Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 9/10/2018. Ảnh: AFP/ TTXVN
Những kế hoạch đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sụp đổ gần đây cho thấy cả hai bên dường như đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài. Việc này đã phủ bóng lên nền kinh tế toàn cầu.
Chính quyền Mỹ đã có kế hoạch áp thuế lên hơn 500 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Bắc Kinh chuẩn bị các biện pháp trả đũa.
Một mặt, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đã bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu giảm tốc. Theo kết quả thăm dò của hãng tin Reuters, trong các số liệu sắp được công bố vào ngày 12/10, dự kiến xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng Chín tăng trưởng 9,1% - là thấp hơn con số 9,8% của tháng Tám.
Trong khi đó, số liệu của Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc (NBS) công bố ngày 30/9 cho thấy lĩnh vực chế tạo của nước này đã “hạ nhiệt” nhanh hơn dự kiến trong tháng 9.
Chỉ số Nhà quản lý mua hàng (PMI) chính thức trong tháng 9/2018 của NBS đã giảm từ 51,3 hồi tháng Tám xuống 50,8, mức thấp nhất trong bảy tháng.
Nhưng chỉ số này vẫn ở trên ngưỡng 50 điểm và ghi dấu chuỗi 26 tháng liên tiếp chỉ số PMI ở trên mốc 50 điểm. Số đơn đặt hàng xuất khẩu mới - một chỉ số phụ thể hiện chiều hướng hoạt động trong tương lai - đã suy giảm tháng thứ tư liên tiếp khi rơi từ 49,4 hồi tháng trước xuống 48,0 trong tháng này.
Mặc dù những số liệu chính thức cho thấy hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc khá “ổn và có khả năng đàn hồi” cho đến nay, nhiều nhà phân tích cho rằng các công ty và doanh nghiệp đã đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ trước khi các biện pháp áp thuế liên tiếp được áp đặt.
Tuy nhiên, điều này cũng làm tăng nguy cơ xuất khẩu của Trung Quốc sẽ sụt giảm mạnh một khi các mức thuế thực sự được áp đặt. Sự sụt giảm ngày một sâu hơn của số đơn hàng xuất khẩu cũng đang minh chứng cho lập luận này.
Trong khi đó, chỉ số phụ về hoạt động nhập khẩu - được xem như một chỉ dấu cho nhu cầu trong nước - vẫn ở dưới ngưỡng 50 trong tháng Chín với 48,5, sau khi đã rơi xuống mức thấp nhất trong một năm hồi tháng Tám.
Nhu cầu ở Trung Quốc đã giảm dần ngay từ trước khi các tranh chấp thương mại với Mỹ leo thang. Điều này diễn ra giữa bối cảnh chi phí vay của các công ty đã bắt đầu tăng sau khi giới chức Bắc Kinh tiếp tục đẩy mạnh việc thắt chặt kiểm soát đối với hoạt động cho vay và các khoản nợ. Tăng trưởng cho hoạt động đầu tư vào tài sản cố định cũng đã giảm xuống mức thấp kỷ lục.
Những tháng gần đây, Trung Quốc lại đang hỗ trợ cho nền kinh tế nước này bằng các biện pháp kích cầu. Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã chuyển trọng tâm sang các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng nhằm tạo một “tấm đệm” giúp nền kinh tế quốc gia ứng phó với những bất ổn thương mại.
Bắc Kinh đã nỗ lực cách giảm chi phí tài chính, thúc đẩy cho vay đối với các doanh nghiệp nhỏ, cắt giảm thuế, và hoàn thành các dự án cơ sở hạ tầng sớm hơn. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PboC, ngân hàng trung ương) hạ tỷ lệ dự trữ của các ngân hàng 3 lần trong năm nay để tăng thanh khoản.
Cuộc thăm dò của Reuters cũng cho thấy áp lực gia tăng đối với các nhà hoạch định chính sách vào lúc thuế quan dường như có hậu quả nặng nề lên nền kinh tế Trung Quốc.
Các nhà phân tích lưu ý rằng sẽ phải mất một khoảng thời gian thì các biện pháp nên trên mới có thể trợ lực cho nền kinh tế đang dần “giảm tốc” của Trung Quốc. Thậm chí, một số chuyên gia dự đoán mọi thứ sẽ còn tồi tệ hơn trước khi có thể khởi sắc.
Cũng trong ngày 12/10 tới, Bắc Kinh dự kiến công bố cân bằng thương mại, trong đó có thặng dư với Mỹ, vốn mang tính nhạy cảm về chính trị. Số liệu này có thể khiến ông Trump gia tăng áp lực đối với Trung Quốc nếu ông nghĩ rằng nước Mỹ đang thua thiệt trong cuộc chiến tranh thương mại.
Một nhà kinh tế tại Credit Agricole nhận định chiến tranh thương mại Mỹ-Trung sẽ dẫn đến kết quả là gần như hàng hóa của Trung Quốc nhập vào Mỹ sẽ đối mặt với thuế suất 25% vào năm tới, cũng như hàng của Mỹ xuất sang Trung Quốc sẽ phải chịu thuế quan cao hơn.
Việc này có thể làm tăng áp lực lạm phát tại Mỹ, và ảnh hưởng đến chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Fed đã tăng lãi suất cuối tháng trước, lần thứ ba trong năm nay, và sẽ tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt đến cuối năm nay./.