Tại Việt Nam, nhiều hệ thống nhà hàng, cửa hàng chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt qua Ví điện tử MoMo. Ảnh: TTXVN phát
Hiện tại, số người sử dụng dịch vụ thanh toán trên thiết bị di động ở các cửa hàng tại Việt Nam đang tăng nhanh hơn bất cứ nước nào ở châu Á.
Nhiều chính phủ ở khu vực Đông Nam Á đang thúc đẩy các nỗ lực nhằm xây dựng một nền kinh tế không sử dụng tiền mặt, trong đó các nước như Việt Nam và Thái Lan đã vượt qua những nước giàu hơn như Singapore và Malaysia trong hoạt động thanh toán điện tử.
Việt Nam và Thái Lan đang chứng kiến sự bùng nổ về hoạt động thanh toán trên các thiết bị di động khi ngày càng có nhiều người sử dụng ví điện tử để mua hàng hóa và thanh toán các dịch vụ khi ngày càng có nhiều người sử dụng ví điện tử để mua hàng hóa và thanh toán dịch vụ mà không phải qua trung gian như ngân hàng.
Việt Nam đã bắt đầu thúc đẩy hoạt động thanh toán điện tử từ năm 2008. Chỉ có khoảng 40% trong tổng số 95 triệu người ở Việt Nam có tài khoản ngân hàng, trong đó phần lớn là ở khu vực thành thị, trong khi có khoảng 120 triệu thuê bao di động và hệ thống viễn thông cũng phủ sóng toàn quốc.
Các công ty công nghệ thông tin và viễn thông trong nước như Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), Viettel và FPT đã giới thiệu tới người dùng các loại ví điện tử và khuyến khích người dân bỏ thói quen thanh toán bằng tiền mặt. Tuy nhiên, cho tới gần đây, không có doanh nghiệp nào bứt phá hẳn.
Theo một báo cáo gần đây của công ty PwC, số người sử dụng thanh toán trên thiết bị di động ở các cửa hàng ở Việt Nam đang tăng nhanh hơn bất cứ nước nào ở châu Á. Tỷ lệ người tiêu dùng ở Việt Nam sử dụng thanh toán di động tăng từ 37% năm 2018 lên 61% năm 2019.
Ứng dụng thanh toán ví Momo, một trong những ví điện tử phổ biến nhất ở Việt Nam, vừa đạt mốc 10 triệu khách hàng vào tháng 11/2018, tăng gấp 10 lần so với 2 năm trước đó. Dịch vụ này cho phép người sử dụng có thể thanh toán hóa đơn, gửi tiền hoặc mua hàng tại hơn 100.000 điểm thanh toán trên khắp đất nước, trong đó có Circle K và Ministop - các chuỗi cửa hàng tiện lợi thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Nhật Bản.
Ví Momo đang tiếp tục thu hút vốn để mở rộng hoạt động. Hồi tháng 1/2019, Momo đã tổ chức vòng gọi vốn Series C với số tiền thu hút khoảng 100 triệu USD, trong đó chủ yếu từ doanh nghiệp tư nhân có quy mô toàn cầu Warburg Pincus. Năm 2016, Momo cũng thu hút được 28 triệu USD từ Goldman Sachs và Standard Chartered Private Equity.
Một công ty khởi nghiệp (startup) khác của Việt Nam là ZaloPay cũng đang tăng trưởng rất nhanh kể từ khi thành lập vào năm 2017. ZaloPay phát triển dựa trên hệ thống 100 triệu người dùng đăng ký với VNG - công ty mẹ đang quản lý nền tảng giải trí trực tuyến và truyền thông xã hội. VNG được coi là “kỳ lân” đầu tiên của Việt Nam – một công ty chưa niêm yết nhưng có giá trị hơn 1 tỷ USD.
Trong bối cảnh đó, quỹ đầu tư GIC của Singapore cũng đang đặt cược vào thị trường thanh toán di động ở Việt Nam. Theo một báo cáo do trang tin điện tử DealStreetAsia công bố hồi đầu tháng này, GIC là nhà đầu tư hàng đầu trong vòng gọi vốn tài trợ cho VNPay có trụ sở ở Hà Nội. Báo cáo cho biết vòng gọi vốn đã huy động được “hơn 50 triệu USD”.
Vào tháng 1/2019, Chính phủ Việt Nam đã ban hành văn bản yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đưa ra các biện pháp mới nhằm khuyến khích người dân sử dụng ví điện tử như cho phép người dân nạp thêm tiền vào ví điện tử mà không cần thông qua một tài khoản ngân hàng. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng phê chuẩn đề án thử nghiệm cho phép chuyển tiền và mua hàng hóa thông qua tài khoản trên điện thoại di động cho các giao dịch có giá trị thấp.
Thái Lan có tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt lớn nhất khu vực (67%). Dịch vụ ngân hàng di động đã phát triển mạnh ở Thái Lan và nhiều người đã không sử dụng thẻ tín dụng hay séc. Tháng trước, 4 ngân hàng lớn nhất của nước này, gồm Bangkok Bank, Kasikornbank, Siam Commercial Bank và Krung Thai Bank, đã giảm phí cho các chủ tài khoản thực hiện các giao dịch trên Internet và điện thoại di động tại bất cứ ngân hàng nào của Thái Lan. Một số ngân hàng nhỏ hơn cũng đã có động thái tương tự.
Các xu hướng trên diễn ra trong bối cảnh Chính phủ Thái Lan đã triển khai kế hoạch hỗ trợ chuyển đổi nền kinh tế từ sử dụng tiền mặt sang không sử dụng tiền mặt. Điều này có thể giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn vay ngân hàng, đồng thời hạn chế tệ hối lộ và các hình thức tham nhũng khác.
Ở chiều ngược lại, các nước phát triển hơn ở khu vực Đông Nam Á như Singapore và Malaysia lại đang chứng kiến tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt thấp hơn, bất chấp nỗ lực khuyến khích người dân từ bỏ thói quen dùng tiền mặt của chính phủ các nước này.
Tại Singapore, tiền mặt và séc vẫn chiếm 40% trong tổng giao dịch thanh toán bởi vì nước này có hệ thống ATM rộng khắp. Năm 2017, theo Ngân hàng Thế giới (WB), tỷ lệ ATM ở nước này là 65 ATM/100.000 người trưởng thành. Mặc dù vậy, Chính phủ vẫn không từ bỏ nỗ lực đó.
Năm ngoái, Singapore thông báo đặt mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ sử dụng tiền mặt trong hoạt động thanh toán và đưa nước này trở thành quốc gia không séc vào năm 2025. Năm 2018, Hiệp hội các ngân hàng ở Singapore đã ra mắt PayNow, một dịch vụ cho phép các chủ tài khoản gửi tiền cho người khác sử dụng số điện thoại di động thay vì tài khoản ngân hàng./.