Những thách thức đối với ông Boris Johnson trong vấn đề Brexit (Phần 1)

Nghị sĩ đảng Bảo thủ Boris Johnson. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Tờ Thời báo Tài chính, ông Johnson, người đang dẫn đầu trong cuộc đua trở thành lãnh đạo Bảo thủ và cũng sẽ là Thủ tướng tiếp theo của Vương quốc Anh, tuyên bố rằng vào phút cuối để tránh một Brexit không thỏa thuận, EU sẽ đưa ra các điều khoản rút lui tốt hơn.

Ông khẳng định, khả năng xảy ra Brexit không thỏa thuận là “một phần triệu”. Nhưng chính sách bên miệng hố chiến tranh như vậy sẽ làm tăng thêm áp lực vốn đã cao đối với ông vì ông vào số 10 phố Downing vào ngày 24/7 chỉ để giải quyết câu hỏi Brexit.
Bộ trưởng Brexit Steve Barclay, người chịu trách nhiệm chuẩn bị cho việc nước Anh ra đi vào ngày 31/10 và là một người trung thành với Johnson, nói ông tin chính phủ đã chuẩn bị tốt cho tất cả các tình huống. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo: “Hậu quả của Brexit không thỏa thuận đang bị tất cả mọi người đánh giá thấp”.

Đây có lẽ là một trong số ít điểm thống nhất giữa Barclay và Ivan Rogers, cựu Đại sứ Anh tại EU, người đã cảnh báo trong cuốn sách Chín bài học về Brexit rằng hậu quả của không thỏa thuận có thể dẫn đến “sự gián đoạn cả về quy mô và mức độ lâu dài mà chưa một ai từng trải qua trong thế giới phát triển trong vài thế hệ vừa qua”. Ông Ivan cho biết thêm, cho đến nay, các thị trường coi khả năng diễn ra Brexit không thỏa thuận là “không thể tưởng tượng được”, nhưng triển vọng đã bị đánh giá thấp trong hơn một năm qua. 
Ông Johnson, và đối thủ của ông là Ngoại trưởng đương nhiệm Jeremy Hunt cũng sẵn sàng chấp nhận Brexit không thỏa thuận, hiểu khán giả của mình. Một cuộc thăm dò gần đây của YouGov cho thấy 54% thành viên đảng Bảo thủ sẵn sàng chấp nhận việc đảng Bảo thủ bị tiêu diệt nếu đó là cái giá để rời khỏi EU. Khoảng 63% cho biết họ chấp nhận Scotland rời khỏi Vương quốc Anh nếu điều đó giúp thực hiện Brexit.
Những người Bảo thủ hoài nghi châu Âu hiện kỳ vọng ông Johnson sẽ thực hiện kết quả 52/48 ủng hộ “Ra đi” trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2016 dù ảnh hưởng đến nền kinh tế Anh là gì đi nữa. Câu hỏi đối với doanh nghiệp, thị trường, công chúng Anh và các đối tác thương mại của Vương quốc Anh không còn là liệu ra đi không thỏa thuận có thể xảy ra hay không, mà là liệu có thể tránh được Brexit không thỏa thuận hay không.
Ông Johnson và những người hoài nghi châu Âu khác ủng hộ ý tưởng về việc Anh duy trì các liên kết thương mại chặt chẽ, theo kiểu Na Uy với thị trường chung EU sau Brexit. Nhưng khi bà Theresa May, với tư cách là Thủ tướng, cố gắng đàm phán các mối quan hệ pháp lý chặt chẽ với EU, một số trong những người Bảo thủ hoài nghi châu Âu đó đã đọc bản thỏa thuận này và kết luận rằng nó chẳng khác gì “sự lệ thuộc”.
Việc phá vỡ các mối quan hệ kinh tế với EU một cách bất ngờ có nghĩa là dẫn đến thuế quan, hải quan và việc kiểm tra theo quy định, sự gián đoạn chuỗi cung ứng và luồng dữ liệu. Việc mất các thỏa thuận thương mại và một loạt các vấn đề khác đã được Brussels đàm phán với các nước thứ ba. Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond cho biết Anh có thể tổn thất 90 tỷ bảng mỗi năm và thiệt hại này đánh vào “sự thịnh vượng của hàng triệu người dân Anh”.
Một bản ghi nhớ do ông Barclay chuẩn bị hồi tháng 5/2019 bị rò rỉ cho thấy, phải mất 6-8 tháng đàm phán với ngành dược phẩm để đảm bảo chuẩn bị đầy đủ cho việc tích trữ các kho thuốc vào ngày 31/10. Ước cũng cần tới 4-5 tháng để chuẩn bị cho các thương nhân quen với các thủ tục rườm rà mới có ở biên giới.
Tuy nhiên, nhiều đảng viên và nghị sĩ thuộc đảng Bảo thủ, những người mà ông Johnson có thể sớm biết ơn vì công việc của ông, tin rằng những cảnh báo về sự hỗn loạn là phóng đại và mong muốn Thủ tướng mới của nước Anh thực hiện Brexit đúng thời hạn.

Một nghiên cứu hồi đầu năm nay do Tim Bale thuộc Đại học Queen Mary (London) dẫn đầu đã phát hiện ra rằng 76% thành viên đảng Bảo thủ nghĩ rằng những cảnh báo về việc ra đi không thỏa thuận là một sự “phóng đại hoặc bịa đặt”. Ông Johnson dường như cũng nghĩ như vậy khi trong một cuộc tranh luận tranh cử được truyền hình trực tuyến mới đây đã nói rằng các tổn thất của việc không thỏa thuận có thể sẽ là “hoàn toàn không đắt đỏ nếu bạn chuẩn bị”.
Không thỏa thuận không phải là kết quả mong muốn của ông Johnson. Các đồng minh của ông Johnson khẳng định ông có kế hoạch sửa lại thỏa thuận ra đi của bà May – vốn đã bị Quốc hội Anh bác bỏ ba lần - để cho phép ông đạt được được sự ra đi có trật tự.
Tuy nhiên, EU đã tuyên bố rõ ràng rằng họ sẽ không đàm phán hiệp ước rút lui dài 585 trang đã đạt được với bà May hồi tháng 11/2018. Thỏa thuận này gồm một “hóa đơn ly hôn” trị giá 39 tỷ bảng, các kế hoạch cho một giai đoạn chuyển tiếp, những bảo đảm cho các quyền của công dân và kế hoạch dự phòng nhằm tránh biên giới cứng ở Ireland.