Nghiên cứu phát triển sản phẩm vi mạch bán dẫn, kết quả hợp tác chuyển giao công nghệ tại Khu công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Tiến Lực – TTXVN

Suốt 30 năm qua, Tp. Hồ Chí Minh luôn là địa phương đứng trong tốp đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, để tiếp tục duy trì vị thế cũng như đáp ứng nhu cầu phát triển mới, Tp. Hồ Chí Minh cần phải thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa trong cải thiện môi trường đầu tư cũng như có kế hoạch, định hướng thu hút đầu tư rõ ràng, minh bạch và công khai.
*Nhận diện rào cản

Trải qua 30 năm triển khai thu hút vốn FDI, bên cạnh những thành tựu quan trọng, các hạn chế cũng từng bước bộc lộ, phát sinh “rào cản” trong thực tiễn, từ đó đòi hỏi thành phố tháo gỡ.  

Với kinh nghiệm 30 năm tham gia và theo dõi hoạt động trong lĩnh vực FDI, ông Phan Chánh Dưỡng, nguyên Phó Tổng giám đốc Công ty phát triển Công nghiệp Tân Thuận đánh giá, sau 30 năm thu hút đầu tư FDI, Việt Nam nói chung, Tp. Hồ Chí Minh nói riêng vẫn chưa phát triển được ngành công nghiệp của riêng mình. Do đó, trong thời gian tới các chính sách thu hút FDI phải vô cùng thận trọng, có sự chọn lọc kỹ càng, không chạy theo số lượng mà nên tập trung vào các dự án hỗ trợ định hướng phát triển sản xuất trong nước.

Theo ông Phan Chánh Dưỡng, hiện nay Việt Nam thu hút được nhiều FDI vì còn lợi thế giá nhân công rẻ nhưng khi tiền lương cơ bản tăng, chi phí lao động tăng… nhiều khả năng nhà đầu tư sẽ dịch chuyển nhà máy sang quốc gia khác. Khi đó Việt Nam không chỉ thiệt hại kinh tế mà còn kéo theo nhiều vấn đề việc làm, xã hội khác.
Đánh giá các nguồn lực nội tại, nhiều chuyên gia kinh tế đều có chung nhận định, những ưu thế về thu hút vốn FDI của Tp. Hồ Chí Minh đang ngày càng cạn kiệt, thu hẹp dần. Cụ thể như nguồn nhân lực có chất lượng không đồng đều, lao động giá rẻ cũng không còn là lợi thế khi chi phí gia tăng khá mạnh.

Cùng với đó, nguồn đất sạch, trống trong các khu công nghiệp không còn nhiều, đặc biệt là các khu công nghiệp, khu chế xuất có vị trí giao thông thuận lợi cũng là một thách thức không nhỏ đối với thành phố.

Nhiều hạn chế khác cũng được chỉ ra, đó là sự quá tải về cơ sở hạ tầng, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, xuống cấp; tình trạng ùn tắc giao thông chưa được giải quyết triệt để. Mặt khác, thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, nguy cơ ngập nước nghiêm trọng đã gây ra những trở ngại cho sự phát triển nhanh, bền vững của thành phố, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của người dân…

Một khó khăn phát sinh khác cũng được lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố nhìn nhận, đó là hiện nay việc thu hút đầu tư nước ngoài cũng đang đối mặt xu thế đầu tư của các nước phát triển, đặc biệt là Mỹ muốn đưa vốn đầu tư từ nước ngoài về đầu tư lại trong nước.
Từ góc nhìn của các nhà đầu tư, nhiều doanh nghiệp nước ngoài cho rằng, để thu hút được nguồn vốn nước ngoài vào phát triển nhanh, bền vững, thành phố cần phải tháo gỡ các vấn đề về chính sách cũng như nguồn nhân lực.

Bà Saranya Skonnarak, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Thái Lan tại Việt Nam cho rằng, chất lượng nguồn nhân lực là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, hiện lao động Tp. Hồ Chí Minh nói riêng, Việt Nam nói chung không còn nhiều lợi thế về giá nhân công. Vì vậy, phải có giải pháp nâng cao năng suất và chất lượng lao động.

Nhiều doanh nghiệp nước ngoài cũng cho rằng, Tp. Hồ Chí Minh cần đồng bộ hóa việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa các hoạt động của cơ quan quản lý để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, cắt giảm tối đa thời gian, chi phí cho doanh nghiệp.     

*Tạo các "xung lực" mới

Hoạt động tại Công ty TNHH Digi-Texx (Đức) tại Công viên phần mềm Quang Trung - một trong những công ty tiên phong và hàng đầu trong lĩnh vực BPO (dịch vụ thuê ngoài) tại Việt Nam. Ảnh: TTXVN phát

Nhìn nhận rõ được các vấn đề hiện nay trong thu hút nguồn vốn FDI, Tp. Hồ Chí Minh đã có những kế hoạch, định hướng thu hút nguồn vốn mới, đồng thời có những cam kết mạnh mẽ của chính quyền Tp. Hồ Chí Minh để cải thiện môi trường đầu tư.

Theo chiến lược thu hút đầu tư mới của mình, thành phố đẩy mạnh thu hút đầu tư đối với 7 chương trình đột phá của thành phố; đầu tư vào các dự án xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh; các dự án xây dựng khu đô thị sáng tạo và 127 dự án trọng điểm.
Các định hướng phát triển mới của Tp. Hồ Chí Minh nhận được sự quan tâm, đánh giá cao. Ông John Rockhold, Giám đốc điều hành Hiệp hội doanh nghiệp Hoa Kỳ (Amcham) tại Việt Nam bày tỏ, Tp. Hồ Chí Minh với tính chất đặc thù là một đô thị đặc biệt và việc xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh là việc cấp thiết. Việc xây dựng này xuất phát từ nhu cầu thực tế và là một trong những giải pháp công nghệ góp phần giải quyết những vấn đề cấp bách, thúc đẩy thành phố phát triển.

Theo ông John Rockhold, các doanh nghiệp Hoa Kỳ sẵn sàng chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm cũng như phối hợp với Tp. Hồ Chí Minh để xây dựng thành công đề án thành phố thông minh.
Tương tự, tại buổi gặp gỡ với lãnh đạo Tp. Hồ Chí Minh trong tháng 8 vừa qua, ông Hwang Kag Gyu, Phó Chủ tịch Tập đoàn Lotte cho hay, Tập đoàn Lotte rất quan tâm lĩnh vực phát triển đô thị sáng tạo, tiếp sức các dự án khởi nghiệp cho các bạn trẻ, tham gia đấu thầu thực hiện các dự án metro của Tp. Hồ Chí Minh. Hiện Lotte đang triển khai thực hiện dự án Khu phức hợp thông minh tại Khu đô thị Thủ Thiêm với tổng mức đầu tư hơn 20.100 tỷ đồng.

Trong vấn đề cải thiện môi trường đầu tư, ông Nguyễn Thành Phong, cho biết trong giai đoạn 2018-2020, chính quyền thành phố sẽ tập trung vào các nhóm mục tiêu cụ thể để thu hút FDI. Theo đó, ngoài mục tiêu chung giữ ổn định nhất quán các cơ chế, chính sách về đầu tư đã ban hành, thành phố tập trung cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh bằng cách tăng tỷ lệ doanh nghiệp nộp thuế điện tử đạt mức 90%.

Về hải quan, thành phố sẽ giảm 50% thời gian tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ hải quan và tiếp nhận kiểm tra thực tế hàng hoá. Về đất đai, thành phố sẽ rút ngắn thời gian giải quyết các thủ tục liên quan đến sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất từ 57 ngày còn 14 ngày đối với tổ chức và doanh nghiệp.

Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố triển khai đăng ký qua mạng, một cửa; rút ngắn thời gian làm thủ tục, thuế, hải quan… Đồng thời, bãi bỏ các thủ tục không cần thiết, công khai, minh bạch trong giải quyết thủ tục…

Theo ông Nguyễn Thành Phong, quan điểm xuyên suốt của thành phố là mọi doanh nghiệp, dù là kinh tế tư nhân hay doanh nghiệp nước ngoài đều bình đẳng trước pháp luật; thành phố cam kết không hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự; công tác thanh tra, kiểm tra lồng ghép nhiều nội dung và chỉ kiểm tra 1 lần trong năm. Thành phố cam kết giải quyết mọi khó khăn của doanh nghiệp.

Để tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể cho nhà đầu tư, thành phố cũng đã tiến hành lập Tổ công tác liên ngành về đầu tư do Chủ tịch UBND thành phố làm tổ trưởng. Theo ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh, Tổ công tác này là mô hình đầu tiên của cả nước và chưa có tiền lệ từ trước đến nay. Tổ công tác có nhiệm vụ hỗ trợ, xử lý toàn bộ thủ tục đầu tư của doanh nghiệp cho đến khi dự án được cấp phép hoạt động, kể cả hỗ trợ thông tin quy hoạch để lập dự án chuẩn bị đầu tư và liên hệ các bộ ngành Trung ương…
Cùng với các cơ chế, chính sách đặc thù của thành phố đang được nghiên cứu và triển khai theo Nghị quyết 54/2017/QH14 ngày 24/11/2017 về thí điểm cơ chế chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh sẽ góp phần làm cho doanh nghiệp lớn mạnh, phát triển bền vững, tuyệt đối không cản trở lưu thông hàng hóa, cũng như không tạo nên gánh nặng cho doanh nghiệp nước ngoài.

Ông Nguyễn Thiện Nhân, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Tp. Hồ Chí Minh cho biết, năm 2018 là năm đầu tiên thành phố triển khai thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội. Với tinh thần này, Tp. Hồ Chí Minh tiếp tục đẩy mạnh đổi mới cơ chế chính sách và sử dụng các nguồn lực hiệu quả hơn. Việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án được tiến hành chủ yếu bằng hình thức tổ chức đấu thầu công khai, minh bạch.

Với việc được Thủ tướng cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng hơn 26.000 ha đất nông nghiệp sang đất đô thị, dịch vụ và công nghiệp theo Nghị quyết 80 về điểu chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020), việc chuyển đổi diện tích đất này sẽ tạo ra quỹ đất dồi dào dành cho phát triển đô thị, công nghiệp, tạo điều kiện thu hút nhiều dự án đầu tư. Cùng với đó, hiện thành phố cũng đang lập danh sách hơn 3.400 dự án sử dụng đất được chuyển đổi.
“Chúng tôi tin tưởng các doanh nghiệp nước ngoài sẽ đóng góp nhiều hơn nữa và sẽ tiếp tục đồng hành trên con đường xây dựng và phát triển Tp. Hồ Chí Minh trở thành một thành phố phát triển năng động, có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình”, Chủ tịch UBND Nguyễn Thành Phong nhấn mạnh./.