TP. Hồ Chí Minh loay hoay xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn

Tăng nhận diện thực phẩm an toàn

Có thể nói chương trình xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn của TP. Hồ Chí Minh ra đời đã nhận được sự hưởng ứng tích cực của cộng đồng doanh nghiệp. Chính thức tham gia chuỗi từ năm 2017, sản phẩm trứng gia cầm của Công ty cổ phần Thực phẩm Vĩnh Thành Đạt được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn nhiều hơn, nhờ nhận diện thực phẩm an toàn thông qua logo và dòng chữ "sản phẩm đang tham gia chuỗi thực phẩm an toàn".

Ông Trương Chí Thiện, Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm Vĩnh Thành Đạt cho biết: Tăng trưởng hàng năm đạt 15%, sản phẩm tiêu thụ tốt hơn, có thể tăng gấp đôi so với trước đây, nhất là tại các kênh phân phối hiện đại, các bếp ăn tập thể, trường học…Việc đưa hàng vào các siêu thị, vốn đặt ra nhiều tiêu chuẩn cao, cũng dễ dàng hơn, sản phẩm được ưu tiên trưng bày ở những vị trí dễ thấy, tăng nhận diện với người tiêu dùng.

Theo các đơn vị tham gia chuỗi thực phẩm an toàn, các tiêu chí đánh giá không phải là quá khó nếu như đơn vị đã có định hướng xây dựng hạ tầng bài bản ngay từ đầu. Đơn cử như Công ty cổ phần Nông nghiệp BAF Việt Nam, nhờ hoàn chỉnh chuỗi giá trị Feed – Farm – Food, tức là có sự kiểm soát toàn diện từ đầu vào là nguồn nguyên liệu thức chăn nuôi, con giống, trang trại chăn nuôi công nghệ cao, sản xuất và chế biến thịt cho đến đầu ra là sản phẩm thịt sạch truy xuất nguồn gốc, mà quá trình thẩm định vào chuỗi rất thuận lợi. Nhờ đó, sản phẩm thịt lợn ăn chay BAF Meat ra mắt đầu năm 2023 đã nhanh chóng được người tiêu dùng đón nhận.

Bà Bùi Hương Giang, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp BAF Việt Nam chia sẻ: Việc tham gia vào chuỗi an toàn thực phẩm của Thành phố chứng minh cam kết "nghĩ thật – làm thật" của công ty trong việc mang đến thực phẩm sạch, an toàn cho người tiêu dùng Việt Nam. Cùng với việc duy trì các tiêu chí theo bộ quy chuẩn, công ty còn cải tiến không ngừng toàn bộ chuỗi giá trị chăn nuôi để người tiêu dùng an tâm khi cầm khay thịt sạch trên tay và có thể quét mã để kiểm chứng, truy xuất thông tin đầy đủ.

Sau hơn 10 năm triển khai, chương trình chuỗi thực phẩm an toàn của TP. Hồ Chí Minh đã đẩy lùi đáng kể vấn nạn thực phẩm bẩn khi định hình thói quen tiêu dùng thông minh, với sự nhận diện rõ ràng về tên tuổi của các đơn vị tham gia chuỗi. Tính đến tháng 5/2025, Thành phố đã xây dựng được 11 chuỗi thực phẩm an toàn, tập trung vào các nông sản, thực phẩm là nguyên liệu của bữa ăn như thịt (lợn, bò, gà), trứng, rau, thủy sản, trái cây, nước mắm… Từ hiệu quả của kế hoạch triển khai quản lý và kết nối tiêu thụ giai đoạn 2021 – 2025 của TP. Hồ Chí Minh với 15 tỉnh thành vùng nguyên liệu, sản lượng nông sản, thực phẩm an toàn theo chuỗi tăng lên đáng kể hàng năm, với gần 50 đơn vị tham gia, cung ứng thực phẩm ra thị trường.

Lúng túng mở rộng chuỗi

Tuy chương trình đã từng bước tạo được dấu ấn và có những kết quả bước đầu nhưng ghi nhận từ các doanh nghiệp, hợp tác xã cho thấy vẫn còn nhiều khó khăn trong việc đầu tư cũng như đáp ứng được các tiêu chí nếu không có sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý.

Là một hợp tác xã chuyên cung ứng rau thủy canh sạch cho các hệ thống nhà hàng, khách sạch, siêu thị cao cấp của TP. Hồ Chí Minh, Hợp tác xã Tuấn Ngọc (thành phố Thủ Đức TP. Hồ Chí Minh) đã tích cực chuẩn bị hồ sơ để tham gia chương trình.

Ông Lâm Ngọc Tuấn, Giám đốc Hợp tác xã Tuấn Ngọc, cho biết: Nền tảng hiện nay của hợp tác xã là sản xuất rau thủy canh sạch, có chứng nhận OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) cũng như định hướng xây dựng thương hiệu, gắn với chất lượng và minh bạch, rất phù hợp với các điều kiện xây dựng chuỗi thực phẩm. Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu kỹ các tiêu chuẩn, ông Tuấn nhận thấy khá nhiều khó khăn, nhất là trong thống nhất và kiểm soát liên kết chặt chẽ, an toàn chuỗi. Cụ thể, đơn vị sẽ phải đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa việc ghi chép nhất ký sản xuất, chi phí kiểm nghiệm sản phẩm định kỳ cũng như liên kết chặt chẽ các khâu trong chuỗi.

"Được tham gia vào chuỗi thực phẩm an toàn là cơ hội để chúng tôi phát triển bền vững, nâng cao giá trị sản phẩm, khẳng định thương hiệu rau sạch trên thị trường. Tuy nhiên với những khó khăn trên, chúng tôi cần được hướng dẫn, hỗ trợ phù hợp từ cơ quan quản lý về quy trình thủ tục đăng ký chuỗi, các chi phí kiểm nghiệm sản phẩm… để có thể đáp ứng đầy đủ các tiêu chí tham gia vào chuỗi", ông Tuấn chia sẻ.

Ngoài ra, các đơn vị cũng gặp khó trong việc đảm bảo tính tuân thủ của các khâu trong chuỗi, nhất là với những đơn vị có liên kết với nhiều nông hộ trong sản xuất, cung ứng nguyên liệu, do các nông hộ chưa có thói quen ghi chép nhật ký sản xuất, sử dụng không kiểm soát thuốc kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật…

Chia sẻ về kinh nghiệm xây dựng chuỗi trứng gia cầm an toàn thực phẩm, ông Trương Chí Thiện, Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm Vĩnh Thành Đạt cho biết: Sau 3 năm tham gia chuỗi, đơn vị chỉ còn 2/3 sản phẩm là trứng gà và trứng cút. Sở dĩ sản phẩm trứng vịt khó làm chuỗi, vì các nông hộ liên kết không đảm bảo tiêu chuẩn về chuồng trại và phòng ngừa dịch bệnh an toàn, quy mô trang trại nhỏ, khó xin giấy phép  chăn nuôi…

"Việc thẩm định nhà máy sản xuất rất đơn giản vì đã đạt chuẩn ISO, HACCP (hệ thống quản lý chất lượng trong lĩnh vực an toàn thực phẩm). Chỉ có các trang trại là khó khăn, vì vậy đơn vị đang chuẩn hóa lại quy trình, đầu tư cải tạo trang trại bài bản để xây dựng lại chuỗi trứng vịt an toàn", ông Thiện thông tin thêm.

Theo Sở An toàn Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh, tính đến nay, trung bình mỗi năm sản lượng thịt lợn trong chuỗi đạt gần 3.760 tấn, thịt bò 254 tấn, 7,9 tấn thủy sản, gần 480.000 quả trứng gà … chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong tổng lượng hàng hóa trên thị trường.

Chuỗi thực phẩm an toàn có nhiều tiềm năng, nhưng khó mở rộng như kỳ vọng, khi chính các sở ngành chức năng cũng vướng rào cản, bởi thực trạng manh mún, nhỏ lẻ trong sản xuất nông sản, thực phẩm, khó thực hiện hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm, kéo dài quá trình thẩm định. "Dù vậy, nếu không làm bài bản, chuẩn chỉnh ngay từ đầu, thì sẽ khó cho công tác quản lý nhà nước sau này. Sở An toàn Thực phẩm vẫn tích cực kết nối với 15 tỉnh thành vùng nguyên liệu, triển khai thẩm định các cơ sở, hợp tác xã, doanh nghiệp đạt hiệu quả nhất", bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh.

Ngoài ra, Sở An toàn Thực phẩm cùng với các địa phương tiếp tục giới thiệu, nhân rộng những đơn vị tham gia đề án chuỗi an toàn thực phẩm; nghiên cứu áp dụng số vào quản lý, xây dựng dữ liệu truy xuất nguồn gốc cũng như dữ liệu thống nhất cho toàn chuỗi. Đồng thời tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn các đơn vị tham gia chuỗi thực hiện việc ghi chép, duy trì hồ sơ gốc, một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay. Đặc biệt, Sở sẽ đẩy mạnh quảng bá, tiêu thụ các sản phẩm trong chuỗi để người tiêu dùng biết đến nhiều hơn, qua đó thúc đẩy sản xuất, gia tăng sản lượng.

Đạt được chứng nhận chuỗi an toàn thực phẩm đã khó, nhưng để duy trì chất lượng, uy tín và chỗ đứng trên thị trường còn khó hơn, đòi hỏi các đơn vị phải luôn nỗ lực, trách nhiệm kiểm soát và tuân thủ quy tắc an toàn trong cả quá trình từ sản xuất đến tay người tiêu dùng.

Sau hơn 10 năm triển khai xây dựng các chuỗi thực phẩm an toàn, TP. Hồ Chí Minh đã từng bước tăng nhận diện sản phẩm an toàn trong mắt người tiêu dùng, tạo hiệu ứng lan tỏa, khuyến khích các hợp tác xã, doanh nghiệp, đơn vị hưởng ứng, tham gia vào chương trình. Tuy nhiên, với những con số còn khiêm tốn về sản lượng hàng hóa, số lượng cơ sở tham gia chuỗi, rõ ràng, Thành phố cần có những giải pháp mang tính căn cơ hơn để mở rộng quy mô chuỗi, nhân rộng những mô hình sản xuất an toàn, tăng sản lượng thực phẩm sạch, đẩy lùi thực phẩm không an toàn tràn lan trên thị trường.