Tranh chấp thương mại của Indonesia tại WTO có thể kéo dài tới 13 năm

Indonesia chủ trương đẩy mạnh vai trò lãnh đạo trên trường quốc tế thông qua các cơ chế ngoại giao đa phương, coi đây là công cụ then chốt để bảo vệ lợi ích quốc gia và định hình những chuẩn mực toàn cầu. Lập trường này đã được ông Febrian Alphyanto Ruddyard, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch Phát triển Quốc gia (Bappenas) và là cựu Đại diện Thường trực của Indonesia tại Geneva (Thụy Sĩ), nhấn mạnh tại diễn đàn chính sách do Bộ Ngoại giao Indonesia tổ chức tại Jakarta ngày 13/10.

Ông Febrian Alphyanto Ruddyard cho biết một trong những thách thức lớn nhất mà ngoại giao đa phương hiện nay phải đối mặt, là sự phân cực địa chính trị sâu sắc, sự trì trệ trong cải cách các tổ chức quốc tế và đặc biệt là tình trạng "mất tin tưởng" thay vì chỉ "thiếu tin tưởng" giữa những quốc gia.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Febrian Alphyanto Rudyard cũng cảnh báo, các tranh chấp thương mại của Indonesia tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) có thể kéo dài đến 13 năm do tình trạng “tê liệt” của Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB). Điều đó dẫn đến việc hệ thống kháng cáo của WTO hiện gần như ngừng hoạt động, khiến nhiều vụ kiện bị đình trệ.

Ông dẫn ví dụ vụ kiện giữa Liên minh châu Âu và Indonesia về dầu cọ, cho thấy tiến trình giải quyết tranh chấp có thể kéo dài đến 156 tháng, tương đương 13 năm, nếu bên thua kháng cáo. Nguyên nhân của tình trạng này là Mỹ liên tục ngăn cản việc bổ nhiệm thành viên mới vào Cơ quan phúc thẩm WTO từ năm 2017, khiến cơ quan này không đủ tối thiểu ba thành viên để hoạt động và chính thức tê liệt từ tháng 12/2019. Theo ông Febrian, việc khôi phục chức năng của DSB hiện là một trong những ưu tiên ngoại giao hàng đầu của Indonesia trong tiến trình cải cách WTO.

Ngoài ra, để nâng cao hiệu quả và vai trò lãnh đạo của Indonesia trong bối cảnh thế giới và khu vực hiện nay, Thứ trưởng Febrian đề xuất cần tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan đại diện ngoại giao ở nước ngoài với những cơ quan hữu quan trong nước. Đặc biệt, ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc thành lập một "đơn vị tình báo chuẩn mực" chuyên trách nghiên cứu, dự báo và cung cấp các luận cứ vững chắc, giúp các nhà ngoại giao Indonesia đàm phán dựa trên bằng chứng thuyết phục.

Phát biểu tại diễn đàn về vấn đề này, Giáo sư Luật Quốc tế Hikmahanto Juwana từ Đại học Indonesia đã nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của chủ nghĩa đa phương trong bối cảnh địa chính trị thế giới đầy biến động. Ông ủng hộ mạnh mẽ đề xuất về sự cần thiết của một cơ quan chuyên trách có vai trò chủ động hơn trong việc phối hợp với các bên liên quan trong nước để xây dựng lập trường quốc gia thống nhất. Giáo sư Hikmahanto khẳng định Indonesia là một quốc gia lớn và phải luôn giữ vững vị thế là "người dẫn dắt" chứ không phải "người đi theo" trên trường quốc tế.

Ngoài ra, phần hỏi đáp tại diễn đàn tập trung vào các vấn đề như cách tiếp cận của Indonesia đối với giá trị pháp lý của những chuẩn mực quốc tế và chiến lược của Indonesia trong việc duy trì niềm tin vào chủ nghĩa đa phương.