Phát triển ngành logistics từ tận dụng cơ hội của Hiệp định EVFTA

Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã có hiệu lực từ ngày 1/8/2020; trong đó, dịch vụ logistics có các cam kết đáng chú ý, theo hướng mở cửa mạnh hơn đáng kể so với Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Thông qua việc thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu sang các nước EU, EVFTA giúp gia tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics, có tác động đáng kể đến triển vọng thị trường và ngành logistics Việt Nam.

Ngoài ra, những cam kết mở của Hiệp định là động lực hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư EU tham gia vào việc cung cấp các dịch vụ logistics, vận tải hàng hải khác nhau cho thị trường Việt Nam. Đây là cơ hội cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam hợp tác, học hỏi và gọi vốn từ các công ty đa quốc gia, các đội tàu lớn hiện đại và chiếm thị phần lớn trên thị trường logistics thế giới đến từ châu Âu.

Thông tin này được các diễn giả đưa ra tại toạ đàm Giải pháp thúc đẩy ngành logistics tận dụng cơ hội từ EVFTA do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 22/9 tại Hà Nội.

Chia sẻ tại toạ đàm, ông Trần Thanh Hải- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, EU là một trong những thị trường truyền thống của Việt Nam. Sau khi ký kết hiệp định EVFTA, khối lượng thương mại hàng hóa trao đổi gia tăng rất nhiều, nhất là những mặt hàng có khối lượng vận chuyển lớn.

Chẳng hạn như hàng dệt may, da giày hay thủy sản và để đưa được những mặt hàng này đến khu vực của EU với chi phí hợp lý và giá thành có vai trò rất là quan trọng của doanh nghiệp dịch vụ logistics.

Khoảng cách địa lý giữa Việt Nam và EU cũng là vấn đề trong quan hệ thương mại và chứng kiến sự cố như vụ tắc nghẽn kênh đào Suez. Điều này cũng là tiềm ẩn, rủi ro trong hoạt động thương mại giữa Việt Nam với EU.

Tuy nhiên, doanh nghiệp logistics đã đóng góp rất quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại giữa hai bên và doanh nghiệp logistics của EU có lợi thế là quy mô lớn và kinh nghiệm hoạt động lâu năm.

Còn về phía Việt Nam, doanh nghiệp chủ yếu nằm trong lĩnh vực về giao nhận và thủ tục để giúp thực hiện công đoạn xuất khẩu ra khỏi Việt Nam.

Nhận thấy cái vai trò quan trọng của ngành logistics, thời gian qua Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cũng đã dành sự quan tâm rất lớn để hỗ trợ cho dịch vụ này phát triển.

Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh và việc hỗ trợ cho doanh nghiệp logistics cũng là yếu tố mà các cơ quan nhà nước đang tích cực triển khai để hỗ trợ doanh nghiệp logistics có thể tiếp cận với trình độ quốc tế cũng như vươn ra thị trường bên ngoài.

Mặt khác, những vấn đề như công nghệ, nhân lực cũng là những yếu tố then chốt giúp phát triển dịch vụ và doanh nghiệp đang ở giai đoạn còn đang khởi đầu.

Để ngành logistics phát triển hơn trong thời gian tới, ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh, dịch vụ logistics cũng là ngành dịch vụ tổng hợp và liên quan đến nhiều bộ, ngành; trong đó vai trò lớn nhất của Bộ Công Thương là giúp các bộ, ngành và địa phương, hiệp hội có những hoạt động hỗ trợ lại cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đang rất thiếu nguồn lực, vì vậy các đơn vị phải lựa chọn những điểm kích hoạt, qua đó tạo ra hiệu ứng để hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp.

Theo ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên (Bộ Công Thương), nếu so cam kết của EVFTA với một số FTA khác, nổi bật đó là những cam kết mà trong dịch vụ liên quan đến logistics có thể thấy mức độ mở cửa thị trường cao hơn một số hiệp định khác, kể cả Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Ông Ngô Chung Khanh chia sẻ, có thể chia logistics thành 3 nhóm; trong đó, nhóm chính là dịch vụ logistics, chủ yếu các dịch vụ liên quan đến xếp dỡ ,lưu kho và các dịch vụ hỗ trợ khác.

Ngoài ra, nhóm thứ hai là các dịch vụ gọi là liên quan logistics gồm vận tải biển, vận tải bộ, vận tải đường không và chuyển phát, phân tích kiểm định kỹ thuật....Điều này trong cam kết với Hiệp định EVFTA cao hơn so với WTO cũng như một số FTA khác.

Đơn cử như dịch vụ xếp dỡ hàng hóa trong EVFTA có mở thêm cái dịch vụ xếp dỡ hàng hải. Đây làdịch vụ Việt Nam chưa cam kết trong WTO và kể cả trong CPTPP nhưng với EVFTA cho phép liên doanh không qua 51%.

Ông Ngô Chung Khanh cho hay, thông qua EVFTA, trao đổi thương mại đã tăng mạnh, đi kèm đó là nhu cầu khách hàng tăng theo và nhiều nhà đầu tư EU muốn đầu tư những các trung tâm logistics với Việt Nam.

Hơn nữa, thông qua EVFTA, doanh nghiệp còn được tham gia vào chuỗi dịch vụ bởi các công ty logistics EU dù lớn nhưng không thể bao trùm hết mọi việc. Vì thế, các doanh nghiệp này có thể nhờ công ty Việt Nam để thầu phụ và thậm chí là yêu cầu công ty Việt Nam tham gia chuỗi giá trị…

Cũng tại toạ đàm, ông Ngô Chung Khanh cũng chỉ ra 3 thách thức từ cạnh tranh. Cụ thể, khi Việt Nam mở cửa rộng hơn, các doanh nghiệp logistics EU tràn vào, cơ hội và một số dịch vụ sẽ bị mất đi.

Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam phải cạnh tranh lẫn nhau để dành nguồn hàng để lấy các cơ hội từ EVFTA mang lại. Cùng đó, khó khăn của nghiệp logistics là thiếu vốn, công nghệ có hạn và đặc biệt là về nhân lực.

Ông Lê Hoành Khánh Nhựt, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Cao su Đà Nẵng cho hay, thời gian qua logistics có chi phí rất lớn trong cấu thành giá trị của sản phẩm. Có những giai đoạn khó khăn, chi phí logistics đã tăng hàng chục lần. Đây cũng là điểm khó khăn để doanh nghiệp cân đối chi phí trong sản xuất.

Hơn nữa, việc đảm bảo tiêu chuẩn để xuất đi các thị trường khó tính. Đây là yếu tố bắt buộc của công ty; trong đó, tiêu chuẩn vào thị trường EU rất khắt khe. Vì vậy, nếu vào được thị trường này, có thể dễ dàng đạt tiêu chí xuất khẩu sang các thị trường khác.

Vì vậy, ông Lê Khánh Nhựt đề xuất nên phát triển trung tâm logistics tại các cảng lớn để đảm bảo được cái lượng tàu vào ra cho phù hợp. Bên cạnh đó, đầu tư các hãng tàu để giữ thế chủ động bởi nếu không sẽ phải cạnh tranh rất lớn.

Đồng quan điểm này, ông Mai Trần Thuật - Giám đốc phụ trách Supply Chain Solutions, Bee Logistics Group đề xuất Chính phủ và Bộ Công Thương có những  chính sách phù hợp. Bản thân doanh nghiệp sẽ phải tự thân vận động và cải tiến nội bộ về quy trình nghiệp vụ theo hướng tự động hoá.

Để ứng phó với những thách thức và tận dụng tốt hơn nữa cơ hội từ Hiệp định EVFTA, tại toạ đàm các diễn giả cho rằng ngành logistics Việt Nam sẽ cần có những giải pháp đồng bộ hơn nữa, từ sự chủ động của doanh nghiệp cho đến những chính sách hỗ trợ của Nhà nước; trong đó, doanh nghiệp cần nắm rõ hơn nữa những cam kết mở cửa dịch vụ logistics để nhận diện được các nguy cơ mới trong cạnh tranh và thay đổi tư duy về ngành logistics nhằm tối ưu hóa hoạt động của doanh nghiệp.

Ngoài ra, các chính sách, định hướng và hỗ trợ của Chính phủ và các cơ quan, ban, ngành, địa phương cần được tăng cường nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong ngành logistics trong hoạt động của doanh nghiệp nói chung và trong việc tận dụng các cơ hội từ Hiệp định EVFTA nói riêng./.