Hệ quả chiến thuật thương mại cứng rắn của Donald Trump đối với Trung Quốc
Ngày 6/7, Bắc Kinh và Washington đã cùng "khai hỏa" cuộc chiến thương mại được xem là "lớn nhất trong lịch sử", theo đó, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã áp đặt mức thuế mới đối với một số mặt hàng của nhau.
Trước đó, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ chỉ dỡ bỏ việc áp đặt thuế quan sau khi Trung Quốc đáp ứng các yêu cầu của Mỹ, bao gồm: cắt giảm thâm hụt thương mại, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chấp nhận hạn chế đầu tư vào những ngành công nghệ nhạy cảm ở Mỹ, cho phép Mỹ gia tăng đầu tư tại Trung Quốc và dỡ bỏ các rào cản thương mại.
Nhiều nhà bình luận cho rằng cách tiếp cận của Tổng thống Trump là cực đoan. Tuy nhiên, việc Mỹ tìm cách đánh mạnh các đối tác thương mại không phải là điều mới mẻ. Khảo sát hệ quả từ những vòng "gây áp lực" trước đây của Mỹ nhằm vào Trung Quốc có thể sẽ giúp tìm ra kết cục cho lần tới đây.
Tiên lượng là không tốt, cả trong ngắn hạn và dài hạn. Tổng thống Trump muốn đặt nước Mỹ lên trên hết để có được những thỏa thuận tốt hơn. Lịch sử cho thấy chiến lược này của ông sẽ chỉ gây phản tác dụng.
Mỹ thường sử dụng chính sách thương mại để ép buộc Trung Quốc đưa ra nhượng bộ về kinh tế và chính trị. Sau năm 1979, Washington cho Trung Quốc hưởng mức cắt giảm thuế ngắn hạn (còn gọi là quy chế tối huệ quốc - MNF) và gia hạn từng năm một. Mục đích của Mỹ là buộc Trung Quốc thực thi nhiều nhượng bộ, trong đó có vấn đề cải thiện nhân quyền, giảm phổ biến vũ khí, cắt giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ.
Mỹ cảnh báo nếu Trung Quốc không tuân thủ thì Washington sẽ khôi phục lại mức thuế ở ngưỡng cao như trước. Biện pháp này đã cho thấy không hiệu quả. Mỗi năm, Trung Quốc chỉ đưa ra cử chỉ xuống thang tối thiểu như thả một vài tù nhân chính trị ngay trước thời điểm Quốc hội Mỹ bỏ phiếu thông qua việc gia hạn MNF cho Trung Quốc.
Đến năm 1990, Tổng thống George H. W. Bush đã buộc phải thừa nhận Trung Quốc không đáp ứng những yêu sách cải cách mà Mỹ đưa ra về nhân quyền hay nhiều lĩnh vực khác. Không những vậy, việc đe dọa tăng thuế dường như còn cản trở thương mại và đầu tư giữa hai nước.
Ngày nay, những chiến thuật này thậm chí còn ít có cơ hội thành công hơn. Trung Quốc giờ đây đã chiếm hơn 15% GDP toàn cầu, còn kinh tế Mỹ ngày một phụ thuộc vào Trung Quốc trong suốt hơn 25 năm qua. Quả thực, Washington đang tìm cách gây sức ép với một nước có tiềm lực đáp trả.
Chính phủ Trung Quốc nhiều khả năng sẽ thu được thắng lợi chính trị trong đòn trả đũa, vì người dân Trung Quốc sẽ ủng hộ việc đáp trả Mỹ, giống như cách mà Canada thực thi sau khi bị Mỹ áp thuế. Trung Quốc đã hoàn tất danh sách mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ trong diện trả đũa.
Bên cạnh đó, các đối tác thương mại khác cũng đang tìm cách giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, khiến Mỹ sẽ mất đi ưu thế trước những nước này trong tương lai.
Sau các cuộc tranh chấp thương mại trong quá khứ, Washington nhận thấy rằng các biện pháp đe dọa nhằm vào Bắc Kinh không khiến Bắc Kinh nhượng bộ và gây hại đến kinh tế Mỹ. Đó là lý do tại sao Mỹ đồng ý để Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001.
Gia nhập WTO được xem là cách thức loại bỏ chính sách thương mại dưới góc độ là một công cụ gây ảnh hưởng chính trị, hướng đến các lợi ích mà gia tăng thương mại và đầu tư mang lại. Washington và Bắc Kinh đồng ý tạo lập một chuỗi các quy tắc và cho phép WTO giám sát tuân thủ, điều chỉnh tranh chấp.
Vấn đề hiện nay là Mỹ lại có ý định sử dụng đòn thương mại để giành ưu thế trước Trung Quốc và nhiều nước khác, nhưng tất cả hiện đều là thành viên WTO. Mỹ vì thế đang hủy hoại một cơ chế quan trọng - cơ chế mà qua đó Washington từng có thể trấn an các đối tác rằng Mỹ sẽ không sử dụng thương mại để đe nẹt.
Chính quyền Trump nhấn mạnh các bước đi của Mỹ phù hợp với quy định của WTO và vì thế Mỹ vẫn là đối tác thương mại đáng tin cậy như trước đây. WTO không có quy định về tính hợp pháp trong hành xử của chính quyền, nhưng rõ ràng hành động của ông Trump vi phạm tinh thần luật pháp và các nguyên tắc đã được định hình hàng thập kỉ.
Việc Mỹ coi biện pháp áp thuế thép, nhôm nhập khẩu phù hợp với điều khoản “miễn trừ an ninh quốc gia” của WTO đã gây quan ngại lớn vì thiếu tính minh bạch và khiến các nước khác có thể học theo. Ngoài ra, WTO cũng quy định các nước cần đem tranh chấp thương mại ra tham vấn, phán xử tại tổ chức này, thay vì có hành động trừng phạt đơn phương.
Với việc áp thuế hàng nhập khẩu Trung Quốc với lý do Bắc Kinh “phản đối” chuyển giao công nghệ, Mỹ đã làm bùng lên những tranh chấp thay vì giải quyết trong khuôn khổ WTO. Việc Mỹ muốn bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho các công ty Mỹ là điều có thể hiểu được. Nhưng sử dụng thương mại để gây sức ép với Trung Quốc luôn phải trả giá thực sự.
Thực tế, khi Trung Quốc gia nhập WTO, Quốc hội Mỹ nhận ra rằng Mỹ không còn có khả năng sử dụng thương mại để đe dọa Trung Quốc mà không phá vỡ các cam kết. Như Hạ nghị sĩ Robert Underwood giải thích: “Một khi đã Trung Quốc đã là thành viên của WTO, Mỹ vẫn có thể áp đặt cấm vận chống Trung Quốc, nhưng phải phù hợp với WTO”.
Vì thế, Quốc hội Mỹ đã triển khai các biện pháp thay thế như thành lập Hội đồng Cộng hòa Trung Hoa để “điều tra và chỉ trích” Trung Quốc, sử dụng Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ (Eximbank), Cơ quan Phát triển và Thương mại (TDA), Quỹ đầu tư tư nhân hải ngoại (OPIC) làm công cụ thay thế nhằm gây sức ép với Trung Quốc.
Bên cạnh việc sử dụng các cơ chế này, Mỹ cũng có thể đàm phán về một thỏa thuận hợp tác mới với Bắc Kinh để xử lý những mối quan ngại cụ thể của Washington. Trên thực tế, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có một số điều khoản về đầu tư giúp giải quyết nhiều điểm tranh cãi, nhất là ở điểm chuyển giao công nghệ.
Mỹ đã rút khỏi TPP, nhưng vẫn có thể nối lại các cuộc đàm phán kéo dài về các hiệp định đầu tư song phương đề cập đến những điểm này. Đó có thể là một quá trình diễn tiến chậm, nhưng sẽ tạo ra cơ hội thành công tốt hơn là những đe dọa và yêu sách đơn phương vốn không chỉ hủy hoại hệ thống thương mại quốc tế mà còn khiến Mỹ không có cơ hội giành được chiến thắng đáng kể nào.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Đức và Trung Quốc cam kết chống lại chủ nghĩa bảo hộ
07:19' - 10/07/2018
Đức và Trung Quốc cùng cam kết duy trì hợp tác đa phương và một trật tự thương mại toàn cầu dựa trên luật định.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc sử dụng thuế thu từ hàng hóa Mỹ để giảm tác động của cuộc chiến thương mại
19:46' - 09/07/2018
Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 9/7 cho biết sẽ sử dụng các khoản thu được từ thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu của Mỹ để giảm bớt tác động của những biện pháp thương mại.
-
Kinh tế Thế giới
Chuyên gia Trung Quốc dự đoán về cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga
13:03' - 09/07/2018
Hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin sẽ mở ra cơ hội để hai bên tháo gỡ nhiều vấn đề quan trọng.
-
Kinh tế Thế giới
Áp thuế trả đũa hàng hóa Mỹ của Trung Quốc chính thức có hiệu lực
15:18' - 06/07/2018
Ngày 6/7, Trung Quốc thông báo các biện pháp áp thuế trả đũa đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ đã bắt đầu có hiệu lực.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản sẽ tạm dừng chương trình hỗ trợ giá điện và khí đốt
08:43'
giải pháp trên đã được hai đảng trong liên minh cầm quyền gồm đảng Dân chủ tự do (LDP) và đảng Công minh nhất trí vào ngày 26/10/2022 và được triển khai từ đầu năm 2023 theo 2 giai đoạn.
-
Kinh tế Thế giới
Vụ sập cầu ở Mỹ: Tìm thấy hộp đen của tàu chở hàng gây tai nạn
20:19' - 27/03/2024
Các nhân viên điều tra của Ủy ban an toàn giao thông quốc gia Mỹ (NTSB) đã tiếp cận và thu thập được hộp đen của con tàu chở hàng đâm sập cầu ở thành phố Baltimore thuộc bang Maryland (Mỹ).
-
Kinh tế Thế giới
Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU ảnh hưởng tới xuất khẩu của quốc gia ASEAN
09:27' - 27/03/2024
Nhận định của Ủy ban Chứng khoán Malaysia (SC) cho hay, 75% mặt hàng xuất khẩu của nước này sang Liên minh châu Âu (EU) bị ảnh hưởng bởi Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM).
-
Kinh tế Thế giới
Vụ tấn công tại Moskva: Tổng thống Nga V. Putin chỉ đạo điều tra khách quan
10:11' - 26/03/2024
Ngày 25/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chủ trì cuộc họp thảo luận về các biện pháp cần thực hiện sau vụ tấn công khủng bố ở nhà hát Crocus City Hall.
-
Kinh tế Thế giới
Các nước ASEAN đón nhận cơ hội mới từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng
16:25' - 25/03/2024
Các công ty đa quốc gia đang đối mặt với tình trạng chuỗi cung ứng bất ổn do biến động địa chính trị toàn cầu và Đông Nam Á hiện đang được hưởng lợi từ sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư khỏi Trung Quốc.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc cam kết đối xử bình đẳng với các doanh nghiệp nước ngoài
15:03' - 25/03/2024
Ngày 25/3, Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Guo Tingting cam kết không “phân biệt đối xử” giữa doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp trong nước nhằm thu hút chuyên môn, hợp tác và đầu tư nước ngoài.
-
Kinh tế Thế giới
Chính phủ Anh sẽ đầu tư hơn 200 triệu bảng Anh vào lĩnh vực hạt nhân
09:14' - 25/03/2024
Ngày 25/3, Thủ tướng Anh Rishi Sunak công bố khoản đầu tư công 200 triệu bảng Anh (252 triệu USD) để thúc đẩy chương trình hạt nhân và ngành công nghiệp hạt nhân dân sự để tạo mới 40.000 việc làm.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc sẽ ban hành các quy định mới để tăng cường thu hút FDI
16:36' - 24/03/2024
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cho biết sẽ nghiên cứu kỹ các vấn đề về tiếp cận thị trường và luồng dữ liệu xuyên biên giới, nhằm sớm đưa thêm một số quy định mới để thu hút đầu tư nước ngoài (FDI).
-
Kinh tế Thế giới
Kinh tế Thái Lan đối mặt với nguy cơ suy thoái dài hạn
14:29' - 24/03/2024
Những trở ngại cơ cấu lâu dài trong lĩnh vực xuất khẩu và sản xuất ngày càng có tác động rõ rệt hơn đến nền kinh tế Thái Lan.