Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải). Ảnh: EPA/TTXVN
Từ đầu năm tới nay, số lần tán dương Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ít hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái.
Cho dù người đứng đầu Nhà Trắng vẫn nói ông Tập Cận Bình là “bạn tốt”, nhưng rốt cuộc Mỹ lại giáng đòn nặng nề nhằm vào Trung Quốc và dường như Bắc Kinh không lường được điều này. Tại sao vậy?
Một là thù hận của Mỹ đối với Trung Quốc không ngờ lớn đến vậy. Tổng thống Mỹ Donald Trump coi Trung Quốc là “kẻ xâm lược kinh tế toàn cầu” và là “kẻ phá hoại quy tắc”. Điều này hoàn toàn trái ngược với tuyên truyền của Trung Quốc về quan hệ kinh tế thương mại giữa hai nước, đó là “trong tôi có anh, trong anh có tôi, không ai có thể rời khỏi ai”.
Hai là không ngờ chính quyền Donald Trump lại thực sự là “phải hành động”, ra tay mạnh mẽ, quyết liệt, không cho phép đàm phán thêm nữa, khiến sách lược “câu giờ” của Trung Quốc hoàn toàn bị phế bỏ.
Ba là không ngờ được rằng trong chiến tranh thương mại, dù nhiều nước bất mãn với chính sách của Tổng thống Donald Trump nhưng không có nước nào đứng ra đồng tình hoặc ủng hộ Trung Quốc, càng không thể nói tới việc xây dựng liên minh thống nhất chống Mỹ cùng Trung Quốc. Ý đồ liên kết với Liên minh châu Âu (EU), liên kết với Nhật Bản chống Mỹ của Trung Quốc rốt cuộc đã “xôi hỏng bỏng không”.
Bốn là không ngờ rằng trên phương diện chiến tranh thương mại với Trung Quốc, đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ ở Mỹ lại có sự thống nhất cao độ. Trong Quốc hội Mỹ cũng không còn ai đứng ra nói hộ Trung Quốc.
Bốn điều không ngờ nêu trên cho thấy nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và ê-kíp của mình cùng với các cơ cấu tham mưu ở Trung Quốc đã thiếu hiểu biết sâu sắc về tình hình của Mỹ sau khi ông Donald Trump lên nắm quyền và mắc sai lầm nghiêm trọng khi nhìn nhận về ông.
Thứ nhất, tưởng rằng ông Donald Trump là “Tổng thống doanh nhân”, chỉ cần “thả mồi” là có thể dụ dỗ được. Nhằm “mua chuộc” ông Trump, Trung Quốc đã tìm cách “đi cửa sau” thông qua con gái và con rể của ông Trump (là Ivaka Trump và Jared Kushner).
Trong vòng 3 tháng, Trung Quốc phê chuẩn liền 13 đăng ký thương hiệu do công ty của Ivanka xin phép vốn trước đó gặp nhiều khó khăn.
Việc đi qua cửa con gái và con rể Donald Trump không phải không có thành quả, chí ít việc này đã thúc đẩy cuộc gặp gỡ thượng đỉnh Mỹ-Trung tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago vào tháng 4/2017, đẩy lùi thời điểm bùng nổ chiến tranh thương mại và khiến Mỹ chưa đưa Trung Quốc vào danh sách “quốc gia thao túng tiền tệ” như ông Donald Trump tuyên bố lúc tranh cử.
Vấn đề là tiến triển nhỏ trong quan hệ với Mỹ đó khiến ê-kíp của ông Tập Cận Bình nhầm tưởng “doanh nhân Donald Trump” cũng dễ mua chuộc.
Đến khi Ivanka Trump đóng cửa thương hiệu thời trang mang tên mình, gia tộc Kushner cũng từ bỏ hợp tác với tập đoàn bất động sản Trung Quốc, Bắc Kinh mới ý thức được quyết tâm của ông Trump và “miếng mồi dụ nho nhỏ” của Trung Quốc không thể mua chuộc được vị Tổng thống Mỹ này.
Thứ hai, tưởng rằng ông Trump giống với các Tổng thống Mỹ trước đây, có thể bị lay động bằng những hợp đồng mua bán lớn. Tháng 11 năm ngoái, ông Donald Trump thăm Trung Quốc, Bắc Kinh chuẩn bị một danh sách mua hàng Mỹ trị giá hơn 200 tỷ USD song các thương vụ này vẫn không làm ông Trump lay động.
Sau đó, Bắc Kinh vẫn tin rằng chiến tranh thương mại có thể tránh được, do đó, tại Đối thoại kinh tế thương mại vòng 3 vào tháng 4 năm nay, phía Trung Quốc tiếp tục tư duy “vung tiền dẹp họa” mà không chịu nhượng bộ trước những mối quan tâm lớn của phía Mỹ, rốt cuộc tự mình đánh mất cơ hội hết lần này đến lần khác.
Thứ ba, tưởng rằng Tổng thống Trump cứng rắn với Trung Quốc trong vấn đề thương mại chỉ là sách lược tạm thời phục vụ bầu cử giữa nhiệm kỳ, sau đó mọi việc sẽ như cũ. Hơn nữa, Bắc Kinh còn lạc quan tin rằng việc áp thuế trừng phạt nhằm vào những nông dân ủng hộ ông Trump sẽ khiến ông phải xuống thang, không tin rằng vị Tổng thống này có thể phá bỏ các quy tắc thương mại, gạt Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) sang một bên, xây dựng các quy tắc mới, loại Trung Quốc ra ngoài.