"Kế hoạch B" của Mỹ nhằm thúc đẩy tăng lương tối thiểu

Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: AFP/TTXVN

Một số nhà lập pháp tại Thượng viện cho rằng việc tăng lương vi phạm nguyên tắc đa số quá bán, một thủ tục cho phép đảng Dân chủ thông qua dự luật cứu trợ khổng lồ mà không cần phải dựa vào số phiếu của đảng Cộng hòa, và do đó đề xuất này không thể được bao hàm trong gói cứu trợ 1.900 tỷ USD.

Mục tiêu quan trọng hiện nay là gói kích cầu được phê chuẩn trước hạn chót là 14/3, thời điểm mà chương trình bảo hiểm thất nghiệp mở rộng hết hạn. Do đó, câu hỏi đặt ra là liệu đảng Dân chủ có nhượng bộ rút đề xuất cho đến nay là phần gây tranh cãi nhất ra khỏi gói cứu trợ COVID-19 này hay không. 

Các nền kinh tế phát triển đã có cách tiếp cận khác nhau về vấn đề lương tối thiểu. Giới quan sát cho rằng Chính quyền của Tổng thống Biden có thể tìm kiếm kế hoạch B để thúc đẩy mục tiêu này dưới một hình thức khác. Trong khi đó, các nước phát triển khác lại có sự "tự chủ" hơn trong thực thi chính sách tăng lương tối thiểu.

* Mỹ: Tìm kiếm một kế hoạch B

Quốc hội Mỹ đã không tăng mức lương tối thiểu liên bang (đang là 7,25 USD mỗi giờ) kể từ năm 2007. Theo kết quả cuộc thăm dò năm 2019 của Trung tâm Nghiên cứu Pew, 2/3 số người được khảo sát ủng hộ đề xuất tăng lương tối thiểu lên 15 USD.

Cựu Tổng thống Barack Obama đã kêu gọi Quốc hội tăng mức lương tối thiểu vào năm 2014, nhưng nỗ lực này không có kết quả. Hạ viện đã bỏ phiếu thông qua kế hoạch tăng lương tối thiểu lên 15 USD vào năm 2019 để rồi chứng kiến Thượng viện hủy đề xuất này.

Ông Biden cũng đã nhiều lần khẳng định nỗ lực tăng mức lương tối thiểu lên 15 USD trong chiến dịch tranh cử của mình năm ngoái và đã đưa kế hoạch này Đạo luật Phục hồi nước Mỹ, đạo luật quan trọng đầu tiên của ông trên cương vị tổng thống. Nhà Trắng cho biết ông Biden vẫn cam kết sẽ thông qua kế hoạch tăng lương ngay cả khi nó bị loại khỏi gói hỗ trợ COVID-19.

Trước đó, ông Biden đã thừa nhận đề xuất tăng lương có khả năng bị loại khỏi gói cứu trợ 1.900 tỷ USD vì sự phản đối giữa các đảng viên Cộng hòa và ít nhất hai thành viên đảng Dân chủ ở Thượng viện là ông Joe Manchin của bang Tây Virginia và bà Kyrsten Sinema của Arizona.

Ông Biden cho biết, nếu điều đó xảy ra, ông sẵn sàng theo đuổi kế hoạch tăng lương thông qua một đạo luật riêng biệt. Tuy nhiên, theo giới quan sát, rào cản chính trị khi đó thậm chí còn lớn hơn bởi vì đạo luật sẽ cần 60 phiếu ủng hộ tại Thượng viện - một ngưỡng gần như không thể vượt qua do sự chia rẽ 50-50 giữa hai đảng tại Thượng viện.

Will Marshall, Chủ tịch của Viện Chính sách Cấp tiến, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington, thừa nhận: "Có vẻ như không có con đường nào để đạt được (mức tăng lương tối thiểu lên) 15 USD một giờ", và đã đến lúc tìm kiếm "kế hoạch B".

Ông cho rằng, tăng lương tối thiểu là một con đường đi đến mức lương đủ sống cho mọi người nhưng đây không phải là chính sách duy nhất. Một lựa chọn sẽ là tính toán chỉ số tăng lương tối thiểu dựa trên chi phí sinh hoạt ở mỗi bang thay vì đưa ra một mức lương chung cho toàn liên bang. Điều đó sẽ cho phép tiền lương phản ánh thực tế kinh tế và có thể ở mức khác nhau giữa các bang. 

Các chuyên gia cho biết mức lương tối thiểu 15 USD có thể là không đủ ở một bang có chi phí cao như New York, nơi thu nhập trung bình của hộ gia đình là 72.000 USD/năm. Mức lương theo giờ thấp hơn có thể đủ sống ở các bang có chi phí thấp như Tây Virginia, nơi thu nhập hàng năm của hộ gia đình là 49.000 USD.

Các chuyên gia tài chính cho biết, một cách khác để hỗ trợ người Mỹ có thu nhập thấp là cho phép họ được giảm thuế dễ dàng hơn, chẳng hạn như thông qua cơ chế Tín dụng Thu nhập Lao động (EIC). EIC giảm số tiền thuế mà người lao động phải nộp và có thể hoàn một phần thuế cho người nộp nếu số tiền tín dụng lớn hơn số tiền thuế mà họ nợ.

Cơ chế này được thiết kế để hỗ trợ cho những người làm việc với mức lương thấp và trung bình. Các điều kiện được hưởng tín dụng phụ thuộc vào thu nhập, tình trạng hôn nhân và số con của người được hưởng. Ông Marshall nhấn mạnh, mở rộng điều kiện được hưởng tín dụng thuế không phải là sự thay thế cho kế hoạch tăng lương tối thiểu, nhưng sự kết hợp của cả hai "cho phép chính phủ giúp mọi người tăng thu nhập và giảm nghèo mà không gây ra tình trạng mất việc làm".

* Nhật Bản: Mỗi địa phương tự quyết định lương tối thiểu

Nhật Bản có nhiều mức lương tối thiểu khác nhau, tùy thuộc từng khu vực. Chính quyền mỗi tỉnh đưa ra mức lương tối thiểu riêng, dựa trên kết quả các cuộc đàm phán quốc gia hàng năm giữa đại diện của người sử dụng lao động, người lao động và Bộ Lao động. Ngoài ra còn có mức lương tối thiểu cụ thể cho một số lĩnh vực nhất định ở mỗi tỉnh, chẳng hạn như sản xuất phụ tùng ô tô.

Mức lương tối thiểu sẽ cao hơn ở các khu vực đô thị hóa. Mức cao nhất hiện nay là ở Tokyo với 1.013 yen (9,68 USD) mỗi giờ, còn mức thấp nhất là 792 yen ở các vùng nông thôn như tỉnh phía Bắc Nhật Bản là Akita hoặc Okinawa nằm ở phía Đông Nam. Theo Bộ Lao động nước này, 1,9% nhân viên được trả mức lương tối thiểu hoặc thấp hơn (có những trường hợp ngoại lệ) trong các công ty có ít nhất 5 nhân viên. 

Mức lương tối thiểu đã được tăng chỉ 1 yen vào đầu năm tài khóa hiện tại (bắt đầu từ ngày 1/4/2020). Đây là mức tăng thấp nhất trong 16 năm qua. 4 năm trước, mức lương tối thiểu đã tăng hơn 20 yen do chính phủ nỗ lực vực dậy lĩnh vực tiêu dùng trong nước, và tình trạng lạm phát thấp kinh niên.

* Đức: Mức lương tối thiểu không làm tăng tỷ lệ thất nghiệp

Sau các cuộc tranh luận gay gắt, Đức đã đưa ra mức lương tối thiểu toàn quốc vào ngày 1/1/2015. Một ủy ban đặc biệt, mang tên Mindestlohnkommission, bao gồm đại diện của người sử dụng lao động và nghiệp đoàn, do một chủ tịch độc lập đứng đầu, sẽ chịu trách nhiệm đánh giá thường xuyên vấn đề này. Mức lương tối thiểu ở mức 9,5 euro (11,5 USD) mỗi giờ trước thuế, là tương đối thấp so với các nước châu Âu khác. Ủy ban trên đã khuyến nghị tăng dần con số này lên 10,45 euro (12,7 USD) vào ngày 1/7/2022.

Phần lớn cuộc tranh luận về mức lương tối thiểu tập trung vào việc liệu nó có khiến các nhà tuyển dụng cắt giảm việc làm để tiết kiệm chi phí hay không. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 1/2021 bởi Viện Nghiên cứu về Tương lai Việc làm cho thấy, mức lương tối thiểu không làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp. Nghiên cứu thể hiện rằng các công ty vừa và nhỏ đã thực sự chuyển đổi công việc tạm thời thành công việc lâu dài.

Mức lương tối thiểu của Anh tăng bất chấp khủng hoảng. Ảnh: AFP/TTXVN

* Mức lương tối thiểu của Anh tăng bất chấp khủng hoảng

Ở Anh, mức lương tối thiểu, hay còn gọi là Mức lương quốc gia, được đưa ra vào năm 2016. Mọi mức tăng đều do chính phủ quyết định theo khuyến nghị của một ủy ban độc lập phụ trách vấn đề lương là Low Pay Commission. Mục tiêu của Anh là tạo ra hệ thống mới giúp tăng mức lương tối thiểu lên mức tương đương 60% mức lương trung bình vào năm 2020.

Mức lương tối thiểu mỗi giờ của nhân viên trên 25 tuổi đã tăng 6,2% vào ngày 1/4/2020 lên 8,72 bảng Anh (11,98 USD). Tùy thuộc vào độ tuổi của nhân viên, lương tối thiểu có thể rơi vào khoảng 4,15 bảng (5,69 USD) cho những người học việc dưới 16 tuổi.

Khoảng 2 triệu người Anh dự kiến sẽ được hưởng lợi từ việc tăng mức lương tối thiểu lên 8,91 bảng (12,21 USD) sắp có hiệu lực vào tháng 4/2021 và độ tuổi của những người được nhận mức lương này đã được giảm từ 25 xuống 23 tuổi.

* Pháp: Gói hỗ trợ bổ sung cho lao động thu nhập thấp

Sự ra đời mức lương tối thiểu của Pháp, gọi là Smic, đã kỷ niệm 50 năm vào năm 2020. Kể từ năm 2008, mức lương tối thiểu đã được tự động đánh giá lại hàng năm dựa trên lạm phát và sức mua. Vào tháng 1/2021, con số này đã được tăng gần 1% lên 10,25 euro (12,45 USD) mỗi giờ trước thuế. Đầu năm ngoái, khoảng 2,25 triệu công nhân, hay 13% lực lượng lao động trong khu vực tư nhân, được hưởng lợi từ mức tăng 1,2% lương tối thiểu.

Một số nghiệp đoàn đã kêu gọi chính phủ tăng lương tối thiểu nhiều hơn mức tăng tự động để hỗ trợ những người lao động có thu nhập thấp. Tuy nhiên, các quan chức chính phủ lo ngại rằng việc tăng lương cao hơn sẽ gây hại cho triển vọng việc làm của những người lao động có trình độ thấp.

Thay vào đó, Chính phủ Pháp đã đưa ra khoản hỗ trợ bổ sung đối với những người lao động có mức lương tối thiểu. Khoản hỗ trợ này đã được nâng lên 90 euro (tương đương 109 USD) mỗi tháng vào cuối năm 2019 và khoảng 4,3 triệu hộ gia đình đã nhận được khoản tiền này tính đến thời điểm trên.

Đồng thời, chính phủ đã giảm phí đóng góp xã hội của các công ty sử dụng lao động được trả lương thấp, điều này đã giúp tăng sức hấp dẫn của thị trường lao động ở Pháp./.