Thực hiện thành công ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới từ người cho sống

Giáo sư, Tiến sĩ Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 chia sẻ: “Ca ghép được thực hiện vào ngày 21/1/2020 (tức 27 Tết âm lịch), các bác sỹ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện thành công ca “ghép bàn tay mới” cho một bệnh nhân, được lấy từ người cho sống.

Thành công này mở ra hướng điều trị mới trong tương lai, không chỉ ghép chi thể từ người hiến chết não mà còn từ người sống cho những người bệnh không may bị mất đi chi thể”.
Bệnh nhân được ghép “bàn tay mới” là anh Phạm Văn Vương, 31 tuổi (Thanh Trì, Hà Nội).
Trước đó, năm 2016, trong quá trình lao động, anh Vương bị tai nạn do máy đột dập khiến toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái gây dập nát, biến dạng hoàn toàn. Anh Vương đã được đưa đến Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cấp cứu.

Do vết thương dập nát quá nặng nề và hoàn toàn không còn khả năng bảo tồn, các bác sỹ đã buộc phải ra chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái cho anh.

Dù vết thương mỏm cụt liền sẹo kỳ đầu và anh được xuất viện sau 2 tuần điều trị. Tuy nhiên, nỗi đau tinh thần vì sự mất mát này khiến anh luôn ám ảnh…
Ngày 3/1/2020, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã tiếp nhận một ca bệnh nặng và phức tạp do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay cho đến sát nách.
Trong 3 tuần điều trị với 3 lần mổ, bệnh nhân đã được các bác sỹ Khoa Chấn thương chi trên và Vi phẫu thuật nỗ lực để cứu cánh tay của bệnh nhân nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không cứu vãn được và đe dọa tính mạng của bệnh nhân.
Giáo sự Mai Hồng Bàng chia sẻ: “Bệnh nhân đã được hội chẩn nhiều lần qua các cấp trong Bệnh viện và thống nhất chỉ định phải cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay. Khi thăm khám bệnh nhân, chúng tôi nhận thấy rằng phần thừa của chi thể sẽ bị cắt cụt (đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay) còn tương đối bình thường và có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng. Bệnh nhân và gia đình đã đồng ý và tự nguyện “hiến” một phần chi thể của mình cho anh Vương như một nghĩa cử nhân văn và vô cùng cao đẹp”.
Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao.
“Sau khi cân nhắc cẩn thận và kỹ lưỡng mọi nguy cơ có thể xảy ra, kíp phẫu thuật trong phiên hội chẩn đặc biệt trước mổ, đã quyết định sẽ thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho anh Vương”, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện cho biết.
Sau 8 giờ, ca mổ "ghép cẳng tay và bàn tay mới" từ người hiến sống cho anh Phạm Văn Vương thành công. Kíp mổ do trực tiếp Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Hoàng cùng các bác sỹ của Khoa Chấn thương Chi trên và Vi phẫu thuật của Bệnh viện thực hiện.
Sau mổ, tất cả các cấu trúc giải phẫu đã phục hồi và bàn tay ghép đồng loại được tưới máu đầy đủ giống như tay bên lành.

Ngay sau mổ, anh Vương đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép. Cho đến nay, sau hơn 1 tháng, bệnh nhân đã nhúc nhích được ngón tay, vận động ngón tay tốt. Hiện bệnh nhân đang được hướng dẫn tập vật lý trị liệu, có thể cầm nắm quả bóng bàn.

“Chúng tôi hy vọng biên độ vận động của bệnh nhân sẽ được cải thiện trong thời gian ngắn. Hy vọng sau 6 tháng  đến 1 năm tập vật lý trị liệu, cấu trúc thần kinh phục hồi, bệnh nhân sẽ có cảm giác chi thể, với những vận động nhẹ hàng ngày", Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Hoàng thông tin.
“Trồng nối chi thể đứt rời” là kỹ thuật được thực hiện thường quy từ thập kỷ 80 của thế kỷ trước và cho đến nay.

Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108,  hàng chục ngàn ca đã được thực hiện. Những cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay bị đứt rời có thể nối lại được trong vòng từ 5-8 giờ với kết quả chức năng thuận lợi nếu như bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện kịp thời.

Trồng lại chi thể đứt rời ứng dụng kỹ thuật vi phẫu là một kỹ thuật rất khó, phức tạp, là đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình và vi phẫu tuật mạch máu thần kinh.
“ Phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân kỹ thuật khó khăn và phức tạp, nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại còn khó khăn hơn. Cho đến nay, mặc dù đã có hàng chục ngàn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện thành công trên thế giới, tuy nhiên ghép chi thể đồng loại lại không như vậy, đây là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho – người nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch và sau phẫu thuật sử dụng thuốc chống thải ghép thật phù hợp, chặt chẽ, cẩn trọng hơn ghép nhiều mô tạng khác. Thật may mắn là hai bệnh nhân trên có nhiều điểm tương đồng từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch, bởi vậy ca phẫu thuật đã diễn ra thành công”, Giáo sư, Tiến sĩ Mai Hồng Bàng cho biết.
Anh Vương xúc động chia sẻ, thời hiểm bị mất bàn tay trái, anh rơi vào trạng thái trầm cảm nặng.

Nhờ gia đình, vợ con động viên, rất lâu sau đó anh mới vượt qua được. Anh Vương bày tỏ lời tri ân đến các thầy thuốc, đến người đã đồng ý để "tặng" phần thân thể của mình giúp anh có lại một cuộc sống bình thường.
Theo thông tin từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, từ năm 1998 đến nay (2020), mới chỉ có khoảng 89 ca ghép chi thể trên thế giới được thông báo trong y văn quốc tế.

Tại các nước Đông Nam Á, cho đến nay, chưa có một ca ghép chi thể đồng loại nào được thông báo trong y văn thế giới. Và đây là ca đầu tiên trên thế giới được tiến hành tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108./.