Lao động nước ngoài ở Nhật Bản gặp khó vì dịch COVID-19

Người dân mua hàng tại siêu thị ở Tokyo, Nhật Bản ngày 8/4/2020 trong bối cảnh dịch COVID-19 lan rộng. Ảnh: THX/TTXVN

Trong bối cảnh dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 đang bùng phát và Nhật Bản phải chứng kiến sự suy thoái kinh tế nhanh nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, nhiều lao động nước ngoài đang phải vật lộn để duy trì cuộc sống. POSSE - một tổ chức phi lợi nhuận (NPO) có trụ sở ở Tokyo - đã nhận được rất nhiều cuộc gọi nhờ giúp đỡ.
* Khó khăn của lao động nước ngoài
Các chuyên gia tư vấn tại tổ chức phi lợi nhuận POSSE đang cung cấp dịch vụ tư vấn lao động miễn phí bằng tiếng Nhật và tiếng Anh. Anh Iwahashi Makoto, một trong những chuyên gia tư vấn này, cho biết họ thường xuyên nhận được cuộc gọi xin tư vấn mỗi tháng. Tuy nhiên, tháng trước, số lượng cuộc gọi đã tăng lên 100.
Theo ông Iwahashi, rất nhiều cuộc gọi vào đầu tháng 3/2020 đến từ các giáo viên trợ giảng tại các trường ngoại ngữ. Các trường này đã hủy bỏ các lớp dạy ngoại ngữ sau khi Chính phủ Nhật Bản kêu gọi đóng cửa các trường tiểu học, trung học phổ thông và trung học cơ sở kể từ ngày 2/3. Nhiều giáo viên trợ giảng phải ở nhà và thu nhập bị giảm mạnh.

Ngay cả khi các lớp học được tổ chức, các giáo viên trợ giảng này cũng phàn nàn rằng các trường học thiếu các biện pháp bảo vệ, trong đó có việc bắt buộc các học sinh phải đeo khẩu trang.
Tiếp đó, vào cuối tháng Ba, nhiều lao động làm việc trong ngành du lịch, trong đó các nhân viên lễ tân và nhân viên dọn vệ sinh tại các khách sạn, cũng như các lao động làm việc bán thời gian tại các nhà hàng và quán rượu, đã gọi tới POSSE để xin tư vấn.
Rất nhiều lao động nước ngoài tới Nhật Bản đến từ các khu vực khác ở châu Á. Một số người kể với các chuyên gia tư vấn của POSSE rằng số ca làm việc của họ đã bị cắt giảm và vì vậy, thu nhập của họ đã giảm mạnh.

Những người khác cho biết họ đang phải đối mặt với áp lực phải thôi việc bởi nhiều người sử dụng lao động phàn nàn rằng doanh thu của họ đang lao dốc. Đối với một số lao động nước ngoài, việc thu nhập giảm cũng đồng nghĩa với việc họ không còn đủ tiền để trang trải cho cuộc sống ở Nhật Bản.
* Phao cứu sinh
Luật các tiêu chuẩn lao động của Nhật Bản quy định các doanh nghiệp phải chi trả ít nhất 60% lương bình quân cho lao động của mình nếu họ buộc lao động phải nghỉ làm. Điều khoản này áp dụng đối với tất cả các lao động không kể quốc tịch và cho cả lao động thường xuyên và lao động không thường xuyên.

Tuy nhiên, nhiều lao động đã liên hệ với POSSE không biết về khoản trợ cấp này và không được nhận khoản trợ cấp đó.
Ông Iwahashi đã tư vấn cho những lao động này thu thập các hồ sơ công việc của mình, trong đó có các tài liệu về điều khoản và điều kiện của công việc, bảng phân ca và các thư từ liên quan tới công việc mà các doanh nghiệp gửi cho họ. Bên cạnh đó, POSSE cũng hỗ trợ các lao động này thương lượng với những người sử dụng lao động.
* Nhật Bản cần lao động nước ngoài
Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản (MHLW) cho biết vào cuối tháng 10/2019, nước này có khoảng 1.659.000 lao động nước ngoài, tăng hơn gấp đôi so với 5 năm trước đó.

Ông Iwahashi nói: “Thị trường lao động Nhật Bản có thể sẽ không hoạt động nếu không có các lao động nước ngoài. Tuy nhiên, nước này không có một hệ thống hỗ trợ đầy đủ cho các lao động này”. Nhiều lao động nước ngoài đang trong tình cảnh khó khăn hơn những lao động người Nhật bởi các rào cản ngôn ngữ hạn chế khả năng tiếp cận thông tin của họ.
Chính phủ Nhật Bản đã công bố gói kích thích kinh tế khẩn cấp, trong đó có việc trợ cấp trực tiếp hơn 2.700 USD tiền mặt cho các hộ gia đình có thu nhập giảm mạnh do tác động tiêu cực của dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19. Tuy nhiên, một số quan chức chính phủ không nói rõ liệu những người nước ngoài có được hưởng khoản trợ cấp này hay không.
Bên cạnh đó, những người bị buộc phải tạm nghỉ làm việc có thể tiếp cận các khoản vay khẩn cấp không lãi suất. Tuy vậy, việc tiếp cận các khoản vay này rất khó đối với những người không có tư cách cư trú dài hạn.
MHLW đã thiết lập dịch vụ tư vấn riêng cho các lao động nước ngoài nhưng dịch vụ này không chấp nhận các yêu cầu xin tư vấn bằng email.
Ông Iwahashi cho rằng các đề nghị xin tư vấn mà POSSE nhận được chỉ là phần nổi của tảng băng. Dịch COVID-19 sẽ có tác động dài hạn lên nền kinh tế Nhật Bản và dẫn tới sự cắt giảm lao động nhiều hơn trong các lĩnh vực dịch vụ và sản xuất.
Theo vị chuyên gia tư vấn này, nhiều lao động nước ngoài vẫn chỉ hưởng lương cao hơn một chút so với mức lương tối thiểu. Họ sẽ không thể đáp ứng các yêu cầu tối thiểu nếu thu nhập giảm mạnh như vậy. Chính phủ cần phải làm nhiều hơn để hỗ trợ cho các đối tượng này./.