BoJ trước khả năng nâng lãi suất lần đầu tiên trong 17 năm qua

Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) được dự đoán sẽ thảo luận về việc chấm dứt chính sách lãi suất âm tại cuộc họp kéo dài hai ngày 18-19/3, trong bối cảnh tăng trưởng tiền lương cao hơn đang làm gia tăng khả năng đạt được mức lạm phát ổn định mà không gây tổn hại cho nền kinh tế.

Nếu Ban chính sách của BoJ quyết định từ bỏ chính sách lãi suất âm và thực hiện đợt nâng lãi suất đầu tiên trong 17 năm qua, động thái này sẽ đánh dấu một sự thay đổi lớn từ chính sách nới lỏng chưa từng có tiền lệ mà Nhật Bản đã áp dụng suốt 10 năm qua để xóa bỏ tình trạng giảm phát.

Các thị trường tài chính dự đoán BoJ sẽ chấm dứt chính sách lãi suất âm vào tháng Ba hoặc tháng Tư, sau khi xem xét kết quả các cuộc đàm phán tiền lương thường niên vào mùa Xuân giữa các tổ chức công đoàn và giới lãnh đạo doanh nghiệp. Các nguồn thạo tin cho hay BoJ có thể đưa ra quyết định từ bỏ chính sách lãi suất âm vào cuộc họp lần này.

Mức tăng lương trung bình cao hơn dự đoán, 5,28%, của các công ty lớn đã khiến các nhà hoạch định chính sách tin tưởng hơn rằng một chu kỳ tăng trưởng tiền lương giá cả mạnh mẽ đang bắt đầu. Đây là yếu tố quan trọng để Nhật Bản đạt được mục tiêu lạm phát 2% mà BoJ đặt ra. Mức tăng lương nói trên là mức tăng mạnh nhất trong 33 năm.

BoJ bắt đầu áp dụng mức lãi suất âm 0,1% đối với một số khoản tiền gửi của các ngân hàng thương mại tại ngân hàng trung ương này vào năm 2016, với hy vọng sẽ thúc đẩy hoạt động cho vay và đầu tư. Để giảm chi phí đi vay và kích thích kinh tế, BoJ cũng giới hạn lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm ở khoảng 0%, hay được gọi là kiểm soát đường cong lợi suất.

Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, BoJ đã nới lỏng tay và để lợi suất tăng lên trên 1%, khi lợi suất trái phiếu chính phủ ở nước ngoài có xu hướng tăng lên do chính sách thắt chặt tiền tệ mạnh mẽ của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và ngân hàng trung ương các nước khác để kiềm chế lạm phát.

Khi chính sách lãi suất âm được hủy bỏ, BoJ được dự đoán sẽ hướng lãi suất qua đêm liên ngân hàng đến khoảng 0%-0,1%, từ mức hiện tại là âm 0,1-0%. Ban chính sách của BoJ cũng được dự đoán sẽ bỏ chương trình kiểm soát đường cong lợi suất, dù BoJ được cho là sẽ tiếp tục chương trình mua trái phiếu để ngăn chặn lãi suất dài hạn tăng mạnh gây tổn thương cho giới doanh nghiệp và hộ gia đình. Theo các nguồn tin, việc mua các quỹ hoán đổi danh mục của BoJ cũng sẽ dừng lại.

Thị trường còn chú ý đến triển vọng chính sách của BoJ. Thống đốc BoJ Kazuo Ueda cho biết điều kiện tiền tệ sẽ vẫn sẽ mang tính thích ứng.

Lạm phát tại Nhật Bản đã ở trên mức mục tiêu của BoJ gần hai năm qua, nhưng ngân hàng này vẫn không thay đổi lập trường chính sách siêu lỏng. Nguyên nhân là do BoJ quan niệm sự gia tăng lạm phát gần đây chủ yếu là do chi phí nguyên vật liệu thô và năng lượng nhập khẩu gia tăng, cộng hưởng với đồng yen yếu.

Chính sách hiện tại của BoJ là duy trì nới lỏng tiền tệ cho đến khi lạm phát lõi ổn định ở trên mức 2%. Ngân hàng này từng cam kết sẽ không do dự nới lỏng hơn nữa nếu cần thiết.

Giới phân tích cho rằng bất cứ sự thay đổi nào trong tinh thần này cũng có thể sẽ tác động mạnh đến các thị trường tiền tệ, giữa lúc sự suy yếu của đồng yen, nhất là so với đồng USD, đang phản ánh các phương hướng chính sách tiền tệ khác biệt của Nhật Bản và Mỹ. Fed dự kiến sẽ nhóm họp hai ngày bắt đầu từ 19/3, và các thị trường tài chính dự đoán Fed sẽ bắt đầu hạ lãi suất trong năm nay.

Dù các dự đoán của thị trường về một sự thay đổi chính sách ngày càng gia tăng sau cuộc họp gần đây nhất, nhưng nhiều nhà phân tích vẫn tin rằng cuộc họp tiếp theo vào tháng Tư, khi BoJ cập nhật các dự đoán về tăng trưởng kinh tế và lạm phát, sẽ là thời điểm phù hợp hơn để chấm dứt chính sách lãi suất âm.

Theo các dự báo hiện tại của BoJ, lạm phát lõi, không tính các mặt hàng thực phẩm hay biến động, sẽ tăng 2,4% trong năm tài chính 2024 bắt đầu vào tháng tới, và tăng 1,8% trong năm tài chính 2025.