Quản lý thuế với doanh nghiệp giao dịch liên kết có làm khó doanh nghiệp?
Nghị định 20/2017/NĐ-CP (Nghị định 20) có hiệu lực từ ngày 1/5/2017 quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Hệ thống quy định pháp luật này nhằm đưa Việt Nam tiến gần các chuẩn mực quốc tế, gia tăng tính minh bạch và nỗ lực chống tránh thuế. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp Việt đã gặp khó khi áp dụng Nghị định này.
Cụ thể, tại khoản 3 điều 8 Nghị định 20 khống chế tỷ lệ lãi vay. Theo đó, tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không vượt quá 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế. Khi đó, phần chi phí lãi vay vượt quá 20% sẽ bị coi là chi phí không hợp lý và bị tính thuế. Bản chất của vấn đề là liên quan đến câu chuyện vốn khi thực hiện áp trần lãi vay đối với doanh nghiệp. Trên thực tế, các doanh nghiệp luôn “đói” vốn để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, từ nhóm doanh nghiệp khởi nghiệp cho đến các tổng công ty, tập đoàn lớn hoạt động dưới mô hình liên kết theo hình thức mẹ - con. Bà Đinh Mai Hạnh – Phó Giám đốc Tư vấn thuế Công ty Deloitte Việt Nam nhận xét, thực tiễn áp dụng hơn 1 năm qua cho thấy, Nghị định 20 có tác động rất lớn đến các tập đoàn trong nước (cả nhà nước và tư nhân) hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con hoặc các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn như bất động sản, điện, than, xi măng… Trên thực tế, với mô hình công ty mẹ - con, việc công ty mẹ chuyên thực hiện chức năng quản lý vốn tập trung của tập đoàn đang trở nên phổ biến. Để thực hiện các dự án cần tiếp cận nguồn vốn lớn, nhưng các công ty thành viên của các tập đoàn trong nước thường không đủ năng lực để vay vốn từ ngân hàng thương mại. Do đó, các tập đoàn, tổng công ty phải thực hiện huy động vốn tập trung tại công ty mẹ để chuyển vốn cho công ty con, đơn vị thành viên. Việc huy động vốn tập trung cũng thường có mức lãi suất ưu đãi hơn, giảm chi phí và tăng hiệu quả hoạt động – bà Hạnh phân tích. Bởi vậy, nếu khống chế tổng chi phí lãi vay sẽ tạo ra rào cản trong việc cho vay nội bộ giữa tập đoàn cũng như cơ hội đầu tư dài hạn vào các ngành nghề cần vốn lớn; làm phát sinh thêm chi phí do đánh thuế trùng đối với một giao dịch kinh doanh. Như vậy, bên cho vay phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập từ lãi tiền vay, trong khi bên đi vay cũng phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với chi phí tiền vay vượt mức khống chế. Một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản chia sẻ, theo quy định của Luật Đầu tư, vốn đầu tư của một dự án bao gồm vốn góp của nhà đầu tư và vốn huy động. Tại Quy định Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai cũng chỉ rõ, doanh nghiệp bất động sản có vốn thuộc sở hữu của mình để thực hiện dự án không thấp hơn 20% tổng mức đầu tư đối với dự án có quy mô sử dụng đất dưới 20 ha; không thấp hơn 15% tổng mức đầu tư đối với dự án có quy mô sử dụng đất từ 20 ha trở lên.Doanh nghiệp có khả năng huy động vốn để thực hiện dự án từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức, cá nhân khác. Như vậy, đối với một dự án đầu tư có sử dụng đất, ngoài vốn tự có, doanh nghiệp có quyền vay hoặc thực hiện các hình thức huy động vốn khác để triển khai dự án với tỷ lệ từ 80 đến 85%.
Khi ấy, chi phí lãi vay trên tổng lợi nhuận tại các doanh nghiệp bất động sản hầu hết cao hơn tỷ lệ chi phí lãi vay theo Nghị định 20. Nếu áp dụng quy định của Nghị định này, doanh nghiệp bất động sản khó triển khai dự án quy mô lớn – vị này đưa ra dẫn chứng. Mặc dù quy định của Nghị định 20 nhằm hạn chế việc chuyển thu nhập của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đến một doanh nghiệp khác ở nước ngoài (cùng một Tập đoàn đa quốc gia) nơi có thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn so với Việt Nam để tối đa hóa lợi nhuận và tối thiểu hóa nghĩa vụ thuế phải nộp, nhưng khi áp dụng lại khiến không ít doanh nghiệp Việt gặp khó. Một số doanh nghiệp nội địa cho rằng, họ có công ty liên kết đều hoạt động ở Việt Nam và cùng chịu một mức thuế thu nhập doanh nghiệp nên không có động cơ chuyển giá nhằm mục đích hưởng lợi về thuế thu nhập doanh nghiệp. Tổng công ty cổ phần Lắp máy Việt Nam (Lilama) cũng đã có văn bản gửi Bộ Tài chính phản ánh về việc khi áp dụng quy định khống chế trần lãi vay được khấu trừ khi tính thuế thu nhập không vượt 20% đã tác động lớn, tiêu cực đến kết quả kinh doanh của đơn vị. Lilama khẳng định quy định đang tạo ra sự bất bình đẳng giữa doanh nghiệp có quan hệ liên kết và không liên kết. Theo Lilama, Tổng công này hiện tổng thầu EPC của nhiều dự án trọng điểm, song vốn chủ sở hữu nhỏ chưa tương ứng với quy mô hoạt động. Cho dù doanh thu năm 2017 của Công ty mẹ Lilama lên mức gần 16 nghìn tỷ đồng, trong khi đó vốn chủ sở hữu của đơn vị cũng chỉ khoảng 923 tỷ đồng. Tuy nhiên, để thực hiện các dự án quy mô vừa và lớn, Lilama phải huy động lượng vốn vay lớn từ các tổ chức tín dụng dẫn đến chi phí lãi vay cao, vượt xa mức trần theo quy định của Nghị định 20. Lilama hoạt động theo mô hình mẹ - con để hỗ trợ nhau thực hiện các công trình lớn. Bản chất các giao dịch chỉ nhằm mục đích tăng năng lực cạnh tranh, tập trung chuyên môn hoá cho từng đơn vị trong Tổng công ty. Nếu tránh quy định về mức trần chi phí lãi vay, tránh không có các giao dịch liên kết, Lilama sẽ buộc phải thuê nhà thầu bên ngoài. Điều này làm giảm năng lực cạnh tranh, không định hướng được chiến lược phát triển. Thậm chí, một số công ty giảm việc làm và dẫn tới nguy cơ phá sản - Lilama khẳng định.Chung cảnh ngộ, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng gặp rất nhiều vướng mắc, thậm chí thiệt hại khi áp dụng Nghị định 20. Giai đoạn sắp tới, nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao khiến việc đầu tư các dự án điện mới của EVN rất lớn. Tuy nhiên, vốn tự có của doanh nghiệp không đủ đáp ứng được nhu cầu đầu tư nên EVN và các thành viên vẫn phải huy động nguồn vốn vay trong và ngoài nước.
Cùng với đó là các Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem), Nhiệt điện Quảng Ninh… cũng gặp khó khăn tương tự. Bàn về vấn đề này, Luật sư Trương Thanh Đức – Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Basico cho rằng, trong mọi trường hợp, áp trần lãi suất cho vay phải chịu thuế từ mốc tỷ lệ 20% nhằm đặt ra giới hạn mục đích hạn chế tình trạng chuyển giá, dẫn đến thất thu thuế. Ví như công ty mẹ ở nước ngoài cho công ty con ở Việt Nam vay vốn tính lãi suất cao, dẫn đến công ty ở Việt Nam bị giảm thu nhập nên không phải nộp hoặc nộp thuế quá thấp. Còn trên thực tế, không nên áp đặt quy định này đối với trường hợp các công ty Việt Nam cho nhau vay vốn, kể cả đối với giao dịch liên kết nếu như họ không có mục đích chuyển giá, trốn, giảm nghĩa vụ nộp thuế - Luật sư Trương Thanh Đức đề xuất./.Tin liên quan
-
Bất động sản
Nguồn vốn cho bất động sản sẽ được kiểm soát chặt chẽ hơn
18:34' - 11/01/2019
Chiều 11/1, tại Sở Giao dịch Chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh đã diễn ra hội thảo “Thị trường bất động sản năm 2019 – Cái nhìn của người trong cuộc”.
-
Bất động sản
Tháo gỡ cho doanh nghiệp bất động sản khi áp dụng Nghị định 20
13:28' - 14/12/2018
Trong thực tiễn triển khai, Nghị định 20 đã nảy sinh nhiều bất cập, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
-
Kinh tế Việt Nam
Bên lề Quốc hội: Những bất cập trong Luật Quản lý thuế cần sửa đổi
15:53' - 08/11/2018
Sau hơn 10 năm thực hiện, bên cạnh việc đạt được kết quả quan trọng nhưng Luật Quản lý thuế cũng đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, đặt ra yêu cầu cần được sửa đổi.
Tin cùng chuyên mục
-
Tài chính & Ngân hàng
Vấn đề đau đầu của các ngân hàng trung ương trong cuộc chiến chống lạm phát
22:16' - 24/04/2024
Giá năng lượng và nguyên liệu thô tăng vọt có thể là một vấn đề đau đầu của các ngân hàng trung ương lớn khi các cơ quan này đang nỗ lực chống lạm phát.
-
Tài chính & Ngân hàng
Các đồng tiền châu Á bước vào giai đoạn nhiều xáo trộn
19:00' - 24/04/2024
Theo đánh giá của các chuyên gia Ngân hàng Mỹ (BofA), các đồng tiền châu Á đang bước vào một “kỷ nguyên hỗn loạn” mới, trong bối cảnh đồng USD ngày càng mạnh hơn.
-
Tài chính & Ngân hàng
Gánh nặng nợ công gia tăng ở châu Phi
11:29' - 24/04/2024
Gánh nặng nợ công gia tăng do thiên tai liên quan đến khí hậu và ngân sách tài chính eo hẹp do nhu cầu tài chính ngày càng cao đang đặt châu Phi vào tình thế khó khăn.
-
Tài chính & Ngân hàng
Mexico tăng thuế hơn 500 mặt hàng nhằm bảo vệ sản xuất trong nước
10:24' - 24/04/2024
Theo phóng viên TTXVN tại Mexico, Bộ Kinh tế Mexico (SE) ngày 23/4 thông báo nước này bắt đầu tăng thuế nhập khẩu đối với 544 mã sản phẩm nhằm ngăn chặn tình trạng cạnh tranh không lành mạnh.
-
Tài chính & Ngân hàng
Ngân hàng Nhà nước thêm nhiều giải pháp để ổn định tỷ giá
07:54' - 24/04/2024
Ngân hàng Nhà nước đã theo dõi rất sát tỷ giá và đã có biện pháp giải tỏa áp lực thị trường ngay từ tháng 3.
-
Tài chính & Ngân hàng
Khuyến cáo người dân mua bán ngoại tệ tại các tổ chức tín dụng được phép hoạt động
21:00' - 23/04/2024
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khuyến cáo người dân mua bán ngoại tệ tại các tổ chức tín dụng, không mua bán ngoại tệ tự do, trái với quy định pháp luật và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
-
Tài chính & Ngân hàng
Tp. Hồ Chí Minh thu hút kiều hối đầu tư vào hạ tầng
17:35' - 23/04/2024
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính – Bất động sản Toàn Cầu, Tp. Hồ Chí Minh cần hướng dòng kiều hối vào hạ tầng thông qua phát hành trái phiếu.
-
Tài chính & Ngân hàng
Nhật Bản cân nhắc mọi phương án để ổn định đồng yen
12:20' - 23/04/2024
Nhật Bản sẽ có hành động thích hợp để ứng phó những biến động quá mức trên thị trường tiền tệ mà không loại trừ bất kỳ phương án nào.
-
Tài chính & Ngân hàng
Agribank bổ sung thêm 35.000 tỷ đồng vốn tín dụng ưu đãi
10:20' - 23/04/2024
Nhiều chương trình tín dụng ưu đãi hiện hữu được tăng gấp đôi quy mô sau khi đã cam kết giải ngân hết quy mô ban đầu và tiếp tục triển khai chương trình ưu đãi mới theo nhu cầu thực tế từ thị trường.