Hiện 47% lực lượng lao động Việt Nam vẫn làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, với năng suất, thu nhập thấp. Khoảng 3/5 lao động Việt Nam đang làm các công việc dễ bị tổn thương.
Nhìn chung, năng suất và mức tiền lương của Việt Nam khá thấp so với các nền kinh tế trong ASEAN như: Malaysia, Singapore và Thái Lan.
Nguồn nhân lực có chất lượng thấp và năng lực cạnh tranh chưa cao, có nhiều nguyên nhân trong đó chủ yếu là do công tác đào tạo hiện nay chưa phù hợp, chất lượng đào tạo còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu sử dụng nhân lực, chưa theo kịp sự chuyển biến của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập; chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng, giữa dạy chữ với dạy người, dạy nghề.
Mặt khác, hệ thống thông tin của thị trường lao động Việt Nam hiện nay còn nhiều yếu kém, hạn chế, như: Bị chia cắt giữa các vùng miền; khả năng bao quát, thu thập và cung ứng thông tin chưa đáp ứng được nhu cầu các đối tác trên thị trường lao động, đặc biệt là người sử dụng lao động và người lao động.
Hệ thống chỉ tiêu về thị trường lao động tuy đã ban hành nhưng chưa hoàn thiện, chưa đầy đủ, thiếu thống nhất và khó so sánh với quốc tế, do đó chưa đánh giá được hiện trạng của cung - cầu lao động, các “nút thắt” về nhu cầu nhân lực trong nước. Ngoài ra, Việt Nam còn thiếu mô hình dự báo thị trường lao động tin cậy và nhất quán, thiếu đội ngũ cán bộ, chuyên gia làm công tác thống kê, phân tích, dự báo.
Ưu tiên đầu tư cho đào tạo nghề nghiệp
Để có thể nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh cho lao động Việt Nam, nhất là khi Cộng đồng ASEAN được hình thành, ông Tào Huy Bằng, Phó Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội kiến nghị cần có sự phối hợp của các bộ, ngành, các cấp, đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội gắn với việc làm.
Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật về lao động, việc làm, giáo dục nghề nghiệp; tập trung dự báo thị trường ngắn hạn và dài hạn; phát triển, kết nối thị trường lao động với các nước trong khu vực; mở rộng, phát triển thị trường lao động ngoài nước phù hợp với trình độ, kỹ năng của lao động Việt Nam.
Cùng với đó, Việt Nam cần đổi mới cơ cấu giáo dục nghề nghiệp, gắn kết giữa đào tạo với thị trường lao động và sự tham gia của doanh nghiệp; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục nghề nghiệp…
Bên cạnh đó, cần coi đầu tư đào tạo nghề nghiệp là đầu tư cho phát triển, ưu tiên đầu tư trong từng chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, vùng, ngành; hình thành thang giá trị nghề nghiệp trong xã hội…
Theo ông Tống Hải Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, điều quan trọng nhất là bản thân người lao động cần được trang bị kỹ về trình độ chuyên môn, kiến thức.
Kiến thức ở đây bao gồm cả kiến thức chuyên môn lẫn kiến thức về nước mà người lao động định đến làm việc, cũng như môi trường làm việc, văn hóa xã hội của nước đó, để khi người lao động di chuyển sang có thể hòa nhập ngay với xã hội và môi trường công việc.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần có những giải pháp để định hướng, giúp cho người lao động hiểu được muốn làm việc tại các nước ASEAN, cần tự định hướng và có sự chuẩn bị chu đáo về kiến thức, trình độ chuyên môn…/.
Phúc Hằng
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Năng suất lao động - động lực dẫn dắt tăng trưởng
07:30' - 02/10/2015
Năng suất lao động phải trở thành động lực cốt lõi dẫn dắt tăng trưởng. Việt Nam phải đẩy mạnh cải thiện năng suất nội ngành, nội khu vực thông qua cải tiến công nghệ, quy mô và trình độ lao động.
-
Kinh tế Việt Nam
Năng suất lao động thấp: Nút thắt cho sự phát triển
09:29' - 01/10/2015
Năng suất lao động thấp sẽ là “nút thắt” trong quá trình phát triển nếu không được xử lý kịp thời. Trong vòng 15 năm qua, năng suất lao động của Việt Nam đã giảm đáng kể, và rất thấp so với khu vực.
-
Kinh tế Việt Nam
Thách thức thu hẹp khoảng cách năng suất lao động
09:26' - 01/10/2015
Theo báo cáo gần đây của Tổng cục Thống kê, năng suất lao động của Việt Nam liên tục tăng, bình quân đạt tốc độ 3,7% mỗi năm trong giai đoạn 2005-2014.
-
Kinh tế Việt Nam
Hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất
15:00' - 29/09/2015
Người lao động bị thu hồi đất sẽ có cơ hội được hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm trong nước cũng như hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
-
Kinh tế Việt Nam
Hội nhập AEC: Chủ đề "nóng" tại Vietnam CEO Forum 2015
10:08' - 25/09/2015
Cuối năm 2015, AEC hình thành cũng đồng nghĩa với việc 10 quốc gia trong khối ASEAN sẽ tự do giao thương, di chuyển vốn và tự do dịch chuyển lao động có kỹ năng lẫn nhau giữu các nước.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Cơ hội nào để xuất khẩu sắn và tinh bột sắn sang thị trường Trung Quốc?
16:25'
Nhu cầu mua sắn và tinh bột sắn từ Trung Quốc vẫn cao do tăng cường dự trữ lương thực, ngũ cốc cho tiêu dùng là cơ hội để doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này sang thị trường Trung Quốc.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo “nóng” liên quan đến đấu thầu dự án giao thông
16:10'
Bộ Giao thông Vận tải nghiêm cấm các hành vi dàn xếp, thông thầu, chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu, đặt ra các điều kiện bất hợp lý, không phù hợp trong hồ sơ mời thầu…
-
Kinh tế Việt Nam
Xây dựng thành phố Buôn Ma Thuột thành trung tâm logistics vùng Tây Nguyên
16:08'
Tỉnh Đắk Lắk đặt mục tiêu đến năm 2025 cơ bản hình thành Trung tâm logistics, công nghiệp công nghệ cao gắn với nghiên cứu sinh học và công nghệ chế biến nông lâm sản trên địa bàn Buôn Ma Thuột.
-
Kinh tế Việt Nam
Kinh tế quý I của Hậu Giang tăng trưởng cao nhất cả nước
16:07'
Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh Hậu Giang cho biết, lần đầu tiên tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) quý I của tỉnh được xếp đạt mức cao nhất cả nước, tăng 12,67%.
-
Kinh tế Việt Nam
Hậu Giang: Tập trung tháo gỡ vướng mắc, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư
16:07'
Tỉnh Hậu Giang đang tập trung giải quyết, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, sớm hiện thực hóa tối đa các dự án cam kết đầu tư.
-
Kinh tế Việt Nam
Cả nước chỉ còn 47 trung tâm đăng kiểm đang tạm thời đóng cửa
15:23'
Nhiều trung tâm đăng kiểm đã cửa hoạt động trở lại tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh đã phần nào giải quyết khó khăn về kiểm định xe cơ giới của người dân.
-
Kinh tế Việt Nam
Dự án tuyến tránh Quốc lộ 1A qua thành phố Cà Mau tiếp tục chậm tiến độ xây dựng
14:57'
Ngày 28/3, tin từ Ban Quản lý dự án 7 (chủ đầu tư tuyến tránh Quốc lộ 1 qua thành phố Cà Mau) cho biết, tiến độ thi công dự án đang chậm so với kế hoạch, đến nay thi công đạt khoảng 80% khối lượng.
-
Kinh tế Việt Nam
Gia tăng hiệu quả sản xuất từ tín dụng nông nghiệp, nông thôn
13:47'
Bên cạnh nguồn lực của các tổ chức xã hội, nguồn lực của các tổ chức tín dụng gắn bó nhất với nông nghiệp nông thôn đặc biệt quan trọng cho các đề án phát triển nông nghiệp, nông thôn.
-
Kinh tế Việt Nam
Quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Malaysia
11:45'
Malaysia hiện là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 10 vào Việt Nam với số vốn đầu tư 13,08 tỷ USD trong hơn 700 dự án tại Việt Nam.