Thương mại toàn cầu chịu tác động tiêu cực gì từ khủng hoảng Nga-Ukraine?

11:13' - 15/03/2022
BNEWS Cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine gây tác động tiêu cực đối với kinh tế thế giới trong bối cảnh thương mại toàn cầu vừa được cải thiện.

Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, nhiều quốc gia phải đối mặt với áp lực cung cầu, các cảng tắc nghẽn, giá vận chuyển, lạm phát gia tăng.

 

Tình trạng thiếu hụt chuỗi cung ứng đã và đang làm gián đoạn thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh đó, căng thẳng Nga- Ukraine có thể gây tác động lớn đến lĩnh vực kinh tế, thương mại, đặc biệt là thương mại nông sản và thực phẩm.

Xu hướng thương mại toàn cầu phản ánh kinh tế vĩ mô
Tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến cũng đồng nghĩa với khả năng tăng trưởng thương mại thấp hơn.

Trước khi xảy ra chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine, nền kinh tế toàn cầu đã phải hứng chịu một loạt áp lực như lạm phát tăng, gián đoạn chuỗi cung ứng và thị trường chứng khoán ảm đạm. Dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới trong năm 2022 đang được điều chỉnh giảm.

Chẳng hạn Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2022 từ 4,9% xuống còn 4,4% do lạm phát dai dẳng tại Mỹ và các mối quan tâm liên quan đến lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc.
Căng thẳng tại Ukraine và các đòn trừng phạt tài chính của Mỹ và phương Tây đối với Nga không chỉ gây ra thiệt hại về kinh tế đối với riêng Nga mà còn tạo ra nhiều rủi ro cho nền kinh tế toàn cầu, làm rối loạn thị trường tài chính.

Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), kinh tế Nga hiện đứng thứ 11 trên thế giới với Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) 1.500 tỷ USD.

Nga và Ukraine tuy không phải là các cường quốc kinh tế nhưng cả hai nước này đều xuất khẩu năng lượng, kim loại quý, lúa mì và các mặt hàng khác, chiếm 2% GDP của thế giới. Nga và Ukraine cùng sản xuất 12% lượng dầu và 17% khí tự nhiên trên toàn cầu.

Kinh tế Nga quan trọng với thế giới nhờ tài nguyên dầu khí khổng lồ. Trong khi đó, năng lượng là đầu vào thiết yếu của nhiều chuỗi cung ứng, nên sự gián đoạn đối với nguồn cung quan trọng này sẽ gây ra những hậu quả kinh tế trên diện rộng và tác động đến dòng chảy thương mại toàn cầu.
Tổ chức nghiên cứu Capital Economics ước tính GDP của Nga sẽ giảm 5% trong năm nay. Các lệnh trừng phạt được cho là sẽ giáng một đòn mạnh mẽ vào kinh tế Nga và tác động không nhỏ đến kinh tế toàn thế giới.

Phó Chủ tịch điều hành Viện Tài chính quốc tế (Mỹ) Clay Lowery đã cảnh báo thế giới có thể sẽ chứng kiến những hậu quả không thể đoán trước được.

Cú sốc mang tên giá khí đốt đang làm gia tăng lạm phát và gia tăng các hóa đơn điện nước. Hệ quả là các hộ gia đình lại phải thắt chặt chi tiêu, ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ.
Trong khi đó, thương mại dịch vụ toàn cầu - động lực chính của sự thịnh vượng và hỗ trợ mạnh mẽ sự phục hồi toàn cầu sau đại dịch - cũng chỉ mới tăng trở lại nhưng vẫn dưới mức trước đại dịch.

Thỏa thuận tạo thuận lợi cho thương mại dịch vụ vừa được 67 Thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đạt được hồi tháng trước với hy vọng khai thông dòng chảy thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, hy vọng này có thể tiêu tan khi mà giá thực phẩm, nhiên liệu và điện liên tục leo thang do tác động của cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine.

Gia tăng thách thức lên chuỗi cung ứng toàn cầu

Đại dịch COVID-19 dẫn đến áp lực chưa từng có đối với chuỗi cung ứng, từ đó gây tác động đến các mô hình thương mại toàn cầu.

Sự gián đoạn trong hoạt động logistics, tình trạng thiếu hụt và giá năng lượng tăng cao đã góp phần gây ra sự thiếu hụt nguồn cung và chi phí vận chuyển tăng theo chiều xoắn ốc.
Trong bối cảnh đó, cuộc khủng hoảng giữa Nga và Ukraine đã tạo thêm sức ép lên chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã rất căng thẳng này. Cước phí vận chuyển, đặc biệt là vận tải biển và đường sắt, đã rất cao và có thể còn tăng cao hơn nữa do những ảnh hưởng tiêu cực từ cuộc xung đột.
Tác động gián đoạn nguồn cung thực phẩm cũng không thể tránh khỏi khi Nga và Ukraine cùng chiếm hơn 1/4 lượng xuất khẩu lúa mì, 19% xuất khẩu ngô và 80% xuất khẩu dầu hướng dương toàn cầu, riêng Ukraine chiếm gần một nửa lượng xuất khẩu dầu hướng dương.

Giá thực phẩm, vốn đã tăng lên mức cao nhất trong hơn 10 năm do sự xáo trộn trong chuỗi cung ứng thời đại dịch, có thể sẽ tiếp tục tăng cao hơn nữa.
Nga và Ukraine dẫn đầu về sản xuất nhiều loại kim loại như nickel, đồng và sắt, và cũng góp phần không nhỏ vào xuất khẩu và sản xuất các nguyên liệu thô thiết yếu khác như neon, titan, palladium và bạch kim - tất cả đều là thành phần quan trọng cho sản xuất vi mạch và các ngành công nghiệp hàng không vũ trụ.

Khoảng 90% neon, được sử dụng cho quy trình in thạch bản (lithography) để sản xuất vi mạch, có nguồn gốc từ Nga và 60% trong số này được tinh chế bởi một công ty ở Odessa, Ukraine.
Việc tìm kiếm nguồn cung thay thế từ thực phẩm đến các nguyên liệu thô đòi hỏi phải có đầu tư dài hạn trước khi có thể cung cấp cho thị trường toàn cầu.

Mặc dù vai trò của Nga trong nền kinh tế thế giới không như Trung Quốc, vốn là cường quốc sản xuất và có vai trò quan trọng trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng Nga lại được ví như một "trạm xăng" lớn.

Một khi “trạm xăng” này đóng cửa, nó có thể gây tê liệt cho những người phụ thuộc vào nó, đặc biệt là châu Âu, khi châu lục này nhập khẩu gần 40% khí đốt tự nhiên và 25% dầu từ Nga.
Giáo sư về chính sách thương mại tại Đại học Cornell, Eswar Prasad, cho biết tác động đối với thương mại từ biện pháp hạn chế tài chính có thể còn lớn hơn, khi chúng cắt đứt hoạt động nhập khẩu và xuất khẩu của Nga sang gần như tất cả các đối tác thương mại lớn.

Việc ngắt kết nối các ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT cũng sẽ ngăn chặn hoạt động thương mại của Nga, khi mà thực tế là các khoản thanh toán thường phải được thực hiện thông qua hệ thống tài chính do Mỹ và phương Tây thống trị.
Tùy thuộc vào những gì xảy ra tại Ukraine, những tác động đáng kể nhất đối với thương mại toàn cầu có thể kéo dài.

Sau hơn hai năm chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn bởi đại dịch, những thách thức mới đang “khoét sâu hơn vào các mắt xích”, khiến quá trình vận chuyển hàng hóa bị chậm trễ, chi phí giao hàng cao hơn. Hậu quả là các mặt hàng sử dụng chuỗi cung ứng toàn cầu đều tăng giá.

Ảnh hưởng của căng thẳng Nga-Ukraine đối với thương mại toàn cầu là không thể tránh khỏi, khi những gián đoạn chuỗi cung ứng gây nguy hiểm cho dòng chảy hàng hóa trên toàn thế giới.

Tác động từ cuộc khủng hoảng này đối với từng ngành sẽ là khác nhau và phụ thuộc vào thời gian xảy ra căng thẳng, nhưng chắc chắn chúng sẽ tạo ra ảnh hưởng lớn hơn đến chuỗi cung ứng và dòng chảy thương mại toàn cầu.

WTO dự kiến tổ chức Diễn đàn chuỗi cung ứng toàn cầu vào ngày 21/3 tới để tìm ra các biện pháp giảm thiểu sự gián đoạn thương mại, với sự tham gia của các thành viên WTO, đại diện từ các công ty vận tải biển, thương mại và logistics trên toàn cầu./.

Tin liên quan


Tin cùng chuyên mục