Tâm lý lạc quan của các nhà đầu tư Mỹ liệu có kéo dài?

Trong bài viết đăng tải trên tờ Sydney Morning Herald, nhà báo - chuyên gia kinh tế Stephen Bartholomeusz nhận định sự thiếu đồng nhất giữa những điểm mà các thị trường đang tính toán để định giá cổ phiếu và những gì mà Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump chào mời, đi cùng với thực tế đang diễn ra tại nền kinh tế lớn nhất thế giới, sẽ chấm dứt hoặc cũng có thể trở nên lớn hơn nữa trong thời gian tới. 

Một số ngân hàng lớn của Mỹ bắt đầu công bố báo cáo kết quả kinh doanh từ ngày 14/7. Trong đó, JP Morgan Chase, Wells Fargo và Citigroup cho biết đã bổ sung 28 tỷ USD vào danh mục tài khoản dự phòng dành cho các khoản lỗ tiềm năng, xuất phát từ những gói vay nợ. Điều đó có thể khiến những ngân hàng này bị thiệt hại lên tới 83 tỷ USD. 

Tính tổng cộng thì đây là khoản tài chính bổ sung lớn nhất từ trước tới nay mà ba ngân hàng lớn đã thêm vào danh mục, tính từ quý cuối cùng năm 2008 - thời khắc tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu (GFC).

Giám đốc điều hành của JP Morgan Jamie Dimon đã đưa ra lời giải thích cho những khác biệt trong các động thái của ngân hàng và sự "tự mãn" của Nhà Trắng cũng như của thị trường. Ông nói đây không phải là một cuộc khủng hoảng bình thường. Mọi người mới chỉ được nhìn thấy một phần của cuộc khủng hoảng. Những gì tồi tệ nhất vẫn chưa xuất hiện vì chúng đang bị che lấp bởi tất cả các gói kích thích kinh tế.

Trong khi đó, Trưởng bộ phận tài chính của JP Morgan Jennifer Piepszak đã lý giải cụ thể hơn rằng tháng Năm và tháng Sáu sẽ là hai tháng dễ dàng chứng kiến sự phục hồi của nền kinh tế, nhưng các tháng sau đó sẽ là thực tế những gì đã diễn ra từ cú đánh của COVID-19.

Mỹ đã thực hiện một chương trình giữ việc làm cho người lao động, tương tự như chương trình "JobKeeper" của Australia, theo đó các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể được miễn lãi tiền vay và nếu họ đáp ứng tất cả các điều kiện.

Họ có thể được vay không hoàn lại để chi 600 USD mỗi tuần tiền trợ cấp thất nghiệp cho người lao động, những nhân viên mà các doanh nghiệp này đã buộc phải cho tạm dừng hay nghỉ việc nhưng có kế hoạch tuyển dụng lại. Hơn 30 triệu người đã được hưởng lợi từ chương trình này.

Tuy nhiên, gói hỗ trợ sẽ hết hạn vào ngày 31/7 và chưa có kế hoạch gia hạn nào, mặc dù rất có khả năng sẽ xuất hiện một phiên bản khác hẹp hơn với lợi ích giảm bớt nếu Quốc hội Mỹ và Chính quyền Tổng thống Trump hành động nhanh chóng.

Điều mà ông Dimon nói tới là phản ứng đối phó với đại dịch của Quốc hội Mỹ, một gói kích thích kinh tế trị giá 3.0000 tỷ USD, cùng một khoản thanh khoản và tín dụng tương tự từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cho đến nay đã che phủ và trì hoãn những thiệt hại mà đại dịch COVID-19 gây ra cho nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Chuyên gia Michael Corbet thuộc Ngân hàng Citigroup có cùng nhận định: "Chúng ta không mong muốn mọi người bỏ qua lời kêu gọi từ các nhà phân tích chỉ vì nghĩ rằng thế giới là một nơi tuyệt vời và đang phục hồi hình chữ V".

Điều này mâu thuẫn trực tiếp với sự lạc quan được thể hiện bởi Cố vấn kinh tế cao cấp của Nhà Trắng Larry Kudlow. Phát biểu trên kênh truyền hình Fox News ngày 13/7, ông Kudlow nói: "Tôi không nhìn thấy một sự gián đoạn nào trong tiến trình phục hồi hình chữ V". Ông khẳng định kinh tế Mỹ đang đi đúng hướng đến một sự phục hồi mạnh mẽ vào nửa cuối năm 2020 và có lẽ vẫn đạt tăng trưởng.

Nhưng Wells Fargo, ngân hàng vừa trải qua quý lỗ đầu tiên vào khoảng 2,4 tỷ USD kể từ cuộc khủng hoảng, đã chứng kiến sự gia tăng 22% các khoản nợ không có hiệu quả và bổ sung thêm 8,4 tỷ USD vào danh mục dự trữ tổn thất cho vay. Các khoản lỗ chủ yếu đến từ lĩnh vực bất động sản thương mại, dầu khí và khí đốt.

Trong khoản trích lập dự phòng mới trị giá 7,9 tỷ USD của Citigroup, có 3,5 tỷ USD được thiết lập cho các khoản vay từ các công ty không thuộc diện công ty đầu tư. Ngân hàng này cho biết, trong danh mục công ty không đầu tư, các nhà phân tích đã nhìn thấy rõ xu hướng suy giảm.

Thành viên có ảnh hưởng lớn trong Hội đồng Thống đốc của Fed Lael Brainnard đã củng cố sự bi quan của các ngân hàng khi nói rằng phục hồi trong chi tiêu và tuyển dụng của Mỹ chủ yếu nhờ vào sự hỗ trợ tài chính, sẽ kết thúc trong thời gian ngắn tới đây, và nền kinh tế Mỹ sẽ phải đối mặt với một "cơn gió lớn" kéo dài một thời gian, bao gồm cả khả năng xuất hiện cuộc "suy thoái kép".

Trong bối cảnh đó, một làn sóng thất bại trong kinh doanh có thể xảy ra, với khoảng 800 tỷ USD bị mất trong các công ty thuộc loại công ty đầu tư tính đến cuối năm nay, và 55 tỷ USD thiệt hại do việc vỡ nợ kinh doanh với tốc độ thậm chí nhanh hơn những gì đã diễn ra trong những tháng đầu của GFC.

Tuy nhiên, đó không phải là quan điểm của Tổng thống Donald Trump. Đầu tuần trước, Tổng thống Mỹ tuyên bố ông đã tạo ra một nền kinh tế tuyệt vời nhất trong lịch sử và sẽ khiến nó trở lại trạng thái tuyệt vời, với thị trường chứng khoán và việc làm rất tốt. Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump phát biểu như vậy.

Về giá trị bề mặt thì đúng vậy. Nước Mỹ đã phục hồi khoảng 1/3 số việc làm bị mất do đại dịch, nhưng vẫn có tỷ lệ thất nghiệp cao ở ngưỡng 11,1% và ít hơn gần 15 triệu việc làm so với thời điểm trước đại dịch. Trong khi đó, cả JP Morgan và Wells Fargo đều tin rằng tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ sẽ vẫn ở ngưỡng hai con số cho những tháng còn lại của năm nay.

Ngoài ra, các dự đoán đã bỏ qua mức kỷ lục của con số lây lan hàng ngày mà Mỹ đang phải trải qua và việc một số tiểu bang quan trọng của Mỹ đã phải tái phong tỏa toàn bộ hoặc một phần địa phận, như tiểu bang California.

Sức mạnh của thị trường trái ngược với đánh giá đồng thuận rằng các công ty thuộc danh sách S&P 500 dự kiến sẽ báo cáo một sự suy giảm tổng thu nhập gần 45% trong quý II/2020, mức tồi tệ nhất kể từ GFC.

Các nhà đầu tư đã "chối bỏ" những bình luận "ảm đạm" từ các ngân hàng và bà Brainnard.

Tuy nhiên, nếu sự thận trọng của các ngân hàng và ngân hàng trung ương là chính xác và nếu "vách đá" kinh tế Mỹ phải đối mặt với những thách thức vào cuối tháng này khi chương trình hỗ trợ tài chính lớn kết thúc hoặc bị thu hẹp, thì rất có thể sẽ tạo ra một sự sụt giảm lớn trong hoạt động kinh tế và tăng đột biến thất bại, cũng như phá sản. Khi đó, sự mất kết nối ngày càng tăng giữa thị trường và nền kinh tế thực sẽ không còn có thể duy trì./.