NAFTA 2.0 có hiệu lực: Canada được lợi gì?

Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Ảnh: AFP/ TTXVN

Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) phiên bản 2.0 đã bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1/7, ba năm sau khi Canada, Mỹ và Mexico bắt đầu tiến trình đàm phán lại thỏa thuận đồ sộ này.
Thỏa thuận mới, được ký kết hồi tháng 11/2018, có các tên gọi khác nhau ở ba quốc gia Bắc Mỹ. Hiệp định này được Mỹ gọi là USMCA (Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada).

Trên website của Chính phủ Canada, “NAFTA mới” được gọi là CUSMA - Hiệp định Canada-Mỹ-Mexico, tức “Canada” được đặt lên trên đầu thay vì ở cuối.

Trong khi đó, truyền thông Mexico gọi hiệp định này là “T-MEC”. Hồi cuối năm 2019, NAFTA phiên bản mới đã được chỉnh sửa lại để đáp ứng một số yêu cầu của đảng Dân chủ ở Mỹ.
Trong một phát biểu mới đây, Thủ tướng Canada Justin Trudeau khẳng định, với giá trị trao đổi thương mại giữa ba nước thành viên đạt gần 1.500 tỷ CAD (1.100 tỷ USD) trong năm 2018, không cường điệu khi nói việc duy trì hoạt động thương mại tự do và công bằng giữa ba nước có ý nghĩa sống còn như thế nào.
Theo thỏa thuận mới, nông dân Mỹ sẽ có quyền tiếp cận lớn hơn đối với thị trường sữa, trứng và gia cầm của Canada. Và để bù đắp cho nông dân Canada, Thủ tướng Trudeau đã cam kết bồi thường cho các nhà sản xuất bị ảnh hưởng.

Nông dân trong ngành và các cơ sở chế biến của Canada cho biết, tác động "tổng hợp" từ các hiệp định (Hiệp định Thương mại và Kinh tế toàn diện EU-Canada, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương và NAFTA 2.0) sẽ khiến ngành này thiệt hại 320 triệu CAD/năm.

Giới chuyên gia cho rằng NAFTA 2.0 sẽ không giúp hạ giá thành sản phẩm, nhưng người tiêu cùng Canada sẽ có nhiều lựa chọn hơn trên các kệ hàng.
Người dân Canada sẽ được hưởng mức thuế thấp hơn khi mua hàng hóa online xuyên biên giới (từ Mỹ và Mexico), nhưng điều này có thể tác động tiêu cực tới các hãng bán lẻ của Canada.
NAFTA 2.0 áp đặt các quy định nghiêm ngặt hơn đối với ô tô được sản xuất ở Canada, Mexico và Mỹ, nếu các nhà sản xuất ở ba nước này muốn không bị đánh thuế quan khi vào thị trường của nhau.

Trong khuôn khổ NAFTA 2.0, 75% hàm lượng ô tô của Bắc Mỹ phải có xuất xứ từ khu vực NAFTA, so với mức 62,5% trong hiệp định cũ. Đặc biệt, 40% hàm lượng ô tô Bắc Mỹ phải được sản xuất ở các nhà máy, nơi người lao động có thu nhập ít nhất 16 USD/giờ.
NAFTA 2.0 sẽ giúp tăng hoạt động sản xuất ô tô tại ba quốc gia thành viên, mở ra nhiều cơ hội mới cho các hãng chế tạo phụ tùng ô tô của Canada.

Theo các chuyên gia, đại dịch COVID-19 đang thúc đẩy các nỗ lực của Mỹ nhằm rút chuỗi sản xuất khỏi Trung Quốc và điều này có thể "khuyếch đại" lợi ích của NAFTA 2.0, hứa hẹn biến Bắc Mỹ thành "bến cảng an toàn" để các doanh nghiệp ẩn náu trong "cơn bão" toàn cầu.

Tuy nhiên, một số chuyên gia trong ngành ô tô cảnh báo rằng những quy định của NAFTA 2.0 có thể sẽ đẩy giá ô tô ở khu vực Bắc Mỹ tăng.
NAFTA 2.0 yêu cầu các nước thành viên phải tăng trách nhiệm bảo vệ môi trường. Đối với Canada, nước này phải thực hiện những nghĩa vụ liên quan đến bảo vệ các loài động vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng và bảo vệ tầng ozone.
Tại Canada, Đảng Bảo thủ đã nhiều lần lần bày tỏ quan ngại về tác động của NAFTA 2.0 đối với năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Canada trong các dự án cơ sở hạ tầng tại Mỹ, trong lĩnh vực thương mại kỹ thuật số, lâm nghiệp,….

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia Canada cho rằng, NAFTA 2.0 - bao trùm một thị trường khoảng 500 triệu dân - vẫn là phương án tốt hơn là để NAFTA đổ vỡ.

Gần 3/4 lượng hàng xuất khẩu của Canada có điểm đến là Mỹ, trong khi Canada cũng là khách hàng quan trọng nhất của 32 trong số 50 tiểu bang Mỹ.
C.D. Howe Institute (tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận, có trụ sở tại Canada) nhấn mạnh Mỹ sẽ là nước được hưởng lợi nhiều nhất từ hiệp định thương mại ba bên này, trong khi Canada và Mexico dự kiến sẽ phải chịu thiệt hại trên nhiều khía cạnh, từ xuất khẩu đến đầu tư và phúc lợi kinh tế.