Mỹ "gây hấn" với hàng loạt nước về thương mại

Mới đây nhất là các biện pháp thuế quan mà ông áp đặt đối với các đối tác thương mại chủ chốt như Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Canada, Mexico đã gây ra phản ứng mạnh mẽ và các nước có liên quan đã không e ngại đưa ra các đòn trả đũa tương ứng.
Trung Quốc
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ảnh hưởng đến gần 50% số sản phẩm Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc và được cho là “cuộc chiến thương mại lớn nhất trong lịch sử kinh tế".

Công nhân phân loại đậu tương để đóng gói xuất khẩu ở một nhà máy thuộc tỉnh An Huy, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN

Sau nhiều tuần đe dọa, ngày 17/9, Tổng thống Trump cho biết ông sẽ áp thuế 10% đối với lượng hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD. Theo một quan chức cấp cao trong chính quyền Washington, mức thuế mới 10% được áp dụng từ ngày 24/9, sau đó sẽ tăng dần lên 25% vào cuối năm 2018.

Những mặt hàng như đồng hồ thông minh của các doanh nghiệp như Apple và Fitbit Inc hay một số loại hàng tiêu dùng như mũ bảo hiểm xe đạp, ghế ngồi ô tô cho trẻ sơ sinh... sẽ không bị áp thuế.

Trong một tuyên bố, ông Trump cảnh báo nếu Trung Quốc có hành động trả đũa nhằm vào Mỹ, Washington sẽ "ngay lập tức bước vào giai đoạn ba, bao gồm các khoản thuế đối với khoảng 267 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu".
Bắc Kinh lâu nay cho rằng Washingon khơi mào “cuộc chiến thương mại lớn nhất trong lịch sử kinh tế” và khẳng định sẽ đáp trả với các mức thuế đánh vào 60 tỷ USD hàng hóa Mỹ, song do nước này chỉ nhập khẩu 130 tỷ USD hàng hóa Mỹ, nên khả năng của Trung Quốc trả đũa Mỹ với các mức thuế tương đương bị giới hạn.
EU
EU không phải là ngoại lệ trong cuộc đối đầu thương mại giữa Mỹ với các nước. Ngày 1/6, ông Trump áp đặt các mức thuế 25% với mặt hàng thép và 10% với mặt hàng nhôm nhập khẩu từ EU, Canada và Mexico.

Thép được sản xuất tại nhà máy ở Salzgitter của Đức. (Ảnh: AFP/TTXVN)

EU ngay sau đó đã đáp trả với việc đưa ra các mức thuế có hiệu lực từ ngày 22/6 nhằm vào các mặt hàng xuất khẩu trọng điểm của Mỹ, trong đó có quần bò, xe mô tô hạng nhẹ và rượu whiskey… Ông Trump đe đọa áp đặt các mức thuế trừng phạt với ô tô nhập khẩu – điều khiến ngành chế tạo ô tô của Đức đặc biệt lo ngại.
Trong nỗ lực xoa dịu căng thẳng thương mại song phương Tổng thống Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker ngày 25/7 công bố kế hoạch xoa dịu căng thẳng này, trong đó Washington rút lại các mức thuế áp đặt lên ô tô nhập khẩu từ châu Âu, ít nhất tại thời điểm hiện tại.

Hai bên vẫn đang thảo luận về cách thức theo đuổi các cuộc đàm phán theo hướng không thuế quan.
Canada và Mexico
Hai nước thành viên của Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) là Canada và Mexico đã tung ra các mức thuế trả đũa riêng với hàng hóa Mỹ sau khi các mức thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu của Mỹ có hiệu lực.

Chính sách thuế này được đưa ra sau khi Tổng thống Trump đưa ra yêu cầu sửa đổi NAFTA. Mỹ, Mexico và Canada đã tiến hành đàm phán được hơn 1 năm để sửa đổi NAFTA theo đề nghị của Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi ông cho rằng hiệp định này gây thiệt hại cho nước Mỹ.

Hồi cuối tháng Tám, Mỹ và Mexico đã đạt được một thỏa thuận sơ bộ. Điều này đặt Canada vào thế cô lập và vì vậy phải quay trở lại bàn đàm phán với Mỹ.

Tiến trình đàm phán song phương này hiện vẫn chưa có tín hiệu sẽ đạt được thỏa thuận trước ngày 30/11, thời điểm mà chính quyền Washington đã thông báo lên Quốc hội nước này rằng sẽ ký hiệp định mới với Mexico, thay thế NAFTA. Để gây áp lực đàm phán với phía Canada, Tổng thống Trump liên tục đe dọa sẽ áp thuế nhập khẩu ôtô đối với Canada.
Theo một số chuyên gia phân tích, nền kinh tế Canada sẽ bị thiệt hại nặng nề nếu Mỹ thay đổi chính sách thương mại. Hiện khoảng 20% thu nhập quốc gia của Canada đến từ việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ sang thị trường Mỹ.

Đây cũng là điểm đến của gần lượng hàng hóa tương đương 76% tổng kim ngạch xuất khẩu hằng năm của Canada. Trong khi đó, nếu so với Canada hay Mexico, nền kinh tế Mỹ ít phụ thuộc trực tiếp hơn vào hoạt động ngoại thương.
Nhật Bản
Nhật Bản là một mục tiêu khác của chính sách áp thuế vào sản phẩm thép của ông Trump. Nhật Bản đã thông báo với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) rằng nước này lên kế hoạch triển khai chính sách thuế trả đũa với hàng hóa Mỹ có giá trị lên đến 455 triệu USD.

Nước này cũng muốn có tên trong danh sách các nước được Mỹ miễn trừ khỏi kế hoạch đánh thuế ô tô nhập khẩu bởi đây là một "cơn gió ngược" đối với ngành chế tạo ô tô của Nhật Bản cũng như của Đức.
Iran
Hồi tháng 5/2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân được ký kết giữa Iran và 6 cường quốc (gồm Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Nga và Đức) hồi năm 2015, hay còn được gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA), đồng thời cho biết ông sẽ bắt đầu triển khai "mức cao nhất" các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Iran.

Một số biện pháp trừng phạt đối với Iran có hiệu lực sau giai đoạn “chuyển tiếp” 90 ngày (kết thúc vào ngày 6/8/2018).

Trong khi các biện pháp trừng phạt còn lại - nhất là đối với lĩnh vực dầu mỏ - sẽ có hiệu lực sau 180 ngày (kết thúc vào ngày 4/11/2018).

Châu Âu đã cam kết duy trì cung cấp cho Iran các lợi ích kinh tế nước này nhận được từ thỏa thuận hạt nhân. Song nhiều công ty lớn của “lục địa già” đã rút quân khỏi Iran trước khi đầu tư của họ có thể “kết trái”, trong đó có Total, Daimler, Siemens và Peugeot.
Thổ Nhĩ Kỳ
Tháng trước, quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ, hai đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), hạ xuống mức thấp khi Tổng thống Donald Trump công bố tăng mức thuế mới đối với thép và nhôm Thổ Nhĩ Kỳ để phản ứng việc giam giữ một mục sư người Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Riêng trong tháng 8/2018, đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm 25% giá trị do cuộc chiến thương mại với Mỹ gia tăng.

Đồng lira nội tệ của Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: TTXVN phát

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan phê phán cách hành xử của Mỹ đồng thời cam kết sẽ theo đuổi các giao dịch thương mại không sử dụng đồng USD với Nga và các nước khác. Thổ Nhĩ Kỳ hiện đã tăng các mức thuế nhập khẩu đối với một số sản phẩm Mỹ như gạo, rượu, lá thuốc lá, mỹ phẩm và ô tô.
>>>Trung Quốc: Các biện pháp áp thuế của Mỹ sẽ không phát huy tác dụng