Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa. Ảnh: AFP/TTXVN
Trang mạng iol.co.za đăng bài phân tích của Giáo sư Raymond Parsons, thuộc Trường Kinh doanh – Đại học North West của Nam Phi, về triển vọng của nền kinh tế lớn thứ hai châu Phi trong năm 2020 trước thời khắc định mệnh của kịch bản kinh tế tồi tệ.
Theo bài viết, sự kết hợp giữa những diễn biến về chính trị và kinh tế trong năm 2019 tại Nam Phi đã tạo ra mối quan tâm đặc biệt đối với triển vọng của nền kinh tế nước này năm 2020. Các chuyên gia kinh tế đặt câu hỏi cần tính đến những yếu tố liên quan nào để dự đoán kinh tế đất nước Cầu Vồng năm 2020?
* Tăng trưởng kinh tế èo uột
Năm 2019, kinh tế Nam Phi với những tin xấu vượt xa rất nhiều so với tin tốt và tăng trưởng GDP thường xuyên ở mức tiêu cực. Tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong quý III/2019 ở mức -0,6% và quý IV/2019 tiếp tục lao dốc với dữ liệu sản xuất và khai khoáng yếu, doanh thu bán lẻ bị sụt giảm, doanh số xe hơi bán mới thấp, cũng như niềm tin kinh doanh thấp.
Những xu hướng này cho thấy Nam Phi sẽ phải vật lộn để thậm chí có thể đạt được các dự báo tăng trưởng chung cho năm 2019, vốn đã được điều chỉnh ở mức 0,5% - một mức tăng trưởng mà trên thực tế có thể thấp hơn vào thời điểm hiện tại.
Với tác động hiện tại và tương lai của việc công ty điện lực nhà nước Eskom cắt điện luân phiên vào tháng 12/2019 vẫn đang tiếp tục được đánh giá, dự báo tăng trưởng kinh tế của Nam Phi đang bị giảm xuống toàn diện. Một số nhà kinh tế thậm chí cho rằng nền kinh tế Nam Phi có thể một lần nữa lại rơi vào “suy thoái kỹ thuật” (hai quý liên tiếp tăng trưởng âm) trong nửa cuối năm 2019.
Trong mọi trường hợp, tăng trưởng GDP trong năm 2020 chỉ có thể ở khoảng 1%, thay vì quanh mức 1,4-1,6% như dự báo trước đó của Ngân hàng Dự trữ Nam Phi (SARB – ngân hàng trung ương) và của các nhà kinh tế khác.
Các mức tăng trưởng thấp này sẽ hoàn toàn không đủ để nền kinh tế lớn thứ hai châu Phi giải quyết thành công những thách thức bao trùm về thất nghiệp, nghèo đói và bất bình đẳng. Trong khi đó, một tồn tại nghiêm trọng khác của năm 2019 và năm tới là tình trạng tài chính công của Nam Phi dễ bị tổn thương. Tăng trưởng yếu đã ảnh hưởng xấu đến doanh thu thuế.
Dù Báo cáo chính sách ngân sách trung hạn (MTBPS) tháng 10/2019 đã thẳng thắn và thực tế thừa nhận rằng trừ khi Nam Phi đạt được nhiều tiến bộ hơn trong giảm chi tiêu của chính phủ cũng như của các doanh nghiệp nhà nước như Eskom và Hãng hàng không Nam Phi (SAA), đất nước Cầu Vồng có nguy cơ lớn rơi vào “bẫy nợ”.
Bất chấp việc MTBPS đưa ra chương trình nghị sự về các biện pháp khắc phục khó khăn kinh tế, Nam Phi đã thất bại phần lớn trong việc ngăn chặn xu hướng nợ công tăng cao trước năm tài chính 2022/23 (năm tài chính từ 1/4 năm trước đến 31/3 năm sau).
Do đó, triển vọng nợ công rất tiêu cực của Nam Phi đặt ra trước các nhà hoạch định chính sách những lựa chọn khó khăn trong năm tới, nhưng một số lựa chọn không thể tránh hoặc thậm chí không thể hoãn lại sau năm 2020.
Tình hình tài khóa đòi hỏi phải có hành động chính sách một cách phù hợp và kịp thời. Trong dài hạn, việc phải liên tục vay mượn để chi tiêu tiêu dùng chỉ có thể làm cho Nam Phi nghèo hơn. Điều đó cũng mang đến các gánh nặng nợ đối với các thế hệ tương lai do sự lỏng lẻo tài khóa hiện tại.
Tin tốt là lạm phát đã giảm xuống trong phạm vi mục tiêu 3-6% và Ủy ban Chính sách tiền tệ (MPC) của SARB sẽ có trách nhiệm giải thích lý do tại sao nếu cơ quan này không thể giảm lãi suất trong lần xem xét tiếp theo vào tháng 1 này.
Vào dịp cuối năm, đồng nội tệ rand đã mạnh lên đáng kể chủ yếu nhờ các yếu tố toàn cầu, với triển vọng giá xăng dầu thấp hơn. Tháng 9/2019, Nam Phi đã thành công trong phát hành trái phiếu ngoại tệ. Hiệu suất xuất khẩu dường như ở mức ổn định.
Các đợt mưa mùa Hè cũng mang đến tín hiệu tích cực cho một số vùng với sản lượng nông nghiệp hứa hẹn trong năm tới. Và khi năm 2019 sắp kết thúc, dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2020 ở mức ổn định khoảng 3,3%, dù rủi ro giảm giá vẫn còn tồn tại. Thị trường tài chính toàn cầu đã kết thúc năm ở mức rất cao, do những rủi ro trước mắt về cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung và những bất định xung quanh Brexit đã giảm xuống.
Tăng trưởng ở khu vực phía Nam Sahara châu Phi dự kiến ở mức trung bình khoảng 3,5% trong năm 2020. Tuy nhiên, triển vọng kinh tế Nam Phi năm 2020 vẫn còn khó khăn và ảm đạm, với triển vọng tăng trưởng thấp./.