Thúc đẩy quan hệ hữu nghị và Đối tác chiến lược Việt Nam-Australia

Nhận lời mời của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Toàn quyền Australia Peter Cosgrove và Phu nhân sẽ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 23- 26/5/2018 nhân dịp hai nước kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2018).

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai nước sau 9 năm phát triển mạnh mẽ và có nhiều đột phá đã được nâng cấp thành Đối tác chiến lược vào tháng 3/2018.

*Quan hệ song phương ngày càng phát triển

Việt Nam và Australia chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 26/2/1973. Trong 45 năm qua, Việt Nam và Australia đã xây dựng mối quan hệ đối tác vững mạnh. Đặc biệt kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2009 và ký Tuyên bố về quan hệ Đối tác toàn diện tăng cường vào tháng 3/2015, quan hệ song phương Việt Nam - Australia càng phát triển sâu rộng trên nhiều lĩnh vực.

Nhân chuyến thăm chính thức Australia của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (tháng 3/2018), hai nước đã chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược.

Australia coi Việt Nam là đối tác then chốt trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong ASEAN. Trong chuyến thăm Australia tháng 11-2016 của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, hai nước đã ký Chương trình Hành động giai đoạn 2016 - 2019.

Các cơ chế hợp tác song phương được duy trì thường xuyên như: Đối thoại Chiến lược cấp Thứ trưởng Ngoại giao-Quốc phòng lần thứ 5 ngày 27/9/2017 tại Canberra, Australia, Đối thoại Nhân quyền lần 13 vào tháng 8/2017 tại Canberra, Tư vấn Lãnh sự lần 12 vào tháng 5/2017 tại Canberra, Tham vấn cấp cao về viện trợ phát triển tháng 4/2017, Ủy ban Hợp tác Kinh tế Thương mại - JTEC tháng 11/2011; Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác khoa học và công nghệ lần 1 vào tháng 3/2016.

Hai bên hợp tác tốt trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng thông qua việc trao đổi đoàn, ký thỏa thuận hợp tác, hợp tác phòng chống tội phạm, quản lý xuất nhập cảnh, chống di cư bất hợp pháp, trao đổi thông tin, kinh nghiệm, đào tạo tiếng Anh...

Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác đào tạo gìn giữ hòa bình và rà phá bom mìn năm 2016. Tàu hải quân Australia nhiều lần thăm Việt Nam (gần đây nhất là thăm cảng Đà Nẵng đầu tháng 6/2017). Australia là nước duy nhất đặt đại diện thường trực tại Trung tâm phòng chống tội phạm xuyên quốc gia Việt Nam (Thành phố Hồ Chí Minh). Qua đó hai bên thường xuyên trao đổi thông tin tình báo, hợp tác chống khủng bố, buôn người, tội phạm ma túy...

Về hợp tác khu vực và quốc tế, hai nước hợp tác chặt chẽ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế như ASEAN, Hội nghị cấp cao Đông Á, Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương, Liên hợp quốc. Việt Nam ủng hộ Australia ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2013 - 2014 và Hội đồng Tổ chức Hàng hải Thế giới nhiệm kỳ 2016 - 2017.

Australia ủng hộ Việt Nam vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014 - 2016, thành viên Hội đồng Chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2015 - 2019 và Hội đồng kinh tế và xã hội Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2016 - 2018. Hai bên đã có thỏa thuận về việc Việt Nam ủng hộ Australia làm thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2018 - 2020 và Australia ủng hộ Việt Nam vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021 và thành viên Hội đồng Điều hành Liên minh bưu chính thế giới nhiệm kỳ 2017 – 2021.

* Hợp tác mạnh mẽ về thương mại, giáo dục, khoa học

Trong 45 năm qua, quan hệ Việt Nam - Australia luôn được quan tâm, củng cố và đã đạt được những thành tựu to lớn, đặc biệt thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại là một trong những ưu tiên trong quan hệ hai nước, góp phần quan trọng đối với thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại mỗi nước. Hiện Australia là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Việt Nam.

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Australia sang Việt Nam gồm thủy sản, thanh long, hạt điều, gỗ và sản phẩm gỗ, than đá, nhôm… Trong khi đó, các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Australia gồm điện thoại và linh kiện, mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, dầu thô, giày dép…

Kim ngạch thương mại hai nước tăng trưởng trung bình hơn 7% mỗi năm, năm 2017 đạt gần 6,5 tỉ USD (tăng 22,2% so với năm 2016). Việt Nam xuất sang Australia trên 520 triệu USD hàng năm, tập trung vào các mặt hàng thủy sản, trong đó tôm đông lạnh chiếm 25%. Australia đã mở cửa cho quả vải, xoài, thanh long xuất sang thị trường Australia.

Tính đến nay, Australia có 412 dự án đầu tư với tổng vốn đầu tư 1,8 tỷ USD, đứng thứ 20/126 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các dự án đầu tư tập trung chủ yếu vào lĩnh vực công nghiệp và xây dựng, công nghiệp chế biến, dịch vụ, giáo dục, nông lâm nghiệp, thủy sản.

Việt Nam hiện có 44 dự án đầu tư trực tiếp vào Australia với tổng giá trị đạt 387,1 triệu USD, chủ yếu vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, nghệ thuật, vui chơi giải trí, khai khoáng, dịch vụ.

Viện trợ phát triển chính thức (ODA) cũng là nhân tố hết sức quan trọng trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước. Australia là một trong những đối tác song phương cung cấp ODA không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam (đạt trung bình 92,7 triệu AUD/năm kể từ 2013-2018).

Australia đã có truyền thống nhiều năm cung cấp viện trợ phát triển một cách hiệu quả cho Việt Nam, trong đó có việc hỗ trợ xây dựng hai cây cầu quan trọng là cầu Mỹ Thuận (nối hai tỉnh Tiền Giang và Vĩnh Long) và cầu Cao Lãnh (Đồng Tháp).

Đây là hai công trình giúp kết nối người dân và các thị trường ở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long và phần còn lại của khu vực Đông Nam Á.

Những năm quan, nguồn vốn ODA của Australia cũng đã giúp Việt Nam xóa đói giảm nghèo, nhất là ở khu vực nông thôn, ứng phó với biến đổi khí hậu, đổi mới sáng tạo, hỗ trợ các start-up (mô hình hỗ trợ khởi nghiệp)…

Theo Dự luật ngân sách mới công bố, Australia sẽ tiếp tục hỗ trợ ODA cho Việt Nam 84,2 triệu AUD trong giai đoạn 2018-2019, tập trung lĩnh vực cải cách kinh tế, nâng cao năng lực, bình đẳng giới và cải thiện sinh kế…

Trong lĩnh vực hợp tác du lịch, số lượng du khách Australia đến Việt Nam và du khách Việt Nam đến Australia hàng năm ngày càng tăng, qua đó góp phần tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước.

Hai bên bắt đầu triển khai Chương trình Lao động Kỳ nghỉ (ký tháng 3/2015) cho phép công dân Việt Nam sang Australia du lịch kết hợp làm việc (từ 1/3/2017). Năm 2017, số lượng khách du lịch Australia đến Việt Nam là gần 370.500 lượt, tăng 15,5%, đứng thứ 7 trong top 10 thị trường gửi khách hàng đầu vào Việt Nam.

Giáo dục là lĩnh vực hợp tác mạnh mẽ giữa hai nước. Australia cung cấp nhiều học bổng theo các chương trình dài hạn và ngắn hạn cho Việt Nam (thời điểm cao điểm lên tới 400 suất/năm, hiện nay duy trì khoảng gần 100 suất/năm). Hiện có khoảng 30.000 sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam đang học tập tại Australia. Bên cạnh đó, các trường đại học, học viện của hai nước đang có 18 chương trình liên kết đào tạo đang hoạt động.

Trong lĩnh vực khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, Australia đã thúc đẩy hợp tác với Việt Nam. Việt Nam là 1 trong 17 nước được hưởng lợi từ sáng kiến về hợp tác khoa học công nghệ của Australia. Hai bên đã tiến hành một số nghiên cứu chung trong lĩnh vực y tế. Australia hỗ trợ thành lập và tài trợ “Trung tâm đổi mới sáng tạo thích ứng với biến đổi khí hậu” tại Hà Nội (Climate Innovation Center) nhằm hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Toàn quyền Australia Peter Cosgrove và Phu nhân khẳng định Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, trong đó, coi trọng thúc đẩy quan hệ hữu nghị và Đối tác chiến lược Việt Nam-Australia./.