Sức nặng của Mỹ Latinh trong “Vành đai và Con đường”
Theo tổng kết của báo mạng “America Latina en movimiento” (Mỹ Latinh chuyển động), “Made in China 2025” (Sản xuất tại Trung Quốc 2025) là một kế hoạch công nghiệp khung, được Hội đồng Nhà nước Trung Quốc công bố năm 2015, với mục tiêu củng cố nền kinh tế lớn nhất châu Á này trở thành một siêu cường thế giới thông qua đổi mới công nghệ trong các hoạt động chế tạo như cột trụ chính.
Chính sách công nghiệp này không chỉ đề ra những mục tiêu cụ thể tới năm 2025 mà thậm chí còn tới 2049, năm có bối cảnh kỷ niệm 100 năm Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và cuộc cách mạng do Mao Trạch Đông dẫn dắt.
Chiến lược này bao gồm một dự án chính trị-kinh tế mang tên “Vành đai và Con đường” (BRI), hay còn được gọi là “Con đường tơ lụa mới”, nhằm tái thiết lại những con đường thương mại từng nối liền các nền văn minh châu Á, đặc biệt là từ Trung Quốc tới châu Phi và châu Âu trong thế kỷ XIX.
BRI hướng tới mục tiêu tạo ra 55% GDP toàn cầu, với sự tham dự của các nền kinh tế chiếm tới 75% trữ lượng năng lượng và 70% dân số của thế giới, vào năm 2049.
Theo định hướng này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, được coi là nhà lãnh đạo chính trị Trung Quốc có ảnh hưởng nhất kể từ thời Mao Trạch Đông, với niềm tin vào việc tái hiện “một dân tộc Trung Hoa vĩ đại”, kết nối nhiều nền kinh tế trên thế giới dưới 5 chủ trương Chung sống hòa bình: Tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau; Thỏa thuận không đe dọa lẫn nhau; Thỏa thuận không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; Bình đẳng và cùng có lợi; và Chung sống hòa bình. Đó gần như là sự đối lập hoàn toàn với chính sách và hình ảnh của Mỹ tại Mỹ Latinh. Nhưng cho dù luận điệu này có tính mê hoặc đối với các nền kinh tế đang nổi lên, cần phải xem lại cái giá phải trả về cơ hội xã hội và kinh tế để leo lên con tầu mang tên “Made in China 2025”.
Từ góc nhìn này, các khoản đầu tư kinh tế và vào hạ tầng cơ sở mà Trung Quốc thực hiện tại nhiều nước trên thế giới, như một phần của các chiến lược công nghiệp của họ, đang thử thách vị thế vượt trội của các nền kinh tế chủ chốt của thế giới và các tập đoàn toàn cầu hiện tại, ngoài việc đặt Bắc Kinh vào vị thế đi đầu trong sáng tạo, với khả năng ảnh hưởng tới các tiêu chuẩn toàn cầu và các chuỗi cung ứng.
Trong bối cảnh đó, đâu là những mối liên hệ với Mỹ Latinh và Caribe trong tầm vóc phạm vi của “Made in China 2025”?
Trong những năm qua, Trung Quốc đã cho thấy mối quan tâm về kinh tế và địa chính trị tại nhiều nước Mỹ Latinh. Minh chứng rõ nhất cho điều này là sức nặng hiện tại của thương mại song phương, qua những tăng trưởng ấn tượng và đều đặn trong những năm qua trong cả xuất khẩu và nhập khẩu.
Trong giai đoạn 2004-2017, nhập khẩu của khu vực này từ Trung Quốc tăng từ khoảng 26 tỷ USD lên khoảng 176 tỷ USD, trong khi xuất khẩu tăng từ 14 tỷ USD lên 99 tỷ USD (số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế), trong đó chỉ có 2 lần sụt giảm là vào các năm 2010 và 2016.
Tuy nhiên, có thể nói Bắc Kinh vẫn nhìn các nước Nam Mỹ như các nhà cung cấp tài nguyên và trong một số trường hợp, là nguồn giải ngân cho các đầu tư vào hạ tầng cơ sở, trong khi các nước tại Lòng chảo Caribe (gồm Mexico, các nước Trung Mỹ và các nước Caribe) nhìn Trung Quốc như một “con rồng tốt bụng” khi nhận được các gói kinh tế dành cho phát triển xã hội.
Đối với Bắc Kinh, thương mại với Caribe chỉ là yếu tố nhỏ trong bối cảnh toàn cầu và do đó, mối quan tâm chính của họ tại khu vực này chủ yếu mang tính địa chính trị, với mục tiêu rõ ràng là cắt đứt về dài hạn nguồn cung tài nguyên và nguyên liệu cho Vùng lãnh thổ Đài Loan và đặt chân vững vàng vào khu vực, trong khi Mỹ vẫn theo hướng quân sự hóa quan hệ với các nước tại vùng biển này.
Cho tới nay, cho dù nhiều nước Mỹ Latinh được xem xét đánh giá trong khuôn khổ “Vành đai và Con đường”, Panama là nước duy nhất tới nay ký một Bản ghi nhớ về việc tham gia dự án này (Chile và Cuba cũng sắp ký kết văn bản tương tự).
Liên quan tới đề tài này, trong Diễn đàn Trung Quốc và các nước Mỹ Latinh và Caribe lần thứ 2 diễn ra hồi tháng 1 năm nay, quan chức Bắc Kinh đã đề cập tới khu vực này như “sự mở rộng tự nhiên” của "Vành đai và Con đường" và rằng khu vực này là một “nhân tố tham gia thiết yếu” trong việc xây dựng và triển khai kế hoạch.
Thực tế cho thấy khu vực Mỹ Latinh và Caribe có quan hệ thương mại chặt chẽ với động cơ chính của nền kinh tế thế giới trong thế kỷ XXI. Tuy nhiên, đây vẫn không phải là những quan hệ thật sự lành mạnh với Mỹ Latinh, khi không có sự đa dạng hóa về hàng hóa và dịch vụ được trao đổi. Đa phần các sản phẩm nhập khẩu của Trung Quốc từ Mỹ Latinh vẫn chỉ là các mặt hàng nguyên liệu, duy trì nguyên tính chất quan hệ kinh tế trung tâm-ngoại vi.
Như vậy, Mỹ Latinh sắp trở thành một trục bánh răng trong cỗ máy “Made in China 2025” khi chiếm giữ vai trò nguồn cung tài nguyên quan trọng, cũng như điểm tiêu thụ tiềm năng cho các sản phẩm chế tạo từ “công xưởng của thế giới”.
Điều thiết yếu cho các chính phủ tại cả hai tiểu khu vực trong Mỹ Latinh (Lòng chảo Caribe và Nam Mỹ) ở thời điểm chuẩn bị tích hợp vào kế hoạch công nghiệp Trung Quốc là xem xét tính toàn diện và đa dạng hóa thương mại cũng như tầm vóc của các mối liên hệ này.
Tóm lại, có thể thấy rõ Trung Quốc mua tài nguyên và nguyên liệu thô của Mỹ Latinh và bán cho các nước trong khu vực này các sản phẩm công nghiệp, và dù chủ thể có khác nhưng vẫn là mô hình phụ thuộc kinh tế mà Mỹ Latinh từng chịu từ khi bắt đầu giành độc lập từ thế kỷ XIX./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Mỹ Latinh, khu vực đầy tiềm năng cho doanh nghiệp Việt Nam
21:14' - 13/11/2018
Mỹ Latinh là khu vực thị trường nhiều tiềm năng cho hoạt động thương mại và đầu tư đối với doanh nghiệp Việt Nam.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ lấy lại vị thế tại Mỹ Latinh
06:30' - 08/11/2018
Mỹ đang lấy lại những gì đã mất tại Mỹ Latinh trong bối cảnh Washington đối đầu với Bắc Kinh trong một cuộc chiến toàn cầu nhằm giành được tài nguyên thiên nhiên, các thị trường và ủng hộ chính trị.
-
Kinh tế tổng hợp
FAO: Tỷ lệ đói nghèo gia tăng liên tục tại Mỹ Latinh
11:03' - 16/09/2018
Ngày 15/9, Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) cảnh báo tỷ lệ đói nghèo tại các nước Mỹ Latinh đã tăng liên tục trong 3 năm qua và hiện lên tới 39,3 triệu người.
-
Kinh tế Thế giới
Moody’s: Dòng tiền của Trung Quốc đổ vào Mỹ Latinh ngày càng tăng
11:23' - 26/06/2018
Hãng xếp hạng tín nhiệm hàng đầu thế giới Moody’s cho biết các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ Latinh đã tăng tới 110 tỷ USD trong giai đoạn 2013-2016 và sẽ tiếp tục tăng vào những năm tới.
-
Đời sống
Buenos Aires, thành phố đắt đỏ thứ hai tại Mỹ Latinh
14:32' - 05/06/2018
Ngân hàng Thụy Sỹ UBS ngày 4/6 cho biết thủ đô Buenos Aires của Argentina hiện là thành phố có chi phí sinh hoạt đắt thứ hai tại Mỹ Latinh.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Thuế quan của Mỹ: Chuyên gia đánh giá tác động đối với ASEAN
18:04'
Các mức thuế mới của Mỹ áp lên hàng hóa từ ASEAN có thể gây thiệt hại nhiều hơn cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nền kinh tế xuất khẩu trong khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ áp thuế 50% với đồng và tiếp tục chiến dịch thuế quan với các đối tác
10:36'
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 8/7 tuyên bố sẽ không gia hạn thời hạn áp thuế quan với hàng chục nền kinh tế ngày 1/8, đồng thời công bố kế hoạch áp mức thuế riêng 50% đối với mặt hàng đồng nhập khẩu
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ giảm bớt sản xuất dầu mỏ trong năm 2025
10:20'
Mỹ sẽ sản xuất ít dầu mỏ hơn so với dự báo trước đây do giá dầu giảm khiến các nhà sản xuất trong nước cắt giảm hoạt động.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ khẳng định không lùi thời hạn áp thuế quan
07:15'
Ngày 8/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tái khẳng định các nước bị Mỹ áp thuế quan mà ông gọi là “thuế đối ứng” sẽ bắt đầu áp dụng từ ngày 1/8 và ông sẽ không gia hạn việc miễn áp dụng các biện pháp này.
-
Kinh tế Thế giới
Nhập khẩu hàng hóa theo container đường biển từ Trung Quốc vào Mỹ vẫn giảm
20:38' - 08/07/2025
Hoạt động nhập khẩu hàng hóa vận chuyển trong các container từ Trung Quốc vào Mỹ trong tháng 6/2025 đã giảm 28,3% so với cùng kỳ năm ngoái.
-
Kinh tế Thế giới
Ủy ban Năng suất Australia hối thúc chính phủ dỡ bỏ thêm rào cản thuế quan
17:21' - 08/07/2025
Ủy ban Năng suất liên bang Australia mới đây kêu gọi chính phủ nước này dỡ bỏ thêm một số hàng rào thuế quan còn lại đối với hàng hóa nhập khẩu.
-
Kinh tế Thế giới
Thuế quan của Mỹ: Nhật Bản và Hàn Quốc đẩy mạnh đàm phán
10:43' - 08/07/2025
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba ngày 8/7 cho biết nước này sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc đàm phán với Mỹ nhằm tìm kiếm một thỏa thuận thương mại song phương.
-
Kinh tế Thế giới
Eurogroup thống nhất ưu tiên củng cố tài khóa và thúc đẩy vai trò quốc tế của đồng euro
09:21' - 08/07/2025
Ngày 7/7, tại Brussels (Bỉ), nhóm các Bộ trưởng Tài chính khu vực đồng euro (Eurogroup) đã tổ chức cuộc họp định kỳ nhằm trao đổi và thống nhất quan điểm về các vấn đề trọng tâm của khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Hội nghị Thượng đỉnh BRICS 2025 khép lại với nhiều đồng thuận
09:01' - 08/07/2025
Ngày 7/7, Hội nghị Thượng đỉnh BRICS năm 2025 tại thành phố Rio de Janeiro của Brazil đã bế mạc sau 2 ngày họp với nhiều đồng thuận.