Việt Nam sẽ đón nhận dịch vụ nhà ở dưỡng lão ra sao

Người cao tuổi Nhật Bản tập thể dục trong công viên ở Tokyo. Ảnh: AFP/TTXVN

Các chuyên gia của Công ty Savills nhận định, hiện nNhu cầu về các dịch vụ có liên quan đến viện dưỡng lão - nơi cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho người lớn tuổi đang ngày một tăng lên, nhưng thị trường phần lớn vẫn chưa thực sự phát triển. Tại Việt Nam, thị trường này hầu như vẫn còn rất sơ khai.  

Khảo sát của Savills cho thấy, trong số 63 tỉnh thành trên cả nước, hiện chỉ có 32 địa phương có cơ sở chuyên biệt dành cho người cao tuổi.  Mặc dù Chính phủ đặt mục tiêu phải có ít nhất một cơ sở ở mỗi tỉnh vào năm 2025 nhưng điều này không thể theo kịp và đáp ứng được sự gia tăng nhanh chóng của dân số già của Việt Nam – chuyên gia của Savills nhận xét.

Mặc dù tỷ lệ dân số già Việt Nam chiếm số lượng không nhỏ nhưng những giải pháp về cung cấp nhà ở cho nhóm lứa tuổi này vẫn rất hạn chế. Trong thời gian tới, việc áp dụng các mô hình viện dưỡng lão đang khá phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới được cho là sẽ tác động và thúc đẩy sự phát triển của phân khúc thị trường này tại Việt Nam.

Savills dẫn chứng theo thông tin từ Liên Hợp Quốc, đến năm 2050, cứ 6 người trên thế giới thì lại có 1 người trên 65 tuổi, tương đương khoảng 1,5 tỷ người. Nhiều thành phố trên thế giới đang dần bị siêu già hoá một cách nhanh chóng - nơi những người trên 65 tuổi chiếm hơn 20% dân số. 

Cùng đó, nghiên cứu toàn cầu của Savills cũng cho thấy nhiều thành phố lớn ở Nhật Bản, Đức, Ý và Pháp có tỉ lệ già hoá rất cao. Sắp tới, nhiều thành phố ở Nga, Tây Ban Nha, Ba Lan và Mỹ tiếp tục gia nhập vào danh sách này. Không nằm ngoài xu hướng, Liên Hợp Quốc đưa ra dự đoán dân số Việt Nam sẽ trở nên “siêu già” vào năm 2050.

Tuy nhiên, theo phong tục, tập quán, tại nhiều quốc gia châu Á, mọi người thường có thiên hướng truyền thống trong việc gắn kết các thành viên trong gia đình và tự chăm sóc tại nhà từ thế hệ này tới thế hệ khác; thậm chí có cả chính sách khuyến khích việc “già hóa tại gia”; trong đó, thế hệ con cháu sẽ chăm sóc cha mẹ khi họ về già.

Ở Trung Quốc, điều này còn được ghi trong các bộ luật hay như Đài Loan (Trung Quốc) quy định sẽ cắt quyền thừa kế nếu những người con không chịu trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già. Chính phủ Singapore thì hỗ trợ việc “già hóa tại gia” bằng cách cung cấp thêm các gói hỗ trợ tài chính cho các gia đình nhiều thế hệ cùng sống chung – các chuyên gia của Savills cho biết.

Ông James MacDonald - Trưởng bộ phận Nghiên cứu của Savills tại Trung Quốc nhận xét, giải pháp chăm sóc người cao tuổi của châu Á chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ của gia đình. Trung Quốc dự kiến 90% dịch vụ chăm sóc người cao tuổi được cung cấp tại nhà. Tuy nhiên, với 71 thành phố “siêu già hoá” vào năm 2035 thì điều này có thể không khả thi nữa. 

Nhân viên chăm sóc người cao tuổi tại Australia. Ảnh:https://nationalseniors.com.au/

Đánh giá về tiềm năng của phân khúc viện dưỡng lão, theo ông James MacDonald, cơ hội cho các nhà đầu tư quốc tế ở Trung Quốc thực sự hiện hữu nhưng cũng có nhiều thất bại trong quá khứ. Do đó, các nhà đầu tư cần phải gắn kết nhiều hơn với đối tác địa phương, hiểu rõ môi trường pháp lý cũng như nghiên cứu kỹ lưỡng về phân khúc thị trường này.

Còn tại Việt Nam, tăng trưởng kinh tế - xã hội đã đem lại cải thiện đáng kể đối với các dịch vụ công cũng như chất lượng cuộc sống và tuổi thọ trung bình, nhất là với cuộc sống của người cao tuổi.  Theo Tổng cục Thống kê, số người cao tuổi sống một mình hoặc cùng với vợ hoặc chồng tăng từ 18,3% năm 2009 lên 27,8% năm 2019. Điều này cho thấy, quan điểm về "già hóa tại gia" cũng đang dần thay đổi. 

Tuy nhiên, ông Troy Griffiths, Phó Tổng giám đốc Savills Việt Nam cho rằng, đối với Việt Nam, triển vọng về thị trường nhà ở dưỡng lão chưa thực sự rõ ràng. Do các yếu tố phức tạp về văn hóa, quy định về luật, cũng như phương thức vận hành nên một số mô hình dưỡng lão phổ biến trên thế giới có thể không phù hợp với thị trường Việt Nam. 

Mặc dù vậy, tại Việt Nam, thị trường có rất nhiều đòn bẩy giúp hỗ trợ việc xây dựng các bất động sản dưỡng lão dành riêng cho người cao tuổi, đặc biệt có thể kể tới các gói bảo hiểm đi kèm với giá trị đầu tư đang ngày một phổ biến – chuyên gia này đánh giá.

Thế nhưng một thách thức không nhỏ nằm ở khâu điều hành bởi hiện nay rất khó để có được đội ngũ nhân viên được đào tạo về y tế chuyên trách. Trong tương lai, trước đòi hỏi của nhu cầu thực tế, mô hình gia đình truyền thống sẽ dần thay đổi và thập kỷ tới sẽ mở ra nhiều cơ hội hơn cho phân khúc nhà ở dưỡng lão - ông Troy Griffiths kỳ vọng.

Hiện trên thế giới có một số mô hình nhà dưỡng lão tiêu biểu. Tại New Zealand, với gần 771.000 người trên 65 tuổi, là quốc gia dẫn đầu thị trường về dịch vụ dưỡng lão, với nhiều quy định rõ ràng về chất lượng dịch vụ và phí quản lý. Australia Úc và New Zealand đang dần thay đổi xu hướng xây dựng các khu dưỡng lão truyền thống với mật độ thấp thành mô hình hiện đại hơn tại các khu vực thành thị tập trung đông dân cư.

Là quốc gia có hơn 53 triệu người trên 65 tuổi và sẽ có 53 “thành phố siêu già” vào năm 2035, thị trường Mỹ chọn cách cung cấp rất nhiều gói dịch vụ khác nhau trong cùng một khuôn viên của viện dưỡng lão cho những đối tượng khác nhau, từ việc chủ động sinh hoạt tới các dịch vụ có nhân viên chăm sóc lành nghề hỗ trợ…

Người cao tuổi ở Mỹ. Ảnh: AFP

Thậm chí, Mỹ còn là nước sớm áp dụng việc xậy dựng cộng đồng sinh hoạt đa thế hệ trong khu vực các trường đại học dành cho nhóm hưu trí. Điển hình như làng Lasell Village tại Massachusetts đã xây dựng phòng dưỡng lão trong khuôn viên trường đại học và người cao tuổi có thể sử dụng các tiện ích tại đó như lớp học, bệnh viện…

Pháp thì đang áp dụng mô hình cho thuê cho nhóm người cao tuổi, tương tự như nhà ở sinh viên nhưng có nhiều không gian chung và dịch vụ cao cấp hơn, tập trung ở các khu vực thành thị với nhiều dự án gần tuyến giao thông công cộng cũng như cửa hàng mua sắm. Hay điển hình là khu phố Maartenshof ở Hà Lan với 200 giường chăm sóc và điều dưỡng, khu vực nhà ở tạm và một trường mẫu giáo.

Nhật Bản là một trong những quốc gia có dân số già nhất thế giới đã dừng việc để người già phụ thuộc vào sự hỗ trợ của gia đình mà thay vào đó là áp dụng gói bảo hiểm chăm sóc dài hạn bắt buộc “Kaigo hoken”. Điều này giúp hình thành một thị trường lành mạnh cho sự phát triển của các Quỹ tín thác bất động sản liên quan tới chăm sóc sức khoẻ, nhà ở hay nhóm các đầu tư cá nhân.

Trên toàn cầu, nhu cầu nhà ở dưỡng lão ngày càng tăng cao ở rất nhiều thị trường trong khi nguồn cầu không được đáp ứng do cung hạn chế. Tuy nhiên, đoán trước xu hướng và vận dụng mô hình nào để phù hợp với truyền thống và nhu cầu của người cao tuổi tại Việt Nam vẫn còn là bài toán cần cân nhắc./.