Hậu quả từ vụ bê bối liên quan đến Quỹ đầu tư nhà nước 1MDB

Biểu tượng 1MDB tại một tòa nhà ở Kuala Lumpur, Malaysia. Ảnh: EPA-EFE/TTXVN

Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng dẫn lời ông Khairy Jamaluddin - cựu Bộ trưởng Thanh niên và Thể thao Malaysia và từng là vị phó quan trọng của cựu Thủ tướng Najib Razak - cho rằng sự thất bại mang tính tập thể của các bộ trưởng trong chính phủ (cũ) trong việc duy trì áp lực đối với lãnh đạo của họ (ông Najib) trong vụ bê bối tài chính liên quan đến Quỹ đầu tư nhà nước (1MDB) là nguyên nhân dẫn đến sự thất bại thảm hại của họ trong cuộc bầu cử Hạ viện ngày 9/5 vừa qua.
Trong cuộc phỏng vấn với tờ “This Week in Asia”, ông Khairy nói rằng đảng Tổ chức Dân tộc Mã Lai Thống nhất (UMNO) của ông - đảng cốt lõi trong Liên minh Mặt trận Quốc gia (BN) - sẽ lâm nguy nếu 3 triệu đảng viên của đảng không chấp nhận những thay đổi về cơ cấu cần thiết để đương đầu với Liên minh Hy vọng (PH) cầm quyền trong cuộc bầu cử lần tới. 
Khi được hỏi về vụ bê bối khiến ông Najib đang phải đối mặt với các cuộc điều tra hình sự, lãnh đạo 42 tuổi của phe Tuổi trẻ trong UMNO phát biểu: “Có lẽ chúng tôi, tất cả chúng tôi đã bỏ lỡ cơ hội để chuyển tải sự thật về tính chất nghiêm trọng của tình hình”.
Thủ tướng Mahathir Mohamad - cố vấn một thời của ông Najib và là người đã đánh bại vị cựu Thủ tướng bị cáo buộc tham nhũng này - nói rằng những cáo buộc hình sự chống lại ông Najib sắp diễn ra. 
Ông Najib khẳng định ông không làm gì sai trong vụ việc vốn trở thành bê bối thu hút sự quan tâm của dư luận hồi năm 2015. Tuy nhiên, các công tố viên Mỹ cho rằng khoảng 4,5 tỷ USD đã bị cướp đi từ Quỹ 1MDB, trong đó khoảng 700 triệu USD được gửi vào các tài khoản cá nhân của ông Najib.
Quỹ 1MDB, vốn được thành lập để thúc đẩy phát triển kinh tế, đã bị mắc khoản nợ lên đến 11 tỷ USD trước khi ông Najib ra lệnh tái cơ cấu quỹ này hồi năm 2015. Chính phủ Malaysia đương nhiệm cho rằng có khả năng số nợ của 1MDB lớn hơn, khoảng 50 tỷ ringgit (12,6 tỷ USD). 
Ông Khairy - con rể của cựu Thủ tướng Abdullah Badawi, người tiền nhiệm của ông Najib - nói: “Tất cả chúng tôi đã im lặng hoặc không chuyển tải những gì chúng tôi cảm nhận từ cơ sở và những gì mà cử tri thực sự quan tâm. Chúng tôi đã không được phép chất vấn thêm, không được phép thảo luận thêm về 1MDB”.
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Khairy nói rằng đảng UMNO đang phải trả giá cho việc không dám “giơ đầu chịu báng”. Việc ông Khairy chối bỏ ông Najib sau thất cử đã gây nên phản ứng dữ dội từ ông chủ cũ, người chất vấn tại sao nhà lãnh đạo trẻ này không nói ra điều đó sớm hơn. Ông Khairy cũng nói rằng đảng UMNO lẽ ra phải có hành động hồi năm 2015 khi ông Najib sa thải các bộ trưởng, những người công khai thách thức cựu Thủ tướng này về vụ 1MDB.
Ông Khairy nói với “This Week in Asia” rằng ông chỉ đưa ra bình luận của mình và không nỗ lực tạo khoảng cách với ông Najib. Ông Khairy nói: “Tôi đang chỉ trích chính chúng tôi. Chúng tôi đã không thắc mắc, chúng tôi chấm dứt điều tra và chúng tôi đã dừng nghi ngờ”. Cho đến tận bây giờ, ông vẫn nói rằng ông không tranh cử làm lãnh đạo UMNO trong cuộc bầu cử của đảng này dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 30/6 tới.
Những người Malaysia trẻ tuổi hơn, trong đó có một số thuộc PH, đã hối thúc ông Khairy xem xét tranh cử chức chủ tịch đảng khi cho rằng những quan điểm ôn hòa cũng như tài hùng biện của ông là những tố chất thiết yếu đối với một nhà lãnh đạo đối lập.
Bầu cử nội bộ UMNO được kêu gọi tổ chức sau khi ông Najib từ chức chủ tịch đảng sau thất bại ngày 9/5, trao đảng vào tay cựu phó Thủ tướng Ahmad Zahid Hamidi và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Hishammuddin Hussein. UMNO là chính đảng lớn nhất tại Malaysia với khoảng 3 triệu đảng viên trong tổng số 32 triệu người dân. 
Cho đến đầu tháng 5 vừa qua, UMNO đã lãnh đạo Malaysia liên tục kể từ ngày giành độc lập từ Anh hồi năm 1957 với tư cách là đảng nòng cốt trong BN. Ông Khairy nói ông sẽ chạy đua 1 trong 3 vị trí phó chủ tịch đảng nhưng sẽ để chức chủ tịch đảng cho các lãnh đạo “có đầu óc thông thái hơn và có đôi vai rộng lớn hơn tôi” quyết định.
Cuộc bầu cử của đảng UMNO trong quá khứ là màn trình diễn quốc gia hoành tráng chỉ đứng sau tổng tuyển cử bởi vì phần lớn những người giành chiến thắng sẽ được thăng tiến trong chính phủ. 
Ông Khairy nói: “Chúng tôi chạy đua các vị trí trong một đảng vừa thất cử thảm hại, gánh nặng mà các nhà lãnh đạo mới của đảng phải gánh vác là vô cùng nặng nề, vì thế tôi không nghĩ sẽ có sự huyên náo như những lần bầu cử trong quá khứ”.
Vẫn còn một lựa chọn để UMNO, chính đảng vốn chỉ hướng đến người Mã Lai bản địa, xem xét. Đó là mở cửa thành viên cho tất cả các sắc tộc. Điều này sẽ làm cho UMNO giống với đảng Công lý Nhân dân, đảng được dẫn dắt bởi nhà cải cách Anwar Ibrahim đã giành được phần lớn số ghế mà PH có được trong cuộc bầu cử Hạ viện vừa qua.
Một số nhân vật quan trọng của UMNO đã phản bác ý tưởng này, coi đây là điều khó có thể xảy ra khi viện dẫn lý do chính trị của đảng là bảo vệ quyền lợi của người Mã Lai bản địa. Ông Khairy nói rằng việc mở cửa cho các đảng viên đến từ các sắc tộc khác là “một lựa chọn mà chúng tôi đang xem xét”. 
Ông nói: “Đó là một điều gì đó hấp dẫn đối với những người bên ngoài đảng và những người trẻ trong đảng. Tuy nhiên, rõ ràng, những thành viên có tuổi có lẽ sẽ thận trọng hơn một chút với ý tưởng đó”.