Chuyên gia: Sự sụp đổ của giá dầu sẽ không mang lại lợi ích cho người tiêu dùng

Ngày 22/4, tờ Straits Times (Singapore) đăng tải bình luận của tác giả Ovais Subhani, nhận định rằng việc giá dầu mỏ rơi vào vùng âm, điều chưa từng thấy trong lịch sử có thể, sẽ không thực sự mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, cú sốc đối với niềm tin của các nhà đầu tư có thể tạo ra những "gợn sóng" trên thị trường tài chính, tác động tới cổ phiếu, trái phiếu, các loại tiền tệ và cuối cùng có thể khiến nhiều công ty gặp khó khăn.

Mặc dù vậy, hầu hết các công ty dầu khí, các công ty hàng hải ngoài khơi của Singapore sẽ sống sót qua cú sốc này. Tuy nhiên, nguy cơ doanh thu sụt giảm mạnh đang ngày càng tăng lên, do nhu cầu đối với các sản phẩm và dịch vụ vẫn đang rất thấp.

Giá dầu thô đã giảm do những tác động từ đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 gây ra đối với các hoạt động kinh tế trên toàn cầu, khiến kinh tế thế giới lâm vào tình trạng suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại Suy thoái những năm 1930. Tình trạng phong tỏa và các biện pháp kiểm soát chặt chẽ biên giới để ngăn chặn sự lây lan của dịch COVID-19 đã khiến rất ít phương tiện được lưu thông trên đường phố cũng như các máy bay bay trên bầu trời, làm suy giảm nghiêm trọng nhu cầu đối với nhiên liệu.

Cuộc chiến giá dầu kéo dài sáu tuần giữa Nga và Saudi Arabia  cũng là cú sốc nguồn cung thứ hai góp phần làm các kho chứa dầu mỏ, các đường ống dẫn dầu trở nên đầy ứ trên toàn thế giới, đặc biệt là tại Mỹ, nước khai thác dầu thô lớn nhất thế giới.

Bất đồng về vấn đề cắt giảm sản lượng khai thác dầu mỏ giữa hai nước xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới này đã kết thúc trong tháng Tư với một thỏa thuận của OPEC+ nhất trí cắt giảm sản lượng khai thác ở mức lớn nhất từ trước đến nay 9,7 triệu thùng/ngày từ ngày 1/5/2020.

Mặc dù vậy, động thái này được nhiều nhà phân tích cho là quá ít và quá chậm trễ trong bối cảnh đối phó với nhu cầu sụt giảm mạnh. Theo Goldman Sachs ước tính, sản lượng khai thác dầu thô cần cắt giảm tới 26 triệu thùng/ngày mới phù hợp.

Trong khi sự thiếu hụt nhu cầu sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá dầu mỏ nói chung, sự đổ vỡ của giá dầu trong ngày 20/4, từ mức 17,85 USD/thùng thời điểm mở cửa xuống đến -37,63 USD/thùng thời điểm đóng cửa, về cơ bản chỉ là một "lỗ hổng giao dịch" đối với hợp đồng tương lai tại thị trường Mỹ. Hợp đồng này là hợp đồng giao tháng Năm đối với loại dầu thô WTI (dầu ngọt nhẹ Tây Texas, Mỹ).

Trong khi đó, loại dầu Brent tiêu chuẩn toàn cầu - giao dịch tại London và đại diện cho hơn một nửa sản lượng dầu mỏ khai thác toàn cầu – cũng đã giảm theo, nhưng không quá nhiều. Giá dầu Brent kết thúc phiên giao dịch ngày 20/4 ở mức 25 USD/thùng, chỉ giảm 8% so với mức giảm tới 300% của giá dầu WTI. Hợp đồng giao dịch tháng 6/2020 của dầu WTI cũng giảm và ở mức khoảng 20 USD/thùng.

Hợp đồng giao dịch tương lai tháng 5/2020 đáo hạn vào ngày 21/4/2020 có nghĩa là những người mua buộc phải nhận hàng hóa trên thực tế. Do các kho chứa dầu mỏ tại Mỹ đang đạt tới khả năng lưu trữ tối đa, người mua dầu không còn lựa chọn nào khác là buộc phải cho tiền bất kỳ ai có thể tiếp nhận những hợp đồng này thay họ.

Tình trạng này chưa từng được dự báo và mức giá đối với hợp đồng giao dầu WTI tháng 5/2020 đã quay trở lại mức dương trong ngày 21/4. Nhưng điều này không có nghĩa là tình trạng đó sẽ không diễn ra trong tương lai một lần nữa. Đối với các hợp đồng tương lai giao tháng 6/2020, tình trạng bán tháo tương tự có thể xảy ra trừ phi các kho chứa dầu mỏ được rút bớt dầu chứa trong đó. Và viễn cảnh này khó xảy ra ngay nếu đặt trong bối cảnh tình trạng nhu cầu nhiên liệu hiện tại.

Trong tình huống giá dầu mỏ sụt giảm tới mức giá âm chỉ diễn ra đối với các hợp đồng tương lai và với khối lượng giao dịch tương đối thấp, tác động và ảnh hưởng lan truyền của vấn đề này đối với các tài sản khác có thể cũng chỉ có giới hạn.

Tuy nhiên,  niềm tin của nhà đầu tư suy yếu có thể làm giảm giá cổ phiếu và trái phiếu của các công ty năng lượng do các công ty này dễ bị tổn thương trước sự sụt giảm nghiêm trọng trong doanh thu, nợ cao hoặc có tình trạng cân đối thu chi yếu kém.

Chuyên gia phân tích Pei Hwa Ho và Suvro Sarkar của ngân hàng DBS (Singapore) cho rằng giá dầu mỏ sẽ vẫn duy trì tình trạng biến động với áp lực suy giảm trong quý II/2020, đặc biệt là vào tháng 4/2020, trong bối cảnh các lệnh phong tỏa trên toàn thế giới vẫn đang được áp dụng. Sự phục hồi giá dầu có thể sẽ chỉ bắt đầu diễn ra vào nửa cuối của năm 2020 khi mà tình trạng phong tỏa được dự báo sẽ nới lỏng.

Giá dầu ở mức thấp sẽ tiếp tục ngăn cản hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí, trong khi những doanh nghiệp, công ty lọc dầu dự kiến sẽ có doanh thu thấp hơn trong bối cảnh  nhu cầu nhiên liệu còn yếu.

Hai nhà phân tích Pei Hwa Ho và Suvro Sarkar cũng cho rằng mức giá dầu mỏ trung bình thấp cũng đang tác động tiêu cực tới dòng chảy tiền của các tập đoàn dầu mỏ lớn, đã phải tuyên bố hoặc có những động thái cắt giảm chi tiêu khoảng 20-30% để duy trì dòng tiền.

Sự cắt giảm chi tiêu và nguồn vốn đầu tư mà các công ty như Shell, ExxonMobil, Chevron hay các công ty như Aramco và Adnoc đã tuyên bố sẽ tác động tới hợp đồng của các công ty đóng tàu như Keppel Corp và Sembcorp Marine của Singapore. Các mảng kinh doanh ngoài khơi và hàng hải chiếm khoảng 30% giá trị của Keppel. Trong khi đó các tài sản bất động sản chiếm khoảng 60% và phần còn lại là các mảng kinh doanh cơ sở hạ tầng và đầu tư.

Đối với những người sở hữu ô tô và người tiêu thụ điện năng, tác động của giá dầu mỏ thấp đối với chi phí hàng tháng của họ sẽ là không lớn. Các hãng hàng không sẽ chỉ được hưởng lợi khi các máy bay của họ tiếp tục được sử dụng.

Chuyên gia kinh tế Howie Lee của ngân hàng OCBC cho rằng xăng dầu là sản phẩm được tinh chế, và mặc dù sản phẩm này có nguồn gốc từ dầu thô thì cũng có thị trường khác biệt riêng. Giá xăng dầu (đã qua xử lý) không tương ứng với giá dầu thô khai thác từ các mỏ dầu.

Thậm chí, hầu hết giá dầu mỏ tại châu Á thường được định giá theo dầu Brent và loại dầu mỏ này vẫn đang duy trì tương đối ổn định bất chấp giá dầu WTI sụt giảm mạnh. Do vậy, ông Lee cho rằng sẽ không có chuyện giá xăng dầu đã qua xử lý sẽ ở mức âm tại Singapore và thậm chí ngay cả tại Mỹ cũng sẽ không có điều đó xảy ra.

Đối với nền kinh tế rộng hơn nói chung, giá các mặt hàng hàng hóa và tài sản suy giảm sẽ chỉ làm gia tăng nguy cơ giảm phát cao. Và đây là viễn cảnh - sự suy giảm chung về tổng cầu - mà mọi nhà hoạch định chính sách cố gắng tránh dù bằng bất kỳ giá nào./.