Khi "bóng ma" lạm phát đình trệ bao phủ triển vọng kinh tế thế giới

Thạch Bình (TTXVN tại Hong Kong) 05:30' - 16/10/2021
BNEWS Nhiều chuyên gia lo ngại kinh tế toàn cầu sẽ quay lại tình trạng lạm phát đình trệ của thập niên 1970, là hiện tượng kinh tế tăng trưởng thấp trong khi tỷ lệ lạm phát và thất nghiệp đều cao.
Hàng hóa được xếp dỡ tại Cảng Los Angeles, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong bối cảnh kinh tế thế giới chưa phát đi những tín hiệu hồi phục mạnh mẽ, các chuyên gia đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ xảy ra tình trạng lạm phát đình trệ (stagflation), là hiện tượng kinh tế tăng trưởng thấp trong khi tỷ lệ lạm phát và thất nghiệp đều cao.
 

Nhiều doanh nghiệp hiện có một cảm nhận tương đồng về vấn đề chi phí gia tăng mạnh mẽ. Theo Hiệp hội xây dựng Singapore, lương bình quân của công nhân xây dựng đã tăng 46% so với thời điểm trước khi xảy ra dịch COVID-19.
Nếu tính cả thuế lao động nước ngoài, chi phí ăn ở, xét nghiệm COVID-19 bắt buộc và chi phí của các cơ sở quản lý an toàn khác, giá thuê lao động đã tăng gấp đôi. Ngoài ra, giá vật liệu xây dựng cũng tăng đáng kể, trong đó thép cây tăng 54%, nhôm tăng 59%, đồng tăng 81% và bê tông tăng hơn 20%. Không chỉ doanh nghiệp, người tiêu dùng cũng cảm nhận được áp lực giá cả gia tăng, đặc biệt là giá thực phẩm và năng lượng. Kết quả là sự tăng giá đã phản ánh xu hướng lạm phát toàn cầu.
* Sự xuất hiện của lạm phát đình trệ
Chỉ Số Giá Cả của Chi Phí Tiêu Dùng Cá Nhân (PCE lõi) trong tháng 8/2021 của Mỹ tăng 3,6%, trong khi chỉ số này của Anh tăng 3,1%, cũng là mức cao mới trong nhiều năm trở lại đây.
Thực trạng này khiến nhiều chuyên gia lo ngại kinh tế toàn cầu sẽ quay lại tình trạng lạm phát đình trệ của thập niên 1970. Giới chuyên gia kinh tế phổ biến cho rằng lạm phát tăng chủ yếu do nền kinh tế của nhiều nước trên thế giới tái khởi động, dựa trên hiệu ứng cơ sở thấp của năm 2020, nên tỷ lệ lạm phát tăng mạnh. Tiếp đó là trong thời gian dịch COVID-19 hoành hành, chính phủ các nước đã tung ra các gói kích thích kinh tế với tổng giá trị lên đến 10.400 tỷ USD để kích thích nhu cầu.
Tuy nhiên, dịch bệnh vẫn chưa chấm dứt, trong khi các biện pháp kiểm soát biên giới hạn chế đi lại và lưu thông hàng hóa đã gây rắc rối cho chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời cũng đẩy cao chi phí hàng hóa và dịch vụ. Do biến thể virus SARS-CoV-2 vẫn đang hoành hành và tình hình phục hồi kinh tế toàn cầu bấp bênh, một số chuyên gia kinh tế lo ngại môi trường lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế thấp có thể khiến kinh tế toàn cầu quay trở lại thập niên lạm phát đình trệ.
Năm 2021, giá dầu bật tăng từ mức đáy của năm 2014 và nếu chỉ tính riêng từ đầu năm đến nay, giá "vàng đen" đã tăng hơn 60%. Xét từ góc độ thiếu hụt nguồn cung năng lượng của Trung Quốc và châu Âu gần đây, giá dầu mỏ và khí đốt tự nhiên vẫn có không gian tiếp tục gia tăng.
Giá năng lượng toàn cầu tăng mạnh khiến giá nguyên vật liệu và hàng hóa công nghiệp gia tăng, trong khi hoạt động cung ứng và vận chuyển tắc nghẽn do dịch bệnh đã đẩy cao giá cả hàng hóa và kỳ vọng lạm phát. Mặc dù tình hình lạm phát hiện nay có điểm tương đồng so với mức lạm phát cao của thập niên 1970, song liệu đây chỉ là vấn đề kết cấu ngắn hạn hay sẽ tồn tại kéo dài vẫn là câu hỏi chưa có câu trả lời.

Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell trong cuộc họp báo thông báo chính sách của Fed ở Washington DC. Ảnh: EFE/TTXVN

Theo Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed), lạm phát của Mỹ là hiện tượng mang tính tạm thời sau khi tái khởi động nền kinh tế, hơn nữa tình hình việc làm vẫn chưa hồi phục, do đó Fed sẽ duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng thêm một thời gian, đồng thời tiếp tục kiên nhẫn về việc tăng lãi suất.

Để hạ thấp kỳ vọng lạm phát, ông Jerome Powell còn tuyên bố Fed sẽ cho phép lạm phát vượt quá mức 2% trong một thời gian, sau đó mới xem xét tăng lãi suất để đảm bảo sức bền của thị trường lao động và phục hồi kinh tế.
Tuy nhiên, dữ liệu kinh tế của Mỹ đặc biệt mạnh mẽ, cộng thêm việc lạm phát vượt qua mục tiêu 2%, nên gần đây Fed tuyên bố sẽ từng bước thu hẹp quy mô mua trái phiếu, đồng thời có thể tăng lãi suất trước thời hạn. Sau khi dữ liệu lạm phát tháng Tám của Mỹ được công bố, một quan chức Nhà Trắng cho biết vấn đề tắc nghẽn chuỗi cung ứng xuất hiện trong chất bán dẫn và khó khăn vận chuyển dường như tiếp tục kéo dài dai dẳng hơn so với dự đoán của 1-2 quý trước đó.

Mặt khác, một số chuyên gia kinh tế, đứng đầu là cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers, đã nhấn mạnh chính sách của Mỹ đang đẩy nhu cầu tăng nhanh hơn so với tốc độ tăng trưởng nguồn cung, điều này sẽ thúc đẩy giá cả gia tăng, từ đó khiến lạm phát đi lên trong khi giá cả gia tăng sẽ nâng kỳ vọng lạm phát của thị trường.
 
Theo ông Lawrence Summers, rủi ro lớn nhất hiện nay của kinh tế Mỹ là lạm phát, chứ không phải nhu cầu suy yếu. Chuyên gia này cho rằng chính sách kinh tế và ngoại giao của Mỹ hiện nay có "điểm tương đồng đáng kinh ngạc" so với thập niên 1960-1970, đồng thời nhấn mạnh ông Jerome Powell đang "quá điềm tĩnh" đối với vấn đề lạm phát.
* Các ngân hàng chuẩn bị cho việc tăng lãi suất
Các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đang bước vào chu kỳ tăng lãi suất để ứng phó với lạm phát. Tháng trước, Ngân hàng trung ương Na Uy (Norges Bank) đã điều chỉnh tăng lãi suất, trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên tăng lãi suất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Norges Bank nhấn mạnh rằng Na Uy có thể sẽ có nhiều hơn một đợt tăng lãi suất vào cuối năm nay.
Trong khi đó, sau cuộc họp chính sách hồi tháng Chín, Ngân hàng trung ương Anh (BoE) cũng có ý nói rằng ngân hàng này sẽ tăng lãi suất. Ngày 6/10, Ngân hàng trung ương New Zealand cũng đã lần đầu tiên tăng lãi suất trong vòng 7 năm, đồng thời cho biết sẽ tiếp tục gỡ bỏ các biện pháp kích thích tiền tệ.
Khác với các ngân hàng trung ương khác sử dụng công cụ lãi suất để kiểm soát lạm phát, Singapore đã thông qua kế hoạch điều chỉnh tỷ giá đồng đô la Singapore (SGD) để đảm bảo giá cả ổn định và tăng trưởng kinh tế bền vững. Lạm phát tổng thể trong tháng Tám của Singapore là 2,4% và lạm phát lõi là 1,1%, đây đều là những số liệu cao so với dự đoán cả năm của Cục quản lý tài chính Singapore.
Đối với các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, nếu doanh nghiệp không thể chuyển toàn bộ lạm phát do chi phí thúc đẩy sang người tiêu dùng, thì lợi nhuận sẽ bị thu hẹp. Bên cạnh đó, việc ngân hàng trung ương thắt chặt các chính sách tiền tệ hoặc nâng cao lãi suất cũng sẽ làm gia tăng chi phí huy động vốn của doanh nghiệp.
Ngoài ra, môi trường lãi suất thấp trong thời gian dài đã nâng cao nợ của chính phủ và nợ doanh nghiệp trên toàn cầu. Do đó, lãi suất tăng sẽ thử thách năng lực trả nợ của họ. Bước tiếp theo, nhà đầu tư có thể sẽ chứng kiến ngày càng nhiều sự cố doanh nghiệp vỡ nợ./.

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục