Một số thành phố đang bị “chảy máu” du lịch, trong đó có Venice (Italy). Ảnh: Reuters
* Những hành động chưa đẹp
Ngôi chùa c tại Nhật Bản, nổi tiếng với bức tượng phật nằm khổng lồ. Những người trông coi chùa dường như đang muốn hạn chế các đoàn khách du lịch đến thăm quan. Tại đây, xuất hiện các bảng chỉ dẫn với 12 thứ tiếng, cảnh báo khách du lịch nước ngoài không được đi theo các nhóm lớn vào trong ngôi chùa.
Đây được coi là một phần của tâm lý chống đối du lịch, phản ứng trước “các hành vi xấu và hành động phản cảm” của một số khách du lịch nước ngoài, vốn đang phát triển trên khắp Nhật Bản và nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Tại Amsterdam (Hà Lan), chính quyền thành phố đã tạm dừng việc cấp phép xây dựng các khách sạn và cửa hàng lưu niệm mới, cũng như ngăn chặn phát triển hệ thống nhà trọ tư nhân.
Du lịch mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng trên toàn thế giới nhưng các điểm nóng du lịch đang ngày càng quá tải khi số lượng du khách gia tăng. Người dân địa phương tỏ ra phẫn nộ khi phải chen chúc tại các nhà hàng và công viên. Họ khó chịu khi phải chi trả mức giá cao hơn và hầu hết không hài lòng với các hành vi thiếu văn hóa của khách du lịch nước ngoài.
Sự gia tăng phổ biến các hành vi thiếu văn hóa của khách du lịch trong thực tế hay đơn giản là quá trình du nhập văn hóa “meme” (là một ý tưởng, hành vi hoặc phong cách lập dị của một người này lan truyền sang nhiều người khác) cho thấy một vấn đề nghiêm trọng của nền công nghiệp du lịch.
Tại hầu hết các thành phố đang bị “chảy máu” du lịch, như Venice (Italy), sự phẫn nộ đã bùng lên thành các cuộc biểu tình chống du lịch. Tại Barcelona (Tây Ban Nha), mục tiêu phản đối khách du lịch đã được các nhóm hoạt động cánh tả dân tộc chủ nghĩa cổ vũ. Quan điểm của các nhóm này được thể hiện thông qua những bức tranh tường, được vẽ khắp nơi quanh thành phố Barcelona: “ Chào mừng người di cư; khách du lịch hãy cút về nhà”.
Trừ khi ngành du lịch tìm được cách để giải quyết các tác động trái chiều của du lịch, tình trạng chống đối rất có thể sẽ còn lan rộng. Điều này tiềm ẩn những mối nguy hiểm du lịch, thay vì xây dựng những cây cầu cho sự hiểu biết đa văn hóa và tình bạn, thì nó sẽ làm tăng thêm những bức tường kỳ thị, ngăn cách con người với con người.
Đôi khi hành vi xấu thuộc phạm trù nhận thức và sự đi xuống của khác biệt văn hóa. Chẳng hạn, có một vài địa điểm tại Trung Quốc, nơi mà việc rời khỏi bàn ăn với rất nhiều rác và thức ăn thừa vương vãi là điều có thể chấp nhận được.
Tuy nhiên, câu chuyện hai người phụ nữ Trung Quốc đến thăm Nhật Bản đã trở thành tâm điểm chỉ trích quốc tế, sau khi một đoạn video được tung ra cho thấy họ đã bị mời ra khỏi một nhà hàng tại Osaka do “thói quen ăn uống khó chịu” của họ.
Câu hỏi đặt ra là tại sao khách du lịch không cố gắng để hiểu và thực hiện thói quen của người dân địa phương. Tiếp theo là câu hỏi tại sao du khách lại hành xử theo cách mà họ không bao giờ mong muốn tại quê nhà?
Các bằng chứng cho thấy có một tâm lý kỳ nghỉ, dường như nó làm giảm hành vi kiềm chế của con người. Những người bình thường sẽ không có những hành vi ngốc nghếch như cố gắng ăn cắp một tấm áp phích tuyên truyền tại một nhà nước chuyên chế nhất thế giới, hay sơn những bức tranh lem nhem lên các bức tường tưởng niệm hàng triệu người đã bị giết, thậm chí tranh giành vị trí để chụp ảnh “selfie” tại đài phun nước Trevi Fountain tại Rome (Italy).
Du lịch bền vững cần dựa trên một số trụ cột, một trong số đó là sự cần thiết phải tôn trọng người dân, văn hóa và môi trường địa phương của khách du lịch.
Vấn đề hiện nay, như các nhà nghiên cứu du lịch đã chỉ ra, rằng du lịch đang được quảng bá như một hành vi của chủ nghĩa khoái lạc thuần túy. Thay vì cổ vũ du khách hành xử như công dân toàn cầu, bao gồm cả quyền lợi và nghĩa vụ, các công ty du lịch lại đang bán sự ảo tưởng về việc được nuông chiều vô giới hạn. Khách du lịch được định vị là người tiêu dùng, với các đặc quyền riêng.
* Lời hứa Tiaki
Vài sự cố được biết đến do chính thủ phạm ghi lại những việc xấu mà họ đã làm. Một số trường hợp khác là do người dân địa phương bức xúc ghi lại các đoạn phim về các hành vi chưa đẹp của khách du lịch. Đó là trường hợp của một nhóm du khách người Anh, những người đã tạo ra “cơn bão” truyền thông sau kỳ nghỉ của họ tại New Zealand vào tháng Một.
Một đoạn phim cho thấy họ đã xả rác tại một khu công viên bên bờ biển, khiến họ trở thành tâm điểm của truyền thông. Hơn 10.000 người đã ký vào bản kiến nghị yêu cầu trục xuất những du khách này.
Đây là một trường hợp kinh điển cho thấy cách mà các sự kiện địa phương có thể dễ dàng trở thành tâm điểm của đất nước hay những vấn đề mang tính quốc tế.
Để đối phó với những vấn đề liên quan tới khách du lịch – bao gồm các hành vi xấu như lái xe không đúng quy định, hủy hoại các khu cắm trại và phớt lờ các biện pháp an toàn tại khu vực ngoài trời, Cơ quan quản lý và điều hành du lịch New Zealand đã khởi động “Lời hứa Tiaki”.
Tiaki là từ của người Moari (người thổ dân New Zealand) có nghĩa là bảo vệ, bảo tồn, giữ gìn hoặc che chở. Một khái nhiệm liên quan là Kaitiakitanga, nghĩa là đạo đức của người giám hộ, dựa trên những hiểu biết truyền thống của người Maori về mối quan hệ giữa con người và thế giới thiên nhiên.
Chiến dịch Tiaki yêu cầu du khách cần chăm sóc New Zealand, “hành động như người giám hộ, bảo vệ và giữ gìn quê hương của chúng tôi”. Đổi lại, New Zealand hứa hẹn sẽ chào đón nồng nhiệt những khách du lịch quan tâm bảo vệ môi trường chung.
Nguyên tắc có đi có lại là một lời mời “mật mã” dành cho những du khách có trách nhiệm. Thách thức của ngành công nghiệp du lịch là phát triển các chiến lược hiệu quả để tạo ra sự liên kết tốt hơn giữa khách du lịch và người dân địa phương.
Kết thúc bài viết, tác giả nhận định chìa khóa nằm trong những kinh nghiệm vô giá của cộng đồng, xuất phát từ chính bản thân người dân địa phương chứ không đơn thuần là sự áp đặt lên du khách./.