Lạm phát cao gây lo ngại cho người tiêu dùng và các ngân hàng trung ương
Đây thực sự là ác mộng đối với người tiêu dùng và cả các ngân hàng trung ương. Sự tăng vọt của lạm phát ghi nhận từ đầu năm 2021 tiếp tục kéo dài và vượt quá dự báo.
Giá cả tại Mỹ đã tăng 6,1%
tại Mỹ, điều chưa từng có kể từ năm 1990. EU cũng chứng kiến mức tăng
giá tiêu dùng lên đến 4,1%, con số này của Anh là 4,2%, cao nhất kể từ
10 năm nay.
Từ nhiều năm nay, các ngân hàng trung ương, với sứ
mạng chính là bình ổn giá cả, đã cố gắng tìm cách “đánh thức” lạm phát -
vốn rơi vào tình trạng ngủ đông kéo dài - bằng cách bơm tiền nhiều đợt
vào nền kinh tế. Nhưng lần này, họ đã hoàn toàn bị động bởi quy mô của
hiện tượng.
Ngân
hàng Trung ương châu Âu (ECB) hy vọng đường cong lạm phát sẽ trở lại
với mục tiêu 2% vào năm sau. Trả lời chất vấn của Nghị viện châu Âu, Chủ tịch ECB Christine Lagarde trong tuần qua thừa nhận xu hướng lạm phát
tăng “có thể sẽ kéo dài hơn trước khi trở về mức dự báo ban đầu”. Nói
cách khác, có thể sẽ còn những kỷ lục mới được xác lập.
Sự bi
quan bắt đầu có chiều hướng lan rộng. Ông Eric Dor, Giáo sư kinh tế tại
trường IESEG (Pháp), nhận xét: “Thực tế buộc chúng ta phải thừa nhận
rằng giai đoạn này không hẳn chỉ là giao thời, như chúng ta từng nói”.
Còn ông Carsten Brzeski, nhà kinh tế trưởng của ngân hàng ING tại
Frankfurt (Đức) cho rằng ECB đã “quá tự tin”, vì “các mô hình tính toán
của họ trước đây luôn luôn thổi phồng lạm phát, rồi sau đó thì hạ thấp
tỷ lệ này trong năm nay”.
Viễn cảnh những năm 1970 bắt đầu xuất
hiện trong suy nghĩ. Một số người có ý nghĩ tiêu cực, như nhà kinh tế
Jacques Attali tại Pháp, thậm chí còn đi xa hơn khi dự báo lạm phát sẽ
tăng mạnh 8-10%.
Giá năng lượng đã nhảy vọt 23% trong vòng một năm, chỉ
số giá lương thực toàn cầu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên
hợp quốc (FAO) đã tăng 34% trong 8 tháng, giá các loại nguyên liệu đầu
vào cũng leo thang.
Hiện tượng nói trên xuất phát từ nguyên nhân
chính là thế giới bước ra khỏi đại dịch, cú sốc giữa nhu cầu rất lớn và
sản xuất thì không bắt kịp.
Đó là sự điều chỉnh của cơ cấu kinh tế, hay
ít nhất là điều mà các ngân hàng trung ương – như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hay ECB - tin tưởng. Phần lớn trong số họ bắt đầu hành động. Na
Uy, New Zealand, Ba Lan, Canada, Mexico, Brazil, Hàn Quốc đã tiến hành
giảm bớt hỗ trợ bằng giải pháp tiền tệ, thậm chí tăng lãi suất.
* Mỹ: Nhà trắng và Fed bất ngờ vì giá cả tăng nhanh
Trong
chiến dịch tranh cử, Tổng thống Joe Biden đã rất coi nhẹ vấn đề lạm
phát. Ông cho rằng việc nâng lương tối thiểu, thông qua gói hỗ trợ kinh
tế 1.900 tỷ USD mà không cần quan tâm đến ảnh hưởng đến nợ công, rút lại
các ưu đãi về thuế và quy định đối với các nhà sản xuất khí đốt và dầu
mỏ… sẽ không tác động đến giá cả.
Nhưng
sau 10 tháng cầm quyền, ông Biden đã phải tuyên bố cuộc chiến chống lạm
phát “là ưu tiên số một”. Vị tổng thống đảng Dân chủ đang có chỉ số tín
nhiệm rất thấp (dưới 40%) không còn lựa chọn nào khác trước sự gia tăng
của tỷ lệ lạm phát cao nhất kể từ 31 năm qua.
Từ cuối năm ngoái,
nhiều cựu quan chức chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama đã cảnh báo
về nguy cơ lạm phát sau hàng loạt chương trình kích thích kinh tế.
Tháng Sáu vừa qua, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen đã dự báo giá tiêu
dùng sẽ tăng khoảng 3% vào tháng 12. Thế nhưng đến tháng 10/2021, lạm
phát đo lường dựa trên chỉ số giá tiêu dùng đã tăng 6,2% so với cùng kỳ
năm trước.
Nếu như chính quyền của ông Biden bất ngờ vì lạm phát,
ngân hàng trung ương cũng tương tự. Tháng 2/2021, ông Jerome Powell -
Chủ tịch Fed, cho rằng việc giá tiêu dùng tăng chỉ mang tính nhất thời
hoặc ngắn ngủi.
Hiện nay, những tính từ này không còn phù hợp. Đây không còn là đợt lạm phát ngắn ngủi do quá trình nới lỏng các biện pháp phong tỏa hỗn loạn, do tắc nghẽn của chuỗi cung ứng và thiếu nhân công tạm thời, cũng như nhu cầu tăng đột biến sau một giai đoạn tích lũy tạo ra.
Người ta lo ngại
đợt tăng giá này sẽ rất mạnh, lan rộng ra nhiều lĩnh vực và đến năm
2022 sẽ kéo theo làn sóng tăng lương lớn, kích động một chu trình lạm
phát. Giải pháp duy nhất để thoát khỏi kịch bản đó là phá vỡ sức cầu
bằng cách tăng lãi suất ngay từ đầu năm mới.
Thông điệp của chính
quyền Tổng thống Biden cuối cùng cũng phải thay đổi. Bộ trưởng Tài
chính Janet Yellen không còn hạ thấp nguy cơ lạm phát, mà đổ lỗi cho đại
dịch gây nên hiện tượng này. Bà nói: “Nếu chúng ta muốn giảm lạm phát,
tôi tin rằng tiếp tục tiến bộ trong cuộc chiến chống dịch bệnh là điều
quan trọng nhất”.
Cho đến nay, ông Joe Biden vẫn bác bỏ quan
điểm cho rằng việc quá dựa dẫm vào đi vay đã thổi bùng lạm phát. Từ đầu
năm 2020, nợ công của Mỹ đã tăng 27%, một phần lớn do chính sách mua vào
ồ ạt trái phiếu kho bạc của Fed, khoảng 80 tỷ USD/tháng.
Bộ Tài chính
Mỹ đã phát hành 4.800 tỷ USD trái phiếu nhằm tài trợ cho chính sách hỗ
trợ trong dịch COVID-19, được tiến hành từ nhiệm kỳ của cựu Tổng thống
Donald Trump.
Chỉ từ đầu tháng 11/2021, Fed mới bắt đầu cắt giảm
chương trình này - vốn được thiết kế để chống lại tình trạng giảm phát,
nhưng từ lâu rồi, không ai nhắc đến giảm phát nữa. Trái lại, người Mỹ đã
bị sốc khi chứng kiến, từ một năm nay, giá xăng tăng 61%, thịt, trứng
và cá tăng 12%, xe ô tô cũ tăng 26,4% và tiền thuê nhà tăng 10,2%. Ngày
càng có nhiều tiếng nói yêu cầu Fed nhanh chóng quay lại chính sách
chống lạm phát.
Mohamed A. El-Erian, cố vấn kinh tế của tập đoàn
Allianz, nguyên quan chức cao cấp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), than
phiền: “Fed đang ngày càng mất đi sự tin cậy”. Còn cựu Bộ trưởng Tài
chính Larry Summers dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Bill Clinton
thì cho rằng “Fed nên đẩy nhanh việc cắt giảm mua lại trái phiếu kho bạc
Mỹ.
Đối với trái phiếu cầm cố bất động sản – Fed mua vào khoảng 40 tỷ
USD mỗi tháng kể từ tháng 3./010 – thì nên chấm dứt mua vào ngay lập tức
do giá nhà cửa đã bùng nổ”. Thực tế là nước Mỹ hiện nay không có nhiều
công cụ ngăn chặn lạm phát.
* Châu Âu: Lạm phát đe dọa tiến trình phục hồi kinh tế
Trong
dự báo kinh tế mùa Thu mới công bố giữa tháng 11/2021, Ủy ban châu Âu
nhận định tăng trưởng của Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone) và của cả
EU nói chung sẽ đạt 5% năm nay, nhanh hơn dự báo 4,8% đưa ra trước mùa
Hè.
Tốc độ này cho phép phần lớn các nước trở lại quy mô kinh tế trước
khủng hoảng. Dự báo tăng trưởng năm 2022 giảm xuống còn 4,3%, so với mức
4,8% đối với EU và 4,5% của Eurozone trước đây. Năm 2023, tăng trưởng
của EU và Eurozone có thể đạt tương ứng 2,5% và 2,3%.
Nhưng có
rất nhiều “làn gió ngược” đe dọa làm “trật hướng sự hồi phục”, như cảnh
báo của Ủy viên châu Âu phụ trách kinh tế Paolo Gentiloni. Dịch bệnh là
yếu tố làm chậm tăng trưởng, nhất là ở những nước mà tình hình phức tạp,
tỷ lệ tiêm chủng thấp như Bungari, Đức, Áo và cả Hà Lan, nơi mà các
biện pháp hạn chế bắt đầu được thực hiện.
Những rối loạn của
chuỗi cung ứng, nhất là mặt hàng bán dẫn, gây lo ngại vì tác động mạnh
đến công nghiệp châu Âu. Tuy nhiên, giống như lạm phát, Brussels coi đó
là hiện tượng nhất thời, mặc dù thừa nhận rằng tình trạng này nếu kéo
dài sẽ tiếp sức thêm cho lạm phát.
Một yếu tố có khả năng gây
rủi ro cao khác là sự thiếu hụt nhân công ở những lĩnh vực có tốc độ
phục hồi nhanh, có thể dẫn đến thúc đẩy tăng lương. Những yếu tố đó có
thể làm bùng nổ áp lực lạm phát, ảnh hưởng tiêu cực tới tiêu dùng và đầu
tư, hai động lực của quá trình hồi phục.
* Giải pháp của các nền kinh tế lớn rất khác nhau
Fed
mới đây bắt đầu ngừng chính sách mua tài sản và có thể sẽ nâng lãi suất
từ giữa năm 2022. Người đứng đầu Ngân hàng trung ương Anh (BoE) - Thống
đốc Andrew Bailey tuyên bố “rất khó chịu” với tình trạng lạm phát, và
BoE cũng có thể tăng lãi suất vào cuối năm.
Còn ECB thì muốn
tiếp tục chờ đợi thêm. Brussels tỏ ra tương đối yên tâm. Theo các chuyên
gia của Ủy ban châu Âu (EC), lạm phát sẽ đạt 2,4% năm nay, nhưng giảm
xuống còn 2,2% năm 2022. Năm 2023, EC dự báo lạm phát trung bình chỉ còn
1,4%, thấp hơn nhiều mục tiêu 2% mà ECB đặt ra.
Hiện tại, châu
Âu đang thảo luận về đợt tiếp theo của chính sách mua lại tại sản, dự
kiến sẽ hết hạn vào tháng 3/2022 trong khuôn khổ chương trình khẩn cấp
thực hiện để phục hồi kinh tế sau đại dịch. Đối với một số nước thành
viên như Đức, Áo, Hà Lan, thái độ chờ đợi này khiến người ta thất vọng.
Nhật báo Bild đã gọi bà Christine Lagarde là “Quý bà lạm phát”.
Một nghị sỹ châu Âu người Đức đã chất vấn: “Bà biết gì hơn các ngân hàng trung ương khác mà vẫn chưa chịu tăng lãi suất?”, đồng thời than phiền về việc người dân bắt đầu mất lòng tin khi tiền tiết kiệm của họ bị “bốc hơi” do lạm phát.
Ông Christian Sewing, Chủ tịch ngân hàng Deutsche Bank, cho
rằng những rủi ro và hậu quả xấu của chính sách này sẽ rất lớn, đòi hỏi
phải có sự điều chỉnh “sớm nhất”.
Việc thắt chặt chính sách tiền
tệ hiện nay “sẽ gây ra nhiều xấu hơn là tốt”, người đứng đầu ECB phản
ứng. Bà Lagarde cho rằng ít khả năng ECB sẽ thực hiện chính sách này vào
năm 2022, phủ định toàn bộ những dự báo trái ngược của thị trường tài
chính.
Đúng là đằng sau việc bình ổn giá cả, ECB đồng thời còn phải quan
tâm đến việc không làm tăng lãi suất đi vay của các nước thành viên
Eurozone. Lãi suất tăng sẽ tạo ra gánh nặng cho những nước nợ nần nhiều
như Hy Lạp, Italy và ngay cả Pháp. Chiến lược này đang gây tranh cãi
giữa các thống đốc của ECB, mà một thành viên nổi tiếng về quan điểm
cứng rắn là Jens Weidmann, người Đức, vừa rút khỏi.
Diễn biến
giai đoạn tiếp theo như thế nào sẽ phụ thuộc vào vấn đề tiền lương. Lo
ngại về sức mua bắt đầu gây căng thẳng xã hội tại Tây Ban Nha, nước có
tỷ lệ lạm phát tăng lên đến 5,5% trong tháng qua, hay tại Đức (4,6%).
ECB giám sát chặt chẽ nguy cơ phát động một chu trình giá cả-tiền lương
do vòng xoáy lạm phát gây ra. Viễn cảnh này sẽ sớm xuất hiện ở Mỹ. Tại
châu Âu, ngoại trừ một số lĩnh vực thiếu nhân công trầm trọng như vận
tải hay nhà hàng, hiện tượng này chưa xảy ra.
Theo Giáo sư Eric
Dor, nếu người lao động lo ngại tăng giá và đòi hỏi được bảo vệ tốt hơn
bằng cách yêu cầu tăng lương, doanh nghiệp sẽ phải dự kiến chi phí đầu
vào tăng, đẩy giá sản phẩm tăng lên, khiến cho lạm phát lại tăng theo,
tạo ra một chu trình tiêu cực. Đánh giá ECB hiện đang tiến hành những
bước đi thận trọng hay đang “đùa với lửa”, điều này còn phụ thuộc vào
quan điểm của từng người.
Jean-Claude Trichet, cựu Thống đốc Ngân
hàng trung ương Pháp và ECB, có thói quen so sánh lạm phát với kem đánh
răng: “Nó có thể thoát ra khỏi hộp rất dễ, nhưng khó đưa trở lại”.
Theo Giáo sư Eric Dor, nếu như lạm phát tiếp tục tăng nhanh, nợ công sẽ leo thang ngoài tầm kiểm soát, từ đó khiến nhiều nước buộc phải theo đuổi chính sách khắc khổ và từ đó làm cho giá cả giảm xuống. Tuy nhiên, lạm phát tăng sẽ có thể làm “trật bánh” đà phục hồi kinh tế./.
Tin liên quan
-
Tài chính
Singapore: Lạm phát cơ bản dự kiến tăng thêm lên 1-2% vào năm 2022
09:49' - 24/11/2021
MTI và MAS đã nhắc lại rằng lạm phát cơ bản của MAS sẽ gần chạm giới hạn trên của biên độ dự báo 0-1% trong năm 2021 và dự kiến sẽ tăng thêm lên 1-2% vào năm 2022.
-
Tài chính & Ngân hàng
Bộ trưởng Tài chính Mỹ kỳ vọng lạm phát sẽ “hạ nhiệt”
16:25' - 23/11/2021
Bộ trưởng Tài chính Mỹ ngày 23/11 bày tỏ hy vọng rằng, mức lạm phát cao kỷ lục hiện tại sẽ “hạ nhiệt”, với tỷ lệ lạm phát hàng tháng sẽ giảm trở lại ở mức 0,2% hoặc 0,3% trong nửa cuối năm 2022.
-
Tài chính & Ngân hàng
BoE dự báo lạm phát sẽ tăng gấp đôi mục tiêu trong quý II/2022
15:07' - 21/11/2021
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) Andrew Bailey cho biết, triển vọng lạm phát có thể tăng lâu hơn nhưng cũng có khả năng không kéo dài như lo ngại.
-
Phân tích - Dự báo
Khi nào tình trạng lạm phát cao tại Mỹ sẽ kết thúc?
06:30' - 21/11/2021
Lạm phát được dự báo sẽ không giảm trong vòng một đến ba tháng nữa, bởi sẽ cần nhiều thời gian để chính phủ và doanh nghiệp ổn định sự hỗn loạn do đại dịch gây ra.
-
Tài chính & Ngân hàng
Chủ tịch ECB: Không nên vội siết chặt chính sách tiền tệ nhằm giảm lạm phát
18:16' - 19/11/2021
Theo Chủ tịch Christine Lagarde, ECB không nên vội siết chặt chính sách siết chặt tiền tệ do điều này có nguy cơ chặn đứng đà phục hồi của kinh tế.
-
Thị trường
Lạm phát ở Nhật Bản vẫn tăng nhẹ khi giá nhiên liệu tăng đột biến
11:24' - 19/11/2021
Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, ngày 19/11, Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản (MIC) thông báo trong tháng 10/2021, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cơ bản của nước này tăng 0,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ: Hoạt động tiêu dùng tích cực dù lạm phát tăng cao
14:58' - 17/11/2021
Doanh số bán lẻ trong tháng 10/2021 của nước này tăng 1,7% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn nhiều so với mức tăng 0,8% của tháng trước đó và là mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 3/2021.
Tin cùng chuyên mục
-
Phân tích - Dự báo
Cơ hội cho lao động nước ngoài trong ngành vận tải biển Hàn Quốc
05:30'
Một trong những vấn đề của vận tải biển Hàn Quốc là đảm bảo an toàn cho thuyền viên. Thuyền viên phải phối hợp để vận hành tàu một cách có hệ thống, quản lý hàng hóa và phục vụ hành khách an toàn.
-
Phân tích - Dự báo
Giá "vàng nâu" vượt "vàng đỏ": Ai được hưởng lợi?
05:30' - 28/03/2024
Đầu năm 2024, cacao được giao dịch ở mức dưới 4.200 USD/tấn. Các hợp đồng tương lai đã tăng hơn gấp đôi so với năm ngoái. Do đó, “vàng nâu” đã trở nên đắt hơn kim loại đồng.
-
Phân tích - Dự báo
Từ bỏ hoàn toàn dầu mỏ và khí đốt có phải là ảo tưởng?
05:30' - 27/03/2024
Tổng thư ký OPEC Haitham Al-Ghais cho rằng lời kêu gọi từ bỏ dầu mỏ để dựa hoàn toàn vào năng lượng tái tạo là "sai lầm" và "không thực tế".
-
Phân tích - Dự báo
Động thái tiếp theo của Nhật Bản giai đoạn hậu chính sách lãi suất âm
05:30' - 25/03/2024
Ngày 19/3, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) đã tăng lãi suất lần đầu tiên sau 17 năm, báo trước sự khởi đầu của một sự thay đổi từ kỷ nguyên nới lỏng tiền tệ chưa từng có.
-
Phân tích - Dự báo
Giải mã cuộc đua thống trị thị trường xe điện toàn cầu
05:30' - 24/03/2024
Những “gã khổng lồ” công nghệ Trung Quốc đang kết hợp dữ liệu và trí tuệ nhân tạo để xác định lại tương lai của thiết bị di động, có khả năng tạo ra một bước đột phá mới cho thị trường xe điện
-
Phân tích - Dự báo
Kinh tế Nhật Bản: Con đường trở lại Top 3 thế giới
14:14' - 23/03/2024
Chính phủ Nhật Bản cũng tiếp tục nhấn mạnh cần chấm dứt giảm phát và cam kết hợp tác chặt chẽ với BoJ để đảm bảo “quản lý chính sách linh hoạt”.
-
Phân tích - Dự báo
2024 là năm của đầu tư trái phiếu
06:30' - 23/03/2024
Sau hai năm liên tiếp chìm trong sắc đỏ, thị trường trái phiếu toàn cầu đã bắt đầu khởi sắc trở lại nhờ kỳ vọng về việc các ngân hàng trung ương lớn chuẩn bị cắt giảm lãi suất.
-
Phân tích - Dự báo
HIệu ứng kéo dài từ chính sách "Không COVID" của Trung Quốc
05:30' - 23/03/2024
Tại Trung Quốc, các tác động kéo dài do chính sách "Không COVID" tạo ra vẫn tồn tại, thể hiện qua việc lương và việc làm của tất cả các thành phố bị cắt giảm, kinh tế phục hồi chậm.
-
Phân tích - Dự báo
Giải mã cơn sốt vàng kéo dài trên thị trường thế giới
06:30' - 22/03/2024
Từ tháng 12/2023, giá vàng đã “nhảy múa” quanh mức 2.100 USD/ounce. Thậm chí, có lúc vàng còn vượt lên, chạm tới mức kỷ lục 2.195 USD/ounce trong những ngày gần đây.