Nga sẽ đóng góp vào quá trình chuyển dịch cơ cấu năng lượng ở Trung Quốc như thế nào?

Trung Quốc sẽ tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng vào năm 2025, cũng như tăng sản lượng dầu và khí đốt trong nước. Trong khi đó, Nga, với tư cách là nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất, sẽ đóng một vai trò ngày càng lớn trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Trung Quốc.

* Trung Quốc sẽ hạn chế sử dụng than đá

Ủy ban Cải cách và Phát triển Nhà nước Trung Quốc dự kiến tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng mức tiêu thụ năng lượng sẽ tăng từ 16% hiện tại lên 20% vào năm 2025. Đồng thời, Trung Quốc sẽ tính đến các cam kết của nước này để đạt được mức độ trung hòa khí thải carbon vào năm 2060. Để làm được điều này, theo kế hoạch, đỉnh điểm phát thải carbon của Trung Quốc sẽ xảy ra vào năm 2030.

Giai đoạn đến năm 2025, các nhà máy nhiệt điện than có tổng công suất khoảng 30 GW sẽ dần ngừng hoạt động. Đồng thời, Trung Quốc dự kiến sẽ nâng công suất các nhà máy thủy điện lên 380 GW, cũng như bổ sung thêm 70 GW điện thông qua năng lượng hạt nhân.

Trong năm qua, Trung Quốc đã tăng sản lượng năng lượng tái tạo lên mức cao kỷ lục. Công suất phát điện Mặt Trời tăng 14% so với cùng kỳ năm trước đó, chiếm hơn 1/3 tổng mức tăng công suất năng lượng vào năm 2021. Ngoài ra, thêm 47,6 GW điện gió đã được lắp đặt. Mức tăng nhỏ hơn so với năm 2020, khi có thêm 71,7 GW tuabin gió.

Tuy nhiên, 19,9 GW của các tuabin gió ngoài khơi hoặc xa bờ mới đã được lắp đặt, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trong vòng 5 năm. Do đó, công suất phát điện mới bằng năng lượng Mặt Trời và gió đạt 102,5 GW vào năm ngoái, bằng khoảng 58% tổng công suất phát điện của Trung Quốc vào năm 2021.

Tuy nhiên, hơn một nửa tổng năng lượng hỗn hợp của đất nước vẫn đến từ than đá. Cuộc khủng hoảng năng lượng xảy ra vào mùa Thu năm ngoái, khi hầu hết các khu vực của Trung Quốc buộc phải tạm thời áp dụng hạn mức tiêu thụ điện, cho thấy còn quá sớm để dựa vào năng lượng tái tạo ở trình độ công nghệ hiện tại. Mặc dù Trung Quốc không từ bỏ chương trình nghị sự xanh, nhưng họ cũng thừa nhận cuộc đấu tranh vì môi trường không được đánh đổi lợi ích của sự phát triển kinh tế và phúc lợi xã hội.

* Chú ý đến nhiên liệu hóa thạch sạch hơn

Trong tuyên bố của Ủy ban Phát triển và Cải cách Nhà nước, rất nhiều sự chú ý được tập trung vào nhiên liệu hóa thạch sạch hơn. Điều này có thể hiểu rằng khí đốt có thể đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Ủy ban Nhà nước giả định đến năm 2025, Trung Quốc sẽ tăng sản lượng khí đốt, bao gồm cả việc phát triển các mỏ đá phiến. Ngoài ra, Trung Quốc, như đã nêu trong tài liệu, sẽ tăng khả năng tiếp nhận của các cơ sở lưu trữ khí đốt lên 55-60 tỷ m3, chiếm khoảng 13% lượng khí đốt tiêu thụ hàng năm dự kiến.

Có thể dễ dàng tính toán trong trường hợp này, tổng lượng khí đốt tiêu thụ hàng năm sẽ là 450-460 tỷ m3. Dựa trên kế hoạch của Ủy ban Cải cách và Phát triển Nhà nước, Trung Quốc có thể cung cấp được một nửa nhu cầu của mình thông qua khai thác. Phần còn lại sẽ phải được bù đắp bằng nhập khẩu nhiên liệu xanh. Do đó, Nga, với tư cách là nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất, sẽ đóng một vai trò ngày càng lớn trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Trung Quốc.

Cui Shoujun, nhà nghiên cứu thỉnh giảng tại Viện Phát triển Quốc gia, Giáo sư tại Viện Quan hệ Quốc tế của Đại học Nhân dân Trung Quốc, nói trong cuộc phỏng vấn với Sputnik: “Trong cơ cấu ngành năng lượng của Trung Quốc, tỷ trọng than rất lớn, lên tới 60%. Khí tự nhiên, với tư cách là năng lượng sạch, chắc chắn sẽ trở thành một nguồn tài nguyên quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Mức tiêu thụ sẽ tăng lên. Nga là đối tác quan trọng nhất của Trung Quốc trong lĩnh vực cung cấp khí đốt tự nhiên, và hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực cung cấp khí đốt sẽ chỉ phát triển trong tương lai”.

Đối với Trung Quốc, hợp tác với Nga về khí đốt có lợi vì một số lý do. Đường biên giới chung dài với Liên bang Nga giúp đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt thông qua các đường ống. Một mặt, những dự án như vậy đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, theo thời gian, chúng cho phép đảm bảo sự ổn định của nguồn cung cấp.

Đường ống dẫn khí đốt “Sức mạnh Siberia” đã đi vào hoạt động, cung cấp nguồn cung cấp lên tới 38 tỷ m3 khí đốt mỗi năm, khi đạt công suất thiết kế vào năm 2025. Vấn đề xây dựng đường ống dẫn khí đốt qua Mông Cổ “Sức mạnh Siberia 2” đang được phát triển, công suất được thiết kế cung cấp 50 tỷ m3 khí đốt/năm. Trong chuyến thăm của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Bắc Kinh vào tháng Hai năm nay, Nga và Trung Quốc đã ký một thỏa thuận cung cấp khí đốt thông qua “tuyến đường ống Viễn Đông”, với nguồn cung lên tới 10 tỷ m3 mỗi năm.

Khi tính đến sự biến động của giá khí đốt giao ngay, các hợp đồng cung cấp qua đường ống dài hạn cho phép tránh được rủi ro về giá. Đây là một nguyên nhân khác thúc đẩy sự phát triển các nguồn cung cấp đường ống. Tất nhiên, việc giao hàng như vậy có những hạn chế nhất định, ít nhất là về lưu lượng đường ống. Nhưng nếu cần, khối lượng có thể được bổ sung bằng khí hóa lỏng (LNG). Nga và Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực này. Trung Quốc đang tham gia một số dự án chung ở Nga để sản xuất LNG. Thị phần của Nga trong tổng nhập khẩu LNG của Trung Quốc đã tăng 8% trong năm qua.

Rõ ràng khí đốt, giống như các nhiên liệu hóa thạch khác, là một giai đoạn trung gian. Khối lượng tiêu thụ của các nguồn tài nguyên này sẽ giảm trong dài hạn khi tỷ trọng năng lượng tái tạo tăng lên. Nhưng theo hướng này, Nga và Trung Quốc cũng có không gian hợp tác rộng lớn.

Chuyên gia Cui Shoujun nhận xét: “Giờ đây, Trung Quốc chiếm vị trí hàng đầu thế giới về công suất phát điện dựa trên năng lượng Mặt Trời và năng lượng gió. Ngoài ra, Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu thế giới về sản xuất các thiết bị liên quan đến năng lượng gió và năng lượng Mặt Trời. Trung Quốc duy trì một môi trường thuận lợi để tăng cường thu hút đầu tư vào ngành này. Do đó, Nga và Trung Quốc có nhiều dư địa để tăng cường hợp tác trong lĩnh vực năng lượng tái tạo trong tương lai”.

* Triển vọng điện hạt nhân

Nga và Trung Quốc đang cùng xây dựng nhà máy điện hạt nhân Tianwan. Hai tổ máy điện đầu tiên có lò phản ứng VVER-1000 do các chuyên gia Nga chế tạo và đã đi vào hoạt động thương mại từ năm 2007. Năm 2018, tổ máy số 3 và 4 đi vào vận hành thương mại, cũng được xây dựng với sự giúp đỡ của các chuyên gia Nga.

Vào năm 2019, một hợp đồng đã được ký kết để xây dựng tổ máy điện thứ ba và thứ tư của nhà máy Xudapu với các lò phản ứng VVER-1200 của Nga, cũng như hợp đồng cung cấp nhiên liệu hạt nhân. Năm nay, theo kế hoạch của Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Nga (Rosatom), việc sản xuất nhiên liệu hạt nhân cho tổ hợp phát điện tương lai của Trung Quốc với lò phản ứng neutron nhanh CFR-600 sẽ bắt đầu.

Ngoài ra, như Tổng thống Putin đã nói, Nga sẵn sàng cung cấp các nguồn năng lượng cho Trung Quốc ngay cả sau năm 2060. Theo Tổng thống Nga, hydrocarbon có thể được sử dụng ngay cả sau khi nền kinh tế chuyển sang trạng thái trung hòa với carbon, điều quan trọng là sử dụng một cách phù hợp.

Hydro cũng có thể chiết xuất từ nguyên liệu thô carbon. Nga dự định đến năm 2050, theo Khái niệm phát triển năng lượng hydro do Bộ Năng lượng Liên bang Nga soạn thảo, sẽ cung cấp cho thị trường thế giới từ 7,9-33,4 triệu tấn hydro mỗi năm. Theo nghĩa này, hydro cũng có thể trở thành một mặt hàng xuất khẩu năng lượng mới sang Trung Quốc./.