Giao dịch thương mại điện tử: Tiện ích và những rủi ro

Để mua sắm trực tuyến thực sự mang lại nhiều tiện ích, ngoài nỗ lực từ các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia thương mại khuyến cáo người tiêu dùng cần chủ động tiêu dùng thông thái và tìm hiểu kỹ hình thức mua sắm này trước khi giao dịch.

Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), hiện nay cách thức mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng cũng khá đa dạng như người tiêu dùng có thể mua sắm qua các sàn giao dịch thương mại điện tử Lazada.vn, Shopee.vn, Sendo.vn, Hotdeal.vn, Zalora.vn, Tiki.vn, Adayroi.com, Lotte.vn hoặc qua mạng xã hội Facebook, Instagram, Zalo,...

Bên cạnh đó, người tiêu dùng Việt Nam cũng có xu hướng mua hàng qua chương trình quảng cáo trên ti vi (tiến hành giao dịch qua điện thoại).

Các chuyên gia trong lĩnh vực thương mại điện tử cho rằng: Để đánh giá về mua sắm trực tuyến, người tiêu dùng nên đánh giá bắt đầu từ bản chất của phương thức mua sắm này theo các bước như nhanh chóng, dễ dàng tiếp cận thông tin, so sánh giá cả, tiết kiệm thời gian.

Đặc biệt với những người thích tìm hiểu về đánh giá (review) và sau đó tìm mua ngay trên mạng với trải nghiệm khác biệt so với mua sắm trực tiếp, nhưng hình thức mua sắm này cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho người tiêu dùng. Bởi theo các chuyên gia thương mại, đây không phải là hình thức mua sắm trực tiếp, người tiêu dùng không thể nhìn trực tiếp và cầm sản phẩm để đánh giá về hình dáng, màu sắc và chất lượng của sản phẩm. Vì thế, rủi ro đầu tiên mà người tiêu dùng gặp phải là hàng hóa nhận được không giống với quảng cáo.

Hơn nữa, mua sắm online được thực hiện qua phương tiện điện tử và thông qua phương thức này người tiêu dùng không thể xác định được nguồn gốc, xuất xứ của hàng hóa. Mọi giao dịch được thực hiện trên cơ sở niềm tin, nếu gặp người bán không có uy tín thì người tiêu dùng có nguy cơ mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

Đặc biệt, mua sắm online không thể thiếu dịch vụ chuyển phát nên trong một số trường hợp, người tiêu dùng sẽ gặp rủi ro về thời gian giao hàng (giao hàng chậm); hàng nhận được bị vỡ, hỏng; mất hàng và chỉ được mở xem hàng sau khi đã thanh toán.

Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) cho biết: Thương mại điện tử là một phương thức mua sắm mới, thu hút số lượng lớn người tiêu dùng, nhưng cũng tồn tại nhiều bất cập. Đơn cử như hàng nhận được không giống với quảng cáo (về hình dáng, tính năng, công dụng, thông số kỹ thuật,...). Ngoài ra, một số tổ chức, cá nhân bán các hàng hóa không có xuất xứ hoặc xuất xứ từ các quốc gia khác với các quốc gia được quảng cáo. Hoặc doanh nghiệp đăng sai về giá để thu hút người tiêu dùng, nhưng thực tế lại không có hàng hoặc có rất ít hàng hóa được bán với giá được quảng cáo.

Không dừng lại ở đó, nhiều người tiêu dùng khiếu nại nhận hàng bị vỡ hoặc hư hỏng, nhưng tổ chức, cá nhân từ chối hoặc đổ lỗi cho người tiêu dùng hoặc đơn vị vận chuyển. Ngoài ra, một số tổ chức, cá nhân kinh doanh cố tính hủy đơn hàng đã được xác nhận trước đó để buộc người tiêu dùng phải đặt lại với giá cao hơn...

Vì vậy, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng khuyến cáo người tiêu dùng nên mua hàng tại những trang web uy tín, được cấp phép hoạt động, có thông tin liên lạc rõ ràng (địa chỉ, số điện thoại, mã số thuế…).

Mặt khác, tìm hiểu kỹ về các điều kiện và điều khoản của trang web (Term&Conditions), đặc biệt là những điều khoản về bảo hành, trả lại hàng, hoàn tiền, giao nhận… Đặc biệt, nghiên cứu kỹ về sản phẩm/dịch vụ trước khi mua: người tiêu dùng có thể tìm kiếm thông tin về sản phẩm/dịch vụ trên internet như: nguồn gốc xuất xứ, tính năng, đánh giá (review) về sản phẩm/dịch vụ nhằm tránh trường hợp mua phải sản phẩm/dịch vụ kém chất lượng.

Cảnh giác với những yêu cầu cung cấp thông tin từ những trang web lạ như: họ tên, số điện thoại, ngày sinh, địa chỉ, sở thích, tiền sử khám bệnh… Bởi đây có thể là những trang web sử dụng thông tin người tiêu dùng trái với quy định pháp luật, gây phiền toái cho người tiêu dùng hoặc thậm chí đánh cắp các thông tin tài chính của người tiêu dùng.

Người tiêu dùng cũng phải xem xét kỹ những trang web/tài khoản mạng xã hội lạ quảng cáo sản phẩm/dịch vụ với giá rất thấp hoặc khuyến mãi lớn, yêu cầu người tiêu dùng phải cung cấp thông tin và chia sẻ chương trình; đồng thời lưu ý với thông báo trúng thưởng phiếu mua hàng dùng để mua sản phẩm của công ty (phiếu mua hàng thường có giá trị nhỏ hơn giá trị sản phẩm và người tiêu dùng phải chi thêm một khoản tiền nữa).

Trong trường hợp phát sinh tranh chấp trong thương mại điện tử với tổ chức, cá nhân kinh doanh, người tiêu dùng có thể liên hệ tới cơ quan quản lý nhà nước để được hỗ trợ, tư vấn: Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương: Tổng đài 1800.6838 hoặc gửi đơn khiếu nại tới địa chỉ 25 Ngô Quyền, Q. Hoàn Kiếm, Hà Nội./.