Lý giải xoay quanh chủ trương dừng hoạt động của xe máy

Thông tin Hà Nội cấm xe máy vào năm 2030 đã tạo ra nhiều luồng dư luận trái chiều trong thời gian qua. Tuy nhiên, do chưa được tiếp cận một cách đầy đủ chủ trương và lộ trình thực hiện đề án hạn chế phương tiện cá nhân của Hà Nội nên nhiều ý kiến bày tỏ chưa đồng thuận.

Để làm rõ chủ trương này, ngày 30/6, tại Hà Nội, Báo Giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) đã tổ chức tọa đàm “Hà Nội hạn chế xe cá nhân - Những lo lắng của người dân” với sự tham gia của nhiều chuyên gia, lãnh đạo quản lý.

Mở đầu buổi tọa đàm, ông Vũ Văn Viện, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cho biết, trong nhiều năm qua Hà Nội mặc dù được đầu tư lớn nhưng tình hình ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường vẫn diễn biến phức tạp và đáng báo động, đặc biệt là vào giờ cao điểm, các dịp lễ, tết tại các cửa ngõ Thủ đô, các tuyến đường vành đai. Bên cạnh đó, tình hình ô nhiễm môi trường của Hà Nội đã quá tiêu chuẩn cho phép.

“Trước tình hình đó, để giảm ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông, mới đây Thủ tướng giao Thành phố Hà Nội xây dựng đề án quản lý phương tiện giao thông. Để triển khai chỉ đạo trên, Thành phố Hà Nội đã ban hành chương trình mục tiêu giảm ùn tắc giao thông và giao UBND Thành phố xây dựng và ban hành đề án quản lý phương tiện giao thông”, ông Vũ Văn Viện thông tin.

Cũng theo Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, hai căn cứ quan trọng để xây dựng đề án là thực tế của TP. Hà Nội và văn bản chỉ đạo của các cấp đặt ra mục tiêu phải xây dựng đề án giảm ùn tắc giao thông cho phù hợp với kết cấu hạ tầng, đảm bảo sự đi lại của người dân một cách bền vững, giảm ô nhiễm môi trường.

Về mốc năm 2030 hạn chế phương tiện xe máy, ông Viện lý giải: “Sau khi cân đối tất cả các điều kiện, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cùng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải nhận thấy, thời điểm 2030 chúng ta đã đầu tư tương đối đồng bộ kết cấu hạ tầng giao thông, cũng như phát triển hệ thống giao thông công cộng, đủ điều kiện để dừng hoạt động của xe máy".

Như vậy, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội chọn thời điểm 2030 để thực hiện, đề án cũng đề cập đến việc mở dần vùng hạn chế phương tiện xe máy để phù hợp với cơ sở hạ tầng và mạng lưới vận tải hành khách công cộng.

Ông Lê Đỗ Mười, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải khẳng định, không có từ "cấm" trong đề án mà dùng từ "dừng" đúng chủ trương cũng như đúng chỉ đạo của thành phố. Từ tờ trình đến đề án đều dùng từ "dừng" hoạt động xe máy.

Trong một đề án không thể có một cuộc điều tra trên toàn thành phố mà chỉ có chọn mẫu mẫu tại các quận huyện, từ đối tượng sử sụng xe máy đến không sử dụng, từ cán bộ công chức, người lao động tự do. Viện phối hợp với Công an Hà Nội, Sở Giao thông Vận tải, cảnh sát khu vực, tổ trưởng tổ dân phố đi phát. Số lượng phiếu phát ra hơn 16.000 phiếu, thu về hơn 15.000 phiếu.

“Kết quả khảo sát cho thấy, tỷ lệ ủng hộ đề án tăng cường quản lý, hạn chế hoạt động của phương tiện giao thông cá nhân của người dân thủ đô là 84%, trong khu vực Vành đai 3 là trên 85%.

Trong số người ủng hộ hạn chế phương tiện cá nhân và lộ trình dừng hoạt động xe máy là trên 90%. Tuy nhiên, người dân thủ đô yêu cầu phải nâng cao năng lực vận tải hành khách công cộng để đáp ứng nhu cầu đi lại”, ông Mười thông tin.

Ngoài ra, ông Mười còn cho biết, có trên 71% người dân được lấy ý kiến ủng hộ việc điều chỉnh giờ học, giờ làm để giảm ùn tắc giao thông; trong đó khu vực Vành đai 3 có số người được lấy ý kiến ủng hộ là hơn 67%.

“Sau khi khảo sát và lấy ý kiến chúng tôi đã chỉnh sửa lại, nếu ban đầu đưa ra thời điểm dừng xe là năm 2025 thì sau đó sửa lại trong đề án là đến năm 2030 mới bắt đầu triển khai. Bởi đến thời điểm ấy, các chỉ tiêu vận tải hành khách công cộng mới phù hợp với nhịp độ và đáp ứng được việc có thể dừng xe máy. Đây là điều các chuyên gia cân nhắc, trao đổi rất nhiều và đã đi đến thống nhất”, ông Mười cho hay.

Về nội dung được nhiều người quan tâm là tại sao lại dừng xe máy mà không phải là ô tô, ông Lê Đỗ Mười khẳng định, đề án không chỉ nhằm đến mỗi đối tượng xe máy mà cả ô tô cá nhân. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm trên thế giới không có quốc gia nào dừng hoạt động của ô tô mà chỉ có các biện pháp kinh tế để hạn chế ô tô.

Ở Trung Quốc, sau 10 năm, có 148 thành phố cho dừng hoạt động xe máy và 170 thành phố cấm xe máy hoạt động theo giờ. Đến năm 2016, GDP của các thành phố dừng xe máy ở Trung Quốc có sự tăng trưởng so với thành phố không cấm từ 0,5-1% GDP đồng thời việc dừng xe máy góp phần giảm ô nhiễm môi trường.

Mục tiêu của việc dừng hoạt động xe máy có cả mục tiêu vì môi trường. Tuy nhiên nhiều ý kiến cho rằng, nếu chuyển từ xe máy sang đi ô tô thì tỷ lệ ô nhiễm môi trường tăng chứ không giảm vì ô tô phát thải nhiều hơn xe máy.

Lý giải về băn khoăn của người dân, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Vũ Văn Viện cho hay, theo tài liệu nghiên cứu, khí thải của xe máy cao gấp nhiều lần so với khí thải của ô tô, và việc kiểm soát khí thải của ô tô cũng dễ và thuận lợi hơn nhiều so với kiểm soát khí thải của xe máy. Chúng ta đang thực hiện tiêu chuẩn Euro 3, Euro 4 nên khí thải của ô tô được quản lý tốt, không thể nói ô tô ô nhiễm hơn xe máy.

Còn theo ý kiến chuyên gia Phạm Quang Vinh, Hà Nội hiện có khoảng 7 triệu dân cộng với cư dân không đăng ký khoảng 3 triệu người, tổng khoảng 10 triệu dân, tính trung bình một ngày có khoảng 30 triệu chuyến đi. Chưa có thành phố nào trên thế giới, xe máy, phương tiện cá nhân có thể đáp ứng tất cả 30 triệu chuyến đi trong một ngày.

“Tôi không nghĩ Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cần phải xin ý kiến của tất cả mọi người khi thực hiện đề án này. Chuyện dừng xe cá nhân là việc chắc chắn phải làm nhưng song song với đó phải là thay đổi thói quen tham gia giao thông của người dân. Nếu cứ duy trì thói quen đi lại bằng xe máy như hiện nay thì đến năm 2030, Hà Nội sẽ quá tải, không thể chịu đựng được”, chuyên gia Phạm Quang Vinh đánh giá.

PGS-TS Chu Công Minh đồng ý với việc hạn chế phương tiện giao thông cá nhân nhưng nếu chỉ hạn chế xe máy, một số cá nhân sẽ chuyển sang sử dụng phương tiện khác (như ô tô). Đối với một số tuyến đường có thể đáp ứng được thì có thể tạm dừng xe cá nhân, không riêng xe máy.

Có một số giải pháp khác để hỗ trợ như đỗ xe theo ngày thì bây giờ thực hiện đỗ xe theo giờ, đỗ xe theo vùng (khu vực trung tâm khác các khu vực khác).

Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội Vũ Văn Viện cho rằng, trong 6 nhóm giải pháp mà đề án đưa ra, có giải pháp áp dụng cuộc cách mạng 4.0, trong đó ứng dụng giao thông thông minh là giải pháp tiên quyết, có tính chất quyết định.

Chúng ta phải xây dựng được thành phố thông minh, ứng dụng được phần mềm, làm sao để người dân kết nối, lựa chọn được chuyến đi tốt nhất. Trong đề án này đã đặt ra lộ trình ấy, nhằm mục tiêu phục vụ tốt nhất nhu cầu đi lại của nhân dân.

“Có một vấn đề mà nhiều người thắc mắc là tại sao phải đưa ra thời điểm nhất định để hạn chế xe cá nhân, vì sao không để thế mà phát triển tự nhiên. Nhưng tôi cho rằng, đã là hoạch định chính sách, cơ quan quản lý bao giờ cũng phải đưa ra lộ trình, có kế hoạch để đạt được chỉ tiêu cụ thể”, ông Viện nói.

Ông Viện chia sẻ: “Hiện chúng ta đang làm, đã cấm nhiều nơi như cấm xe vào phố đi bộ, cấm ô tô tải, taxi theo giờ. Đó là biện pháp về hành chính. Còn biện pháp về kinh tế, tới đây sẽ áp dụng, không cấm nhưng thu phí để hạn chế số lượng phương tiện không cần thiết đi vào những khu vực có nguy cơ ùn tắc./.