Vướng mặt bằng khiến nhiều chỉ tiêu của nhà máy alumin Nhân Cơ chưa đạt

Theo Công ty Nhôm Đắk Nông thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam(TKV), nhiều chỉ tiêu, kế hoạch quan trọng trong sản xuất kinh doanh của công ty tiếp tục chậm tiến độ do một số vướng mắc; trong đó, nổi bật liên quan tới giải phóng mặt bằng.

Theo ông Nguyễn Vũ Hoàng, Phó Giám đốc Công ty Nhôm Đắk Nông, từ đầu năm đến nay, sản lượng quặng bô xít khai thác được của công ty là gần 600.000 tấn, chỉ đạt hơn 13,2% kế hoạch cả năm 2024. Trong khi chỉ còn một thời gian ngắn nữa là Tây Nguyên bước vào mùa mưa và việc khai thác bô xít sẽ chậm, kém thuận lợi do ảnh hưởng của thời tiết.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do đền bù giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều vướng mắc, dẫn đến mặt bằng “sạch” phục vụ khai thác bô xít chậm được bàn giao và nguyên liệu đầu vào không đáp ứng đủ cung cấp cho nhà máy alumin Nhân Cơ.

Thêm vào đó, việc triển khai các dự án hồ đập quan trọng phục vụ sản xuất của nhà máy alumin Nhân Cơ cũng chậm tiến độ. Điển hình như dự án Khoang số 3 (Hồ bùn đỏ) hiện vẫn chưa hoàn thành phương án bồi thường, tái định cư cho các hộ dân để triển khai giải phóng mặt bằng; còn dự án hồ chứa bùn sau tuyển rửa số 2 vẫn chưa giải phóng xong mặt bằng do vẫn còn 13/64 hộ dân chưa nhận tiền bồi thường…

Trong khi đó, đây là 2 dự án hồ, đập quan trọng phục vụ quá trình sản xuất, vận hành cũng như đảm bảo các vấn đề về môi trường của nhà máy alumin Nhân Cơ. Vào cuối năm 2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có công văn cảnh báo và yêu cầu TKV phải sớm triển khai xây dựng khoang số 3 hồ bùn đỏ, cũng như đẩy nhanh tiến độ hoàn thành đập chứa bùn sau tuyển rửa số 2.

Cũng theo Công ty Nhôm Đắk Nông, hiện việc xây dựng 6 khu tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng, tái định cư cho các hộ dân có đất thuộc diện thu hồi để phục vụ quá trình khai thác bô xít, vận hành nhà máy alumin Nhân Cơ vẫn đang “giậm chân tại chỗ”.

Trong đó, dự án duy nhất đủ điều kiện để thực hiện là khu tái định cư thôn 11, xã Nhân Cơ vẫn đang vướng, chưa có nguồn đất san lấp nên chưa hoàn thành dự toán. Còn 5 khu còn lại chồng lấn quy hoạch bô xít nên đang chờ hướng dẫn của các bộ, ngành trung ương.

Theo UBND huyện Đắk R’lấp, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới công tác giải phóng mặt bằng chậm tiến độ là do chậm trễ trong xây dựng các khu tái định cư. Nhiều hộ dân có đất thuộc diện thu hồi và đủ điều kiện tái định cư nhưng ngành chức năng của huyện không có đất tái định cư để bố trí theo quy định.

Để giải quyết nút thắt này, UBND huyện Đắk R’lấp đã đề xuất UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo các sở, ngành liên quan xem xét, bố trí một số lô tái định cư tại các địa phương khác trong tỉnh cho các hộ dân; đồng thời tập trung tháo gỡ, đẩy nhanh tiến độ các khu tái định cư trên địa bàn huyện Đắk R’lấp.

Bên cạnh đó, Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Nông cũng đã chỉ đạo các ngành chức năng, UBND huyện Đắk R’lấp và Công ty Nhôm Đắk Nông đẩy nhanh các thủ tục để đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt đề án đóng cửa mỏ từng phần, cho phép TKV trả lại 130 ha đất đã khai thác xong bô xít để phục vụ phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh. Trong số này, Đắk Nông dự kiến sẽ sử dụng 53ha để đầu tư xây dựng các khu tái định cư phục vụ công tác giải phóng mặt bằng khai thác quặng bô xít cũng như triển khai các dự án hạ tầng phục vụ quá trình hoạt động của nhà máy alumin Nhân Cơ.

Theo TKV, trong năm 2023, Công ty Nhôm Đắk Nông đã nộp ngân sách 520 tỷ đồng, tăng 29% so với năm trước đó. Từ đầu năm đến nay, Công ty Nhôm Đắk Nông mới nộp ngân sách hơn 65 tỷ đồng.