Đồng chí Miguel Diaz-Canel Bermudez tại phiên khai mạc Quốc hội Cuba khóa IX ở Havana ngày 18/4. Ảnh: THX/ TTXVN
Vị đại tướng 86 tuổi đã khẳng định rằng người kế nhiệm của mình cam kết sẽ giữ vững những di sản của chủ nghĩa xã hội, mặc dù một số cải cách về kinh tế là cần thiết.
Sự rút lui của ông Raul thực sự mang tính biểu tượng lớn lao bởi đó là thời điểm khép lại trang sử 6 thập kỷ lãnh đạo của hai nhà lãnh đạo Phidel Castro và Raul Castro, song đó không phải là một lời tuyên bố về những thay đổi lớn lao ở quốc đảo này, chí ít là trong thời gian trước mắt.
Việc ông Diaz-Canel lên nắm quyền đã được nhấn mạnh rằng đó không phải là một sự ngẫu nhiên mà là điều đã được tiên liệu và ông đã được chuẩn bị một cách kỹ càng để đối mặt với những thử thách.
Chuyên gia Peter Hakim thuộc trung tâm nghiên cứu Đối thoại liên Mỹ có trụ sở tại Washington nhận xét, trong những điều kiện như vậy, thật khó để tưởng tượng rằng ngay lập tức sẽ có những thay đổi hay cải tổ được thực hiện một cách nhanh chóng.
Trong lễ chuyển giao nhiệm vụ cả người mãn nhiệm và người kế tục đều nhấn mạnh tới sự tiếp tục của chủ nghĩa xã hội, được đảm bảo bằng việc ông Raul sẽ tiếp tục giữ chức Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba đến năm 2021.
Trong diễn văn đầu tiên ở cương vị mới, tân Chủ tịch Diaz-Canel cũng khẳng định nhà lãnh đạo Raul Castro sẽ vẫn đóng vai trò đầu tàu trong các quyết định quan trọng lớn lao nhất đối với hiện tại và tương lai của đất nước, đồng thời cảnh báo sẽ không có chỗ cho một sự chuyển giao có ý định phớt lờ hoặc xóa bỏ những di sản của nhiều năm đấu tranh.
Hội đồng Nhà nước do ông Diaz-Canel đứng đầu đã được "thay máu" một phần, song vẫn còn đó một số đại diện của thế hệ lịch sử như Ramiro Valdes (85 tuổi), Guillermo Garcia (90 tuổi) và Leopoldo Cintra Frias (76 tuổi). Mặc dù một sự thay đổi về hệ thống dường đã bị loại bỏ, song vẫn cần có những điều chỉnh về chính sách và tiếp tục tiến trình cập nhật mô hình kinh tế.
Tân Chủ tịch Diaz-Canel cần phải tiếp tục những cải tổ bằng cách đưa một số những yếu tố thị trường vào nền kinh tế vẫn mang tính bao cấp nhà nước.
Tiến trình cập nhật mô hình kinh tế do nhà lãnh đạo Raul khởi xướng cần phải được làm sâu sắc hơn để khởi động lại một nền kinh tế phụ thuộc phần lớn vào nhập khẩu, cũng như sự trợ giúp của một đồng minh đang yếu đi rất nhiều là Venezuela. Tăng trưởng kinh tế của Cuba trong năm 2017 chỉ đạt mức 1,6%.
Theo nhà phân tích Arturo Lopez Levy, Giáo sư Đại học Texas, điều cấp bách đối với Cuba hiện nay là phải tiếp tục thúc đẩy tiến trình cải cách kinh tế, đặc biệt chú trọng tới việc hợp nhất tiền tệ (Cuba vẫn đang sử dụng hai đồng tiền song song) và phi tập trung hóa kinh tế và chính trị.
Ông Levy cho rằng vấn đề phức tạp nhất là làm sao giải quyết được những hệ quả chính trị đối với những cải tổ này và những áp lực trước một làn sóng thay đổi khác mà những biện pháp cải tổ có thể tạo ra.
Liên quan tới việc xóa bỏ đồng tiền kép, một trong những yếu tố làm méo mó nền kinh tế Cuba từ năm 1994, ông Raul cũng phải thừa nhận rằng đây là một vấn đề "thực sự làm đau đầu" các nhà lãnh đạo Cuba.
Đối với những ai dự báo về một sự chuyển đổi của Cuba theo mô hình Trung Quốc hay Việt Nam, ông Diaz-Canel đã chỉ rõ rằng sẽ không có cơ hội cho những ai muốn khôi phục mô hình tư bản chủ nghĩa ở Cuba và chính quyền Cuba nhiệm kỳ này vẫn sẽ tiếp tục bảo vệ sự nghiệp cách mạng, cũng như tiếp tục hoàn thiện con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Chuyên gia phân tích chính trị người Cuba Esteban Morales nhận định ông Diaz-Canel không phải là một người có thể ngay lập tức thực hiện hàng loạt thay đổi. Mô hình Cuba còn nhiều khó khăn, hạn chế và phải được nâng cấp và hoàn thiện. Điều đó không thể làm được với một con người cụ thể. Cần phải có sự phối hợp nhịp nhàng và đoàn kết trong một tập thể để có thể đạt được mục tiêu đó.
Trong khi chờ đợi thành lập Hội đồng Bộ trưởng trong nhiệm kỳ mới dự kiến vào giữa năm nay, dư luận cũng thận trọng theo dõi hoạt động phối hợp của hai người đứng đầu cơ quan Đảng và Nhà nước Cuba.
Đây là lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng không cùng lúc nắm giữ chức Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành trung ương Đảng Cộng sản Cuba.
Giảng viên quan hệ quốc tế Đại học Boston Paul Webster Hare nhận định, trong thời gian tới, ông Raul sẽ tiếp tục quan sát một cách kỹ lưỡng những bước đi của ông Diaz-Canel bởi đây là người đã được ông "chuẩn bị" từ rất lâu và được ông hết sức tin tưởng.
Tuy nhiên, cũng có thể xảy ra trường hợp ông Raul sẽ gây ra nhiều áp lực nếu ông cảm thấy những cải cách mà mình khởi xướng bị thách thức./.