Các quốc gia Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương giữa “vòng vây” Mỹ - Trung
Charles Edel, thành viên cao cấp thuộc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Sydney của Australia, vừa có bài nhận định đăng trên Thời báo Tài chính Australia liên quan đến Hội nghị thượng đỉnh Đông Á lần thứ 14 diễn ra tại Bangkok, Thái Lan trong tuần qua giữa bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa hết căng thẳng.
Bài viết đặt câu hỏi về việc liệu các nước có quyền lực trung bình tại châu Á như Australia, Malaysia, Philippines và một số quốc gia khác có thể điều hướng mối hệ giữa hai cường quốc thế giới này hay không?
Trước đây, một phương châm chủ yếu để đảm bảo an toàn cho mỗi quốc gia trung bình, đó là không lựa chọn đi theo bất cứ bên nào trong một cuộc chiến siêu cường và tất cả các cường quốc đều nguy hiểm như nhau.
Nhưng ngày nay, quan điểm đó không còn phù hợp. Một vài nhân tố cho thấy trong khi nhiều quốc gia quyền lực trung bình tiếp tục phòng vệ công khai, thì họ vẫn muốn tìm kiếm thêm một lựa chọn khác, theo cách riêng.
* Thế tiến thoái lưỡng nan
Mặc dù nhiều quốc gia tỏ ra lo lắng về Mỹ, đặc biệt là tính khí “thất thường” của Washington, câu hỏi cấp bách hơn vào lúc này là làm thế nào để có thể đối phó với một Trung Quốc đang trỗi dậy và ngày càng quyết đoán hơn.
Những lo ngại về sự vô tâm người Mỹ cùng khả năng bị bỏ rơi đã xâm nhập vào các thủ đô châu Á từ rất lâu và tiếp tục kéo dài qua nhiều thời kỳ. Mối lo đó xuất phát từ thói quen tập trung vào các sự kiện diễn ra khắp nơi trên thế giới của Washington, song những nước này cũng không thể tìm ra lối thoát khỏi sự thao túng của Bắc Kinh.
Hơn nữa, những bước ngoặt ngày càng quyết đoán hơn trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đã làm lu mờ khoảng cách giữa các quốc gia ở tuyến đầu và những quốc gia ít bị ảnh hưởng hơn.
Nhật Bản đã chứng kiến áp lực tiếp tục gia tăng từ lực lượng hàng hải Trung Quốc để thay đổi ranh giới trên biển. Australia vừa kết thúc một chiến dịch can thiệp chính trị rộng lớn do Bắc Kinh điều hướng để định hình và tạo điều kiện cho các quyết định chính trị về chủ quyền.
Trong khi đó, Hàn Quốc bị trừng phạt bằng sự sụt giảm số lượng du khách Trung Quốc và việc Trung Quốc từ chối các doanh nghiệp nước này, sau khi Seoul cho phép Mỹ triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tại Hàn Quốc mà Bắc Kinh cho là ảnh hưởng tới an ninh quốc gia.
Philippines, quốc gia cố gắng kiểm soát tham vọng của Bắc Kinh và yêu sách tại Biển Đông thông qua việc đưa tranh chấp ra Tòa trọng tài ở La Haye, đã gặp phải một chiến dịch quấy rối và đe dọa nhằm vào đội tàu đánh cá của mình.
Đó chỉ là một phần danh sách các quốc gia quyền lực trung bình, nhưng cho thấy một điểm lớn hơn, đó là sức mạnh của Trung Quốc đang tăng dần lên. Do đó, nhiều khả năng quốc gia này sẽ gây ảnh hưởng tới các quốc gia khác nhau theo nhiều cách riêng.
Trong khi đó, các phản ứng chính sách là khác nhau về cả giọng điệu lẫn cường độ. Philippines ghi được rất ít điểm với Bắc Kinh, bất chấp việc Tổng thống Rodrigo Duterte tuyên bố “tách rời” khỏi Mỹ và liên kết trở lại với Bắc Kinh cùng Moskva.
Malaysia, quyết định đẩy lùi sự kháng cự bằng lời nói của Thủ tướng Mahathir Mohamad, cũng cho rằng Bắc Kinh là “một phiên bản mới của chủ nghĩa thực dân”, đã có thể đàm phán trở lại các thỏa thuận hạ tầng cơ sở theo nhiều điều khoản có lợi hơn.
Trong khi đó, Nhật Bản kiên quyết chống lại áp lực của Trung Quốc trên biển và đang đóng vai trò lãnh đạo hàng đầu trong việc củng cố các mối quan hệ mới trong khu vực, đồng thời cải thiện quan hệ với Bắc Kinh.
* Các giải pháp
Hầu hết các quốc gia Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương vẫn muốn tiếp tục phòng ngừa rủi ro, song song với việc mong nhận được ngày càng nhiều hơn lợi ích từ cả hai cường quốc, nhưng lại không muốn bị dính líu quá sâu với cả hai bên.
Các quốc gia này rõ ràng đang cố gắng để tìm ra một lối đi an toàn nhất trước khi con đường nằm giữa hai bờ chiến tuyến dần trở nên hẹp hơn. Có ba giải pháp mà các quốc gia quyền lực trung bình có thể theo đuổi.
Đầu tiên, sự phối hợp trong khu vực cần phải được tăng cường và bao gồm nhiều cuộc thảo luận mạnh mẽ hơn nữa về các vấn đề mà mỗi quốc gia đang phải đối mặt, cũng như tìm ra những phản ứng hiệu quả nhất. Tất cả các quốc gia tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hiện đều phải đối phó với Trung Quốc - đôi khi theo cách mạnh mẽ và ép buộc nhưng đôi khi lại là những hành động ngầm và ẩn ý.
Bắc Kinh đang điều chỉnh áp lực, thay đổi cách tiếp cận khác nhau từ nước này sang nước khác. Điều này được cho là có hiệu quả, vì cho đến nay mỗi quốc gia vẫn coi hành động bị cưỡng ép là vấn đề song phương. Thảo luận xuyên biên giới về các vấn đề và những phản ứng thành công có thể cho phép phổ biến rộng rãi các biện pháp thực hành tốt nhất, hỗ trợ các quốc gia tập hợp kiến thức và tài nguyên.
Thứ hai, để tích lũy lợi ích tối đa từ cả Mỹ và Trung Quốc, các quốc gia nhỏ hơn cần phòng ngừa rủi ro hiệu quả hơn. Một quốc gia chấp nhận đầu tư, tài trợ hoặc viện trợ phát triển chỉ từ duy nhất một cường quốc sẽ trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào cường quốc đó.
Tương tự, các quốc gia không có khả năng tự bảo vệ bản thân, cũng như không có khả năng chi trả cho các phản ứng chống lại những kẻ xâm lược, sẽ dễ dàng trở thành mục tiêu cho các hành động cưỡng ép. Nhưng những quốc gia tự biến mình thành điểm đến hấp dẫn cho đầu tư, đồng thời xây dựng năng lực cho các lực lượng vũ trang nội địa, sẽ có cơ hội lớn hơn để tăng cường sự thịnh vượng và giữ gìn nền độc lập quốc gia.
Cuối cùng, hầu hết các quốc gia đang ngày càng bị buộc phải đứng về phía phát triển công nghệ trong các lĩnh vực, như thám hiểm không gian, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, robot và hạ tầng mạng lưới viễn thông 5G.
Quyết định của chính phủ mỗi quốc gia, đặc biệt là về mạng 5G, sẽ "khóa" nước đó vào mối quan hệ phụ thuộc với các nhà cung cấp hệ thống và xác định rủi ro chiến lược và kinh tế mà quốc gia này sẽ phải đối mặt trong thời gian dài.
Các quốc gia có khả năng phát triển mạnh nhất trong một thế giới ngày càng phân nhánh là những quốc gia đưa ra được quyết định chính sách của riêng mình dựa trên những tác động dài hạn cũng như chi phí trước mắt.
Kết thúc bài viết, tác giả Charles Edel nhận định các cường quốc trung bình ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương được cho là đang rất lo lắng và quan ngại vì con đường “trung bình” mà họ đã đi qua trong quá khứ tiếp tục bị thu hẹp.
Tuy nhiên, nếu hiểu rõ về những rủi ro có thể xảy ra khi cam kết với Trung Quốc, các nước này sẽ đủ khôn ngoan để tập trung vào việc tăng cường khả năng đối kháng. Điều đó sẽ giúp họ chống lại sự ép buộc tồi tệ nhất của Trung Quốc và bảo đảm một tương lai thịnh vượng cho công dân của họ./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Nguyên nhân khiến Mỹ trở thành “con nợ” lớn của thế giới
06:30' - 12/11/2019
Trong cuộc chạy đua tranh cử chức Tổng thống Mỹ, tỷ phú Donald Trump đã liên tục cáo buộc đảng Dân chủ và Tổng thống Barack Obama làm gia tăng nợ công của nước Mỹ.
-
Kinh tế Thế giới
Quan hệ thương mại Mỹ - Trung: Gập ghềnh chặng đường dẫn tới thỏa thuận "Giai đoạn 1"
05:30' - 12/11/2019
Các quan chức đã mô tả thỏa thuận thương mại đang được xây dựng như một thỏa thuận “Giai đoạn 1”, dù nó chưa thể giải quyết đầy đủ các vấn đề liên quan.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ "rất tích cực" đề nghị Triều Tiên quay trở lại đàm phán
19:18' - 10/11/2019
Cố vấn An ninh quốc gia Hàn Quốc Chung Eui-yong ngày 10/11 cho biết Mỹ “rất tích cực” thuyết phục Triều Tiên quay trở lại các vòng đàm phán.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ muốn một “thỏa thuận thích hợp” với Trung Quốc
10:30' - 10/11/2019
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/11 nói rằng đàm phán thương mại với Trung Quốc đang diễn tiến “rất suôn sẻ,” nhưng Mỹ sẽ chỉ đạt thỏa thuận với Bắc Kinh nếu đó là thỏa thuận thích hợp đối với Mỹ.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ: Nợ quốc gia đang ở tình trạng "báo động đỏ"
19:36' - 09/11/2019
Nợ quốc gia của Mỹ đã phá vỡ mốc 23.000 tỷ USD dưới thời Tổng thống Donald Trump khi nợ công gia tăng với tốc độ kỷ lục - hơn 1.000 tỷ USD/năm.
-
Bất động sản
Mỹ: Nguồn cung thiếu hụt đẩy giá nhà tăng cao
18:13' - 09/11/2019
Người Mỹ phải nợ nhiều hơn cũng như cần đến sự giúp đỡ của gia đình để có thể mua căn nhà đầu tiên, trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt nguồn cung đang đẩy giá nhà tăng cao.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ tuyên bố không sợ bị luận tội
09:29' - 09/11/2019
Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định ông không ủng hộ cuộc điều tra luận tội do đảng Dân chủ phát động nhằm vào ông và không hề lo ngại cuộc điều tra này.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Iran: Hải quân hộ tống tàu thương mại qua Biển Đỏ
19:28' - 17/04/2024
Truyền thông Iran ngày 17/4 đưa tin lực lượng Hải quân Iran sẽ hộ tống các tàu thương mại nước này di chuyển qua Biển Đỏ.
-
Kinh tế Thế giới
Những rủi ro tiềm ẩn với kinh tế toàn cầu
16:46' - 17/04/2024
Mặc dù kinh tế thế giới đã được chứng minh là có khả năng phục hồi đáng kể nhưng các chuyên gia IMF liệt kê một số rủi ro đè nặng lên nền kinh tế toàn cầu.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ rơi vào thế khó nếu siết trừng phạt xuất khẩu dầu của Iran
15:07' - 17/04/2024
Giới phân tích cho rằng Mỹ khó có thể siết trừng phạt nhằm vào hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Iran, huyết mạch kinh tế của nước này, sau vụ tấn công Israel cuối tuần trước.
-
Kinh tế Thế giới
Xung đột Iran- Israel: Iran khẳng định không theo đuổi gây leo thang căng thẳng
10:49' - 17/04/2024
Theo phóng viên TTXVN tại Trung Đông, ngày 16/4, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian khẳng định Tehran không theo đuổi việc gây leo thang căng thẳng trong khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Hàn Quốc tập trận bắn đạn thật gần biên giới với Triều Tiên
10:42' - 17/04/2024
Ngày 17/4, Lục quân và Lực lượng lính thủy đánh bộ Hàn Quốc đã tiến hành tập trận bắn đạn thật gần biên giới với Triều Tiên.
-
Kinh tế Thế giới
Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản tăng cao kỷ lục
10:37' - 17/04/2024
Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản tháng 3 vừa qua đã tăng cao kỷ lục, giúp thâm hụt thương mại tài khóa 2023 giảm khoảng 70% so với tài khóa trước đó.
-
Kinh tế Thế giới
New York có thể soán ngôi trung tâm công nghệ tài chính của London
06:00' - 17/04/2024
London (Anh) đang có nguy cơ đánh mất vị thế của mình trong lĩnh vực công nghệ tài chính sang New York (Mỹ).
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ hối thúc Triều Tiên quay lại đàm phán
16:31' - 16/04/2024
Ngày 16/4, Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc (LHQ) Linda Thomas-Greenfield đã kêu gọi Triều Tiên quay trở lại đàm phán.
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng Iran - Israel: Iran tạm thời đóng cửa các cơ sở hạt nhân
16:13' - 16/04/2024
Iran đã tạm thời đóng cửa các cơ sở hạt nhân vì "cân nhắc yếu tố an ninh" sau khi nước này tiến hành cuộc tấn công bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái quy mô lớn vào Israel cuối tuần qua.