Doanh nghiệp Nhật Bản đối mặt với con đường chông gai phía trước

Nhà máy lắp ráp ô tô của doanh nghiệp Nhật Bản tại Vũ Hán (Trung Quốc). Ảnh: AFP

Các nhà sản xuất vốn khá thân thiện với môi trường của Nhật Bản đã trở nên lạc quan về hoạt động kinh doanh của họ ở Trung Quốc, sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết sẽ đưa lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính về 0 vào năm 2060. Nhưng triển vọng đó có thể không sáng sủa như vậy.
*Chiến lược “Lưu thông kép”
Trung Quốc đã thiết kế chiến lược phát triển kinh tế mới có tên gọi là "Lưu thông kép" với mục tiêu là thúc đẩy nhu cầu nội địa của nước này trong khi cũng tăng cường hoạt động xuất khẩu, đồng thời bảo vệ môi trường.
Theo chiến lược "Lưu thông kép", Trung Quốc dự kiến sẽ tập trung thúc đẩy giới doanh nghiệp của nước này tập trung vào các lĩnh vực như mạng không dây 5G thế hệ tiếp theo, chất bán dẫn và dược phẩm sinh học. Các mục tiêu dài hạn đến năm 2035 của chiến lược cũng bao gồm các cam kết tạo đột phá trong lĩnh vực công nghệ cao và cải thiện hiện đại hóa chuỗi cung ứng trong 15 năm tới.
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc đã tăng cường triển khai các biện pháp để hạn chế ô nhiễm không khí. Chẳng hạn như đặt ra các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt và áp dụng hình phạt đối với các công ty vi phạm những quy định đó. Phát biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9/2020, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đã cam kết sẽ cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong nước xuống mức 0 vào năm 2060.
Vào cuối tháng 10/2020, Hiệp hội Kỹ sư Ô tô Trung Quốc cho biết Bắc Kinh có kế hoạch loại bỏ dần việc bán ô tô chạy bằng xăng và đưa những loại ô tô thân thiện với môi trường trở thành xu hướng phổ biến vào năm 2035. Hiệp hội cho biết vào thời điểm đó, tất cả ô tô được bán tại thị trường Trung Quốc sẽ là các loại xe sử dụng "năng lượng mới", như xe điện hoặc xe hybrid (xe lai, chạy bằng điện và xăng).
Một doanh nhân quen thuộc với tình hình ở Bắc Kinh cho biết Chính phủ Trung Quốc hiện nghiêm túc mong muốn giải quyết các vấn đề môi trường. Vì vậy thị trường Trung Quốc sẽ rất hấp dẫn đối với các công ty Nhật Bản tập trung phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường.
Một ví dụ được đưa ra là Toyota Motor Corp., nhà sản xuất ô tô lớn nhất Nhật Bản. Công ty cho biết tổng doanh số bán xe hybrid tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã vượt 1 triệu chiếc, giữa lúc Bắc Kinh triển khai các chương trình trợ cấp nhằm thúc đẩy người dân sử dụng các phương tiện thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, doanh nhân trên cũng cho hay nhiều công ty Nhật Bản ở Trung Quốc đang phải vật lộn để tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về môi trường của Chính phủ và họ có thể mất động lực để tiếp tục kinh doanh tại đây.
* Thuận lợi ngắn hạn - Khó khăn trải dài
Dù “Lưu thông kép” mang lại những lợi ích nhất định, một số công ty Nhật Bản khác đã phàn nàn rằng các chính sách môi trường của Trung Quốc là “quá khắt khe”.
Theo một cuộc khảo sát do Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) thực hiện trong năm nay, hơn 70% trong số 233 công ty Nhật Bản hoạt động tại Trung Quốc cho biết các quy định địa phương là "nghiêm ngặt" hoặc "khá nghiêm ngặt".
Một trong những công ty tham gia khảo sát cho biết họ cần các thiết bị bổ sung để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe hơn qua từng năm, trong khi chi phí ngày càng tăng cao đã trở thành gánh nặng cho họ.
JETRO cho biết 5 trong số 233 nhà sản xuất Nhật Bản đã bắt đầu xem xét chuyển nhà máy hoặc một phần nhà máy sang các quốc gia khác trong bối cảnh lo ngại về tương lai ngày càng tăng.
Trung Quốc đã cam kết tuân theo chiến lược “Lưu thông kép” nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh với quốc tế của các công ty nước này trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến.

Giới quan sát cho rằng nếu các công ty Trung Quốc tận dụng được sự hỗ trợ của Chính phủ cũng như triển vọng của tăng trưởng kinh tế thế giới trong tương lai, họ có thể đạt được những bước tiến lớn trên thị trường các sản phẩm thân thiện với môi trường. Khi đó, các nhà sản xuất Nhật Bản có thể sẽ rơi vào tình thế khó khăn.
Giới quan sát nhận định tham vọng của Chính phủ Trung Quốc về việc đạt được mức trung tính carbon vào năm 2060 chắc chắn có thể mang lại một “luồng gió thuận” các công ty Nhật Bản trong ngắn hạn.

Song các nhà phân tích cũng cho rằng chiến lược “Lưu thông kép” sẽ giáng một đòn mạnh vào những công ty trên trong trung và dài hạn./.