Vietnam Report: Áp lực từ nợ xấu đã giảm đáng kể

Nhìn chung, tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng thương mại đã đạt đỉnh vào Quý III/2023 và ngay khi Thông tư 02/2023/TT-NHNN quy định về việc tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, trả nợ các khoản vay phục vụ đời sống, tiêu dùng được ban hành thì tới nay nợ xấu đã và đang được kìm hãm khá tốt. Công ty cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) vừa công bố kết quả nghiên cứu đánh giá ngành ngân hàng trong 6 tháng đầu năm 2025.

Báo cáo ghi nhận, sang năm 2024, nợ xấu bắt đầu hạ nhiệt khi các khoản nợ được cơ cấu, mặt bằng lãi suất ổn định ở mức thấp và hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp phục hồi, tỷ lệ nợ xấu quanh mức 1,93-2,22%. Tỷ lệ nợ nhóm 2-5 (nợ cần chú ý và nợ xấu) có xu hướng giảm rõ rệt, từ mức đỉnh 4,72% trong Quý II/2023 xuống 3,57% vào Quý IV/2024 và 3,75% vào Quý I/2025, cho thấy áp lực chuyển nhóm nợ đã được kiểm soát phần nào. Nợ nhóm 3, 4 (nợ dưới tiêu chuẩn, nợ nghi ngờ) cũng có xu hướng dao động nhưng không vượt qua mức đỉnh của năm 2023. Toàn ngành là vậy nhưng nợ xấu vẫn cần lưu ý ở một số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 4% và cá biệt khi ghi nhận ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 14% vào Quý I/2025, mặc dù con số này đã giảm từ 35,3% vào Quý I/2024. Xét trên giá trị, tổng nợ xấu các ngân hàng thương mại đã vượt 300 nghìn tỷ đồng vào cuối Quý I/2025, tăng 16,8% so với cùng kỳ 2024 và tăng 13,4% so với đầu năm.

Ở góc nhìn nghiên cứu, ông Vũ Đăng Vinh, Tổng giám đốc Vietnam Report cho rằng, rủi ro tiềm ẩn vẫn tồn tại, đặc biệt khi Thông tư 02/2023/TT-NHNN đã hết hiệu lực từ ngày 01/01/2025, có thể dẫn đến việc một số khoản nợ tái cơ cấu không còn được hưởng chính sách và buộc phải phân loại lại vào nhóm nợ xấu. Do đó, tỷ lệ nợ xấu trong quý đầu năm 2025 đã tăng nhẹ so với quý trước đó. Nhưng cơ cấu các nhóm trong nợ xấu lại có sự chuyển biến rõ rệt, nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) đã đạt kỷ lục chiếm 1,25% tổng dư nợ cho vay khách hàng, tương đương với trên 176 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7% so với đầu năm và cao hơn con số tổng nợ xấu vào cuối năm 2022

Cũng theo kết quả nghiên cứu đánh giá ngành ngân hàng trong 6 tháng đầu năm 2025, theo Vietnam Report, mức độ gia tăng nợ xấu dự báo sẽ ở mức vừa phải và trong tầm kiểm soát, nhờ các ngân hàng đã chủ động trích lập dự phòng bổ sung một cách thận trọng cho các khoản nợ tiềm ẩn rủi ro. Tổng dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng thư 2024, tăng 13,1% so với năm trước đó. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu của các ngân hàng thương mại đã tương đối ổn định, tuy nhiên con số đã giảm xuống dưới 100% kể từ Quý III/2023 và hiện vẫn chưa phục hồi hoàn toàn để đảm bảo chỉ tiêu lợi nhuận kế hoạch. Bộ đệm dự phòng cũng có sự phân hóa rõ rệt giữa các nhóm có quy mô khác nhau. Các ngân hàng thương mại có quy mô tài sản trên 1 triệu tỷ đồng luôn có đủ nguồn lực trích lập dự phòng, tỷ lệ bao phủ nợ xấu luôn trên 125% dù không tránh khỏi xu hướng suy giảm. Ở nhóm quy mô dưới 300 nghìn tỷ đồng, tỷ lệ bao phủ nợ xấu hoàn toàn trái ngược, đã xuống dưới 40% từ năm 2023, đi qua vùng đáy 29% vào Quý II/2024 và hiện đã tăng 38%.

Khi hàng trăm nghìn tỷ nợ xấu được xử lý, đó sẽ là dòng tiền quay trở lại thị trường cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Để làm được điều này không chỉ chờ các doanh nghiệp tự xoay xở trong khủng hoảng mà cần sự tham gia của các bên liên quan. Trong giai đoạn 2017-2023, Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng từng mở ra một cơ chế đặc thù, giúp tổ chức tín dụng xử lý tài sản nhanh chóng và hiệu quả hơn. Nhưng khi Nghị quyết hết hiệu lực, các tổ chức tín dụng đã không còn cơ chế chủ động thu giữ tài sản bảo đảm để xử lý nợ. Trong khi đó, Luật các tổ chức tín dụng 2024 chưa kế thừa nội dung quan trọng này. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đã lấy ý kiến các bên để dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng 2024. Những cơ chế đặc thù giúp các tổ chức tín dụng xử lý nợ xấu được kỳ vọng sớm ban hành trong thời gian tới sẽ hoàn thiện hơn khung pháp lý, giảm bớt áp lực trích lập dự phòng, luân chuyển dòng vốn quay trở lại thị trường.

Việc phát triển các sản phẩm tài chính số được coi là cơ hội lớn nhất với trên 90% các ngân hàng/chuyên gia tham gia khảo sát nhận định. Các ngân hàng đã và đang tích cực triển khai các dịch vụ ngân hàng số, ví điện tử, thanh toán không tiền mặt, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ khách hàng… và các sản phẩm tài chính như sinh lời tự động, cho vay ngang hàng, cũng như hàng loạt các tiện ích khác nhờ Open API (nền tảng mở cho phép bên thứ ba truy cập vào dịch vụ và dữ liệu ngân hàng để tạo ra các dịch vụ tài chính mới). Nhờ đó, các ngân hàng ngày càng tiếp cận được tập khách hàng đa dạng hơn, tận dụng được lượng lớn nguồn vốn rẻ từ lượng tiền gửi không kỳ hạn (CASA) rất lớn của nhóm khách hàng cá nhân. Không chỉ dừng lại ở sản phẩm tài chính số, chuyển đổi số ngành ngân hàng đã được triển khai rộng rãi, trở thành chiến lược tổng thể, bao gồm tự động hóa quy trình, tối ưu vận hành và khai thác dữ liệu khách hàng hiệu quả.

Dịp này, Vietnam Report công bố Top 10 Ngân hàng thương mại uy tín 2025 gồm có Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Ngân hàng TMCP Quân đội, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, Ngân hàng TMCP Á Châu, Ngân hàng TMCP Phát triển TP. Hồ Chí Minh, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín.