10 năm xây dựng nông thôn mới: Giao thông nông thôn về đích trước hạn

"Sau 10 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, tiêu chí giao thông nông thôn đã cán đích trước hạn 1,5 năm”. Đây là thông tin được đưa ra tại Hội nghị tổng kết 10 năm phát triển giao thông nông thôn thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020 do Bộ Giao thông Vận tải tổ chức sáng 15/10, tại Hà Nội.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn cho biết, khu vực nông thôn chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ chủ quyền đất nước. Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 của Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020.

Sau 10 năm thực hiện, việc phát triển giao thông nông thôn trên cả nước đạt kết quả toàn diện. Kết cấu hạ tầng giao thông phát triển mạnh, nhiều công trình giao thông nông thôn được xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp và được bảo trì thường xuyên.

“Giai đoạn 2010 - 2019 cả nước xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp và bảo trì sửa chữa 345.897km đường, 31.364 cầu, 125.639 cống; giảm sâu số xã chưa có đường ô tô đến trung tâm xã từ 140 xã năm 2010 xuống còn 13 xã năm 2019; Tăng tỷ lệ cứng hóa các loại đường giao thông nông thôn từ 37,9% năm 2010 lên 68,69% năm 2019. Số xã đạt 4/4 tiêu chí về đường giao thông nông thôn đạt 63,2%, vượt kế hoạch trước 1,5 năm so với mục tiêu đặt ra trong chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (chỉ tiêu là 55% số xã đạt 4/4 chỉ tiêu này vào năm 2020). Đặc biệt, tiêu chí giao thông nông thôn cũng về đích trước hạn 1,5 năm”, Thứ trưởng Lê Anh Tuấn thông tin.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Lê Anh Tuấn, hệ thống giao thông nông thôn ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo vẫn còn nhiều khó khăn; cả nước hiện vẫn còn 13 xã chưa có đường ô tô đi đến trụ sở ủy ban nhân dân; 101 xã có đường ô tô đến trụ sở ủy ban nhân dân xã nhưng không đi lại được 4 mùa; rất nhiều xã đường chưa được cứng hóa lớp mặt, nên việc đi lại còn khó khăn, nhất là trong mùa mưa, lũ…

“Do đó, để xây dựng và phát triển nông thôn mới trong giai đoạn tiếp theo, cần tiếp tục có những định hướng rõ ràng, các giải pháp đồng bộ và sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành và đặc biệt là sự tham gia tích cực của chính những người dân vùng nông thôn”, Thứ trưởng Lê Anh Tuấn cho hay.

Thứ trưởng Lê Anh Tuấn cũng đánh giá cao sự hỗ trợ to lớn của các nhà tài trợ nước ngoài như: Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB), Nhật Bản, Australia và các cá nhân, tổ chức trong nước đã hỗ trợ về tài chính tăng cường năng lực cho ngành giao thông vận tải Việt Nam trong quá trình phát triển giao thông vận tải thời gian qua.

Bà Trần Thanh Thúy, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Đầu tư (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, giai đoạn 2010 - 2019, tổng các nguồn vốn được huy động dành cho giao thông nông thôn là 366.246 tỷ đồng; trong đó nguồn vốn Bộ Giao thông Vận tải huy động để triển khai các chương trình đề án, dự án về giao thông nông thôn là 12.707 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA, đối ứng của Chính phủ và đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân bằng hình thức xã hội hóa.

Nguồn vốn do các địa phương huy động là 353.539 tỷ đồng; trong đó, có hơn 324.000 tỷ đồng vốn đầu tư xây dựng từ các nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ trực tiếp các địa phương, vốn ngân sách địa phương, vốn ODA của các địa phương, vốn xã hội hóa qua sự đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp, huy động từ nhân dân và hơn 29.530 tỷ đồng vốn bảo trì, từ nguồn của các địa phương cân đối bố trí, Quỹ bảo trì đường bộ Trung ương, vốn bảo trì hệ thống đường thủy nội địa.

Là một trong những tỉnh có kết quả xây dựng hạ tầng giao thông nông thôn đứng đầu trong 10 năm qua, tỉnh Nam Định đã vận động các hộ dân đóng góp 2.897 ha đất nông nghiệp (giá trị khoảng 5.800 tỷ đồng), hiến 206 ha đất thổ cư (giá trị trên 1.000 tỷ đồng). Nam Định được xem là điểm sáng về việc giải phóng mặt bằng không cần hỗ trợ, đền bù được các Bộ, ngành đánh giá cao. Theo đó, đến năm 2018, Nam Định đã có 100% xã đạt tiêu chí giao thông nông thôn, tăng 98,1% so với năm 2010.

Chia sẻ về kinh nghiệm trên, ông Trần Văn Công, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Nam Định cho hay, cũng như nhiều địa phương khác, khi bắt đầu triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh Nam Định cũng gặp những khó khăn chung; trong đó phải kể đến hệ thống đường giao thông hư hỏng, xuống cấp, nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông hạn chế.

“Tuy nhiên, xác định xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt của toàn Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh, vì vậy nhiều giải pháp đã được đề ra để thực hiện; trong đó có tiêu chí xây dựng phát triển hệ thông đường giao thông nông thôn. Qua dồn điền đổi thửa đã tạo được phong trào “Hiến đất, góp đất, đóng góp kinh phí làm đường giao thông nông thôn” sâu rộng đến thôn, làng, khu phố, hộ gia đình”, ông Trần Văn Công cho hay.

Là tỉnh thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ thượng nguồn gây ảnh hưởng nghiệm trọng đến đời sống nhân dân, đặc biệt là hệ thống giao thông thường xuyên sạt lở. Tuy nhiên, 10 năm qua, tỉnh Đồng Tháp đã có nhiều giải pháp phát triển giao thông nông thôn.

Theo ông Lê Hoàng Bảo, Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Đồng Tháp, 10 năm qua, hệ thống giao thông trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp đã được đầu tư đồng bộ, tất cả 119 xã trong tỉnh đều có đường ô tô đến tới trung tâm xã đáp ứng nhu cầu đi lại phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Cụ thể, giai đoạn 2010-2019, tỉnh đã xây dựng mới 990 cầu nông thôn, xây dựng đường giao thông nông thôn với tổng chiều dài 515km…

Là địa phương gặp nhiều khó khăn trong phát triển giao thông nông thôn, đại diện Sở Giao thông Vận tải tỉnh Gia Lai cho hay, hiện nay toàn tỉnh vẫn còn 34 xã có tỷ lệ đường từ trung tâm xã đến huyện chưa đạt chuẩn theo quy định. Để đảm bảo đến năm 2025 các tuyến đường trên đường cứng hóa theo quy định, dự kiến cần đầu tư năng cấp 225km với khoảng 600 tỷ đồng.

Tuy nhiên, là tỉnh nghèo có diện tích tự nhiên lớn, dân cư phân bố khoogn đồng đều, tỷ lệ đồng bảo dân tộc thiểu số lớn (chiếm khoảng 45%). Vì vậy, đề nghị tăng nguồn lực đầu tư và có cơ chế hộ trợ đặc thù cho Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để tỉnh sớm hoàn thành theo mục tiêu của chương trình này.

Cũng theo đại diện Sở Giao thông Vận tải tỉnh Gia Lai, nhà nước cần có cơ chế giảm sự đóng góp của người dân, tăng hỗ trợ từ ngân sách cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã có tỷ lệ người đồng bảo dân tộc thiểu số cao, những xã không có doanh nghiệp đứng chân trên địa bàn để đảm bảo nguồn vốn thực hiện chương trình.

Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, giai đoạn vừa qua, Đảng, Nhà nước đã dành nhiều nguồn lực cho phát triển hậ tầng giao thông nông thôn. Minh chứng là địa phương nào phát triển hệ thống giao thông nông thôn tốt thì địa phương đó có tỷ lệ hộ nghèo giảm, kinh tế - xã hội phát triển tốt.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể hoan nghênh nhiều tỉnh có cách làm hay, không chỉ phát triển hệ thống giao thông nông thôn mà còn tập trung duy tu, sửa chữa, hình thành các mô hình bảo dưỡng hệ thống giao thông nông thôn, qua đó tiết kiệm cho ngân sách nhà nước nhiều tỷ đồng. Nhiều địa phương đã vận động được nhiều doanh nghiệp tham gia đóng góp phát triển giao thông nông thôn, đây là kinh nghiệm cần được nhân rộng trên phạm vi cả nước.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng nhìn nhận, nhiệm vụ trong thời gian tới còn rất nặng nề; trong đó chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2020 đạt 55% xã trên cả nước đạt chuẩn giao thông và năm 2025 tỷ lệ này sẽ là 75% và năm 2030 là 95%. Để đạt được các mục tiêu kể trên, cần sự nỗ lực chung của toàn bộ hệ thống chính trị.

“Để thực hiện mục tiêu chung, với ngành giao thông vận tải sẽ quyết tâm thực hiện tốt nhất các chỉ đạo của Trung ương, sẽ huy động các nguồn lực không chỉ nguồn vốn ODA, vốn ngân sách mà cả ngân sách địa phương, huy động nguồn lực từ nhân dân để phát triển tốt giao thông nông thôn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh.

Về giải pháp thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hơp với các bộ, ngành kiến nghị Chính phủ, Quốc hội cùng các nhà tài trợ quốc tế hình thành Chương trình Phát tiển giao thông nông thôn để qua đó đóng góp tích cực vào mục tiêu Thiên niên kỷ là xóa đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống cho người dân. Bên cạnh đó, các bộ, ngành liên quan cần nghiên cứu cụ thể hóa các tiêu chí giao thông trong các tiêu chí nông thôn mới…/.