Hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần: Cân nhắc kỹ trước khi ra quyết định

Lương hưu được coi là "chỗ dựa" cho người lao động khi về già, góp phần giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Song, thời gian gần đây, trên địa bàn Hà Nội xuất hiện tình trạng nhiều người lao động tại các khu, cụm công nghiệp xin được hưởng bảo hiểm một lần.

Trong số đó, có không ít người đã tham gia bảo hiểm nhiều năm liền, đã được cán bộ bảo hiểm tư vấn. Việc người lao động chọn cách "rời xa" quỹ hưu trí để hưởng bảo hiểm xã hội một lần không chỉ khiến bản thân người lao động thiệt thòi mà còn ít nhiều ảnh hưởng đến công tác an sinh xã hội của thành phố Hà Nội.

Nhiều lý do xin hưởng bảo hiểm một lần

Là địa phương có nhiều khu, cụm công nghiệp, huyện Đông Anh (Hà Nội) có tới hơn 92.000 người đang tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, trong đó phần lớn là công nhân.

Thời gian gần đây, có khá nhiều người đến cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh làm thủ tục để xin hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Theo Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh, năm 2015 có 1.384 trường hợp hưởng bảo hiểm một lần với tổng số tiền 21,8 tỷ đồng; năm 2016 có 1.116 trường hợp với tổng số tiền là 27,1 tỷ đồng.

Riêng 9 tháng đầu năm 2017 có 1.147 trường hợp lĩnh bảo hiểm một lần với tổng số tiền là 27,6 tỷ đồng. Con số trên cho thấy, lượng người lao động xin được hưởng bảo hiểm xã hội một lần đang có chiều hướng gia tăng.

Chị Phan Thị Lan, làm việc tại Công ty Vina (huyện Đông Anh) đã đến cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh nộp đơn xin hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Chị Lan cho biết, chị làm ở công ty được 2 năm 5 tháng nhưng nay chị muốn nghỉ việc để ở nhà bán hàng tạp hóa nên muốn thanh toán bảo hiểm xã hội một lần.

"Tôi biết tham gia bảo hiểm xã hội về lâu dài sẽ được hưởng chế độ hưu trí, an tâm tuổi già nhưng tôi lại đang cần vốn mở cửa hàng nên muốn hưởng bảo hiểm một lần để lấy một khoản tiền", chị Lan nói.

Còn anh Trần Lê Đông, sinh năm 1983, làm việc tại Công ty Thành Trung (huyện Đông Anh) được hơn 8 năm. “Nếu được thanh toán bảo hiểm một lần tôi được khoảng 42 triệu đồng. Tôi cần tiền để giải quyết công việc trước mắt, còn hưu trí là chuyện của tương lai, tôi chưa tính đến", anh Đông thẳng thắn nêu lý do.

Có rất nhiều lý do khác nhau để người lao động làm đơn đề nghị hưởng bảo hiểm một lần. Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh cho biết, đối tượng đề nghị hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần rất đa dạng nhưng chủ yếu là công nhân lao động trực tiếp tại các doanh nghiệp.

Có người tuổi đời còn trẻ, đóng bảo hiểm được một vài năm nhưng cũng có người đã tham gia bảo hiểm xã hội được hơn chục năm, sau khi nghỉ việc hưởng trợ cấp thất nghiệp rồi đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần luôn.

"Cá biệt có số ít lao động từ 40 - 50 tuổi, số năm đóng bảo hiểm trên 15 năm, khi đến thanh toán được nhân viên bảo hiểm xã hội tư vấn nhưng họ không nghe. Những trường hợp như thế, chúng tôi thấy tiếc cho họ, nếu họ cố gắng tham gia đóng bảo hiểm thêm vài năm nữa sẽ được hưởng chế độ hưu trí", bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn nói.

Nhằm giảm tỷ lệ người hưởng chế độ bảo hiểm một lần và tăng tỷ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn cho biết: Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh đang đẩy mạnh tuyên truyền các chế độ chính sách, quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội.

Đối tượng cơ quan Bảo hiểm hướng tới là những lao động trong khu, cụm công nghiệp có thời gian tham gia nhiều và tuổi cao. Bên cạnh đó, Bảo hiểm xã hội huyện Đông Anh cũng tư vấn để người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện bảo lưu thời gian tham gia và sau này được giải quyết chế độ hưu trí, đảm bảo an sinh tuổi già.

Còn với những đối tượng chưa có điều kiện tham gia bảo hiểm tự nguyện thì bảo hiểm xã hội huyện tư vấn để bảo lưu sổ bảo hiểm xã hội, chờ cơ hội thì tiếp tục tham gia bảo hiểm tự nguyện.

Báo động "gánh nặng" an sinh xã hội

Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trung bình mỗi năm toàn quốc có khoảng 600.000 người thực hiện giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm một lần. Thời gian gần đây, con số trên đang có xu hướng gia tăng. Điều đó đồng nghĩa với việc rất nhiều người đang tự mình "rời xa" quỹ hưu trí và sẽ phải đối mặt với việc không được đảm bảo an sinh xã hội khi về già.

Ông Vũ Đức Thuật, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội cho biết, mặc dù việc gia tăng người hưởng bảo hiểm một lần không ảnh hưởng nhiều đến quỹ bảo hiểm xã hội, nhưng vấn đề đặt ra chính là hệ lụy đối với từng cá nhân, có nghĩa là sau này những người không có lương hưu sẽ trở thành "gánh nặng" đối với an sinh xã hội của thành phố.

Ở một góc độ khác, bà Nguyễn Thị Hồng Diệu, chuyên gia về vấn đề an sinh xã hội lại chỉ ra những thiệt thòi khi người lao động hưởng chế độ một lần: "Chỉ vì cái lợi trước mắt mà người lao động tự nguyện lĩnh một lần sẽ bị mất đi nhiều thứ, trước hết là về thu nhập hàng tháng, thứ hai là về bảo hiểm y tế".

Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong 9 tháng đầu năm 2017 có hơn 444.000 người hưởng bảo hiểm xã hội một lần, tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Đánh giá về thực trạng này ông Đỗ Đức Thọ, Phó Trưởng ban Chính sách (Bảo hiểm xã hội Việt Nam) đặt câu hỏi, tại sao người lao động còn trẻ, còn khả năng lao động lại xin lĩnh bảo hiểm một lần.

"Có thể pháp luật thông thoáng trong việc cho lĩnh bảo hiểm một lần nên người lao động chỉ cần sau một năm tham gia là được hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Nguyên nhân nữa là có một số doanh nghiệp tìm cách "đẩy" công nhân nhiều tuổi để tránh đóng bảo hiểm xã hội, tốn kém", ông Đỗ Đức Thọ phân tích.

Có ý kiến cho rằng người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trong thời gian dài thì số tiền đóng sẽ mất giá trị. Về điều này, ông Đỗ Đức Thọ, Phó Trưởng ban Chính sách (Bảo hiểm xã hội Việt Nam) khẳng định là đây là ý kiến không đúng, khi người lao động tham gia bảo hiểm số tiền không những được bảo toàn mà còn sinh lời và tăng trưởng. Do vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần./.