Giải pháp nào quản lý vay lại cho chính quyền địa phương?

Ngày 21/6, Bộ Tài chính phối hợp với Cơ quan Phát triển Pháp (AFD ) tổ chức “Hội thảo quản lý cho vay lại cho chính quyền địa phương” nhằm đánh giá lại việc thực hiện cơ chế cho vay lại nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ cho chính quyền địa phương.
Thứ tưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, cơ chế cho vay lại đối với chính quyền địa phương đã được thực hiện từ nhiều năm nay, đặc biệt là từ sau khi Luật Quản lý nợ công năm 2009 được Quốc hội ban hành và đã có nhiều địa phương tham gia thực hiện cơ chế này. Nhờ đó, các các địa phương đã huy động được nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài để đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đồng thời, gắn với trách nhiệm chia sẻ nghĩa vụ nợ đối với Chính phủ Trung ương.
Thứ trưởng Trần Xuân Hà nhận định, nhiều chương trình, dự án đã phát huy kết quả tốt, sử dụng vốn đúng mục đích, đảm bảo khả năng trả nợ. Tuy nhiên, cũng có một số chương trình, dự án còn khó khăn do nguồn thu ngân sách ở địa phương tương đối nhỏ. Hạn mức vốn vay không được nhiều, mặt khác trình tự thủ tục vẫn còn phức tạp, chưa có nhiều kinh nghiệm trong quản lý. Việc thực hiện cơ chế hỗn hợp một phần cấp phát, một phần cho vay lại, nên việc giải ngân phụ thuộc bởi kế hoạch đầu tư công trung hạn và dự toán cấp vốn đầu tư hàng năm, vì vậy có ảnh hưởng tới việc cho vay lại .
Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cho rằng, có thể có nguyên nhân từ phía tổ chức quản lý của các địa phương chưa có đầu mối trong việc quản lý. Một số vấn đề nữa cũng không kém phần quan trọng là trình tự thủ tục trong việc thẩm định, ký hợp đồng cho vay lại và sự phối kết hợp với nhà tài vợ trong việc giải ngân vốn .
Theo Bộ Tài chính, về khả năng vay nợ của các địa phương quy định rõ Hà Nội không vượt quá 70%; Tp. Hồ Chí Minh không vượt quá 90%; Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ không vượt quá 40%. Các địa phương có số thu ngân sách địa phương nhỏ hơn hoặc bằng chi thường xuyên của ngân sách địa phương không vượt quá 30% số thu ngân sách địa phương. Các địa phương có số thu ngân sách địa phương nhỏ hơn hoặc bằng chi thường xuyên của ngân sách địa phương không vượt quá 20% số thu ngân sách địa phương.
Ông Nguyễn Văn Tuấn, Sở Tài chính Hà Tĩnh chia sẻ thêm, hạn mức dư nợ vay năm 2019 của tỉnh là 1.030 tỷ đồng. Tính đến 31/5/2019, dư nợ vay của tỉnh là 474 tỷ đồng chưa vượt hạn mức dư nợ vay năm. Trong số đó, vay từ ngân hàng VDB, ODA để thực hiện các chương trình kiên cố kênh mương, phát triển giao thông, cơ sở hạ tầng nuôi trồng thủy sản, cơ sở hạ tầng làng nghề ở nông thôn, dự án năng lượng nông thôn 2 (REII và REII mở rộng).
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Tuấn vẫn còn một số tồn tại như: một số dự án đã được ký kết nhưng đến nay vẫn chưa được giao kế hoạch vốn nguồn cấp phát để triển khai thực hiện. Việc giao kế hoạch vốn chậm sẽ dẫn đến tiếp tục tình trạng không giải ngân được do thủ tục kéo dài. Mặt khác, các dự án này đã được Bộ Tài chính giao dự toán nguồn vốn vay lại nhưng không thể giải ngân vì không được giao kế hoạch vốn cấp phát
Do đó, ông Nguyễn Văn Tuấn cho rằng, cần sớm xây dựng công cụ hỗ trợ việc quản lý vốn vay và trả nợ thống nhất trên toàn quốc. Vừa qua, các địa phương trả chậm gốc và lãi vay; trong đó, có Hà Tĩnh là do 2 nguyên nhân chính dự án không được bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn để trả nợ; chủ đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước bị động về thông tin trả nợ…
Ông Nguyễn Văn Tuấn cũng đề nghị ban hành quy chế phối hợp giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính thống nhất giao nguồn cấp phát và nguồn vay lại để việc giải ngân nguồn vốn vay đảm bảo thời gian, tiến độ giải ngân theo quy định. Ngoài ra, đại diện tỉnh Hà Tĩnh cũng đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu quy trình rút gọn thời gian quá trình rút vốn từ Nhà tài trợ, giải ngân cho các dự án .
Thứ trưởng Trần Xuân Hà cũng cho hay, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế chính sách, quy trình nghiệp vụ. Các nhà tài trợ tiếp tục phối hợp với các cơ quan của Chính phủ Việt Nam để hài hòa hóa các thủ tục, tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện chương trình, dự án, song vẫn phải đảm bảo công tác quản lý./.