Chuyên gia tư vấn doanh nghiệp cách xử lý rủi ro pháp lý do COVID-19

Công ty cổ phần công nghệ Đại Toàn Quang (huyện Việt Yên) đang phải duy trì sản xuất cầm chừng và làm các thủ tục gia hạn thuế cũng như cơ cấu lại thời gian trả nợ ngân hàng. Ảnh: Đồng Thúy-TTXVN

Nhằm giúp doanh nghiệp nhận diện các vấn đề pháp lý và chia sẻ giải pháp xử lý, giảm thiệt hại trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, Thời báo Kinh tế Sài gòn, Hội doanh nhân trẻ Tp. Hồ Chí Minh và nhãn hàng Tôn Colorbond của công ty NS Bluescope Việt Nam phối hợp tổ chức tọa đàm "Những vấn đề pháp lý của doanh nghiệp nhìn từ đại dịch", ngày 1/5.
Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, quý I/2020 có khoảng 40.000 doanh nghiệp giải thể, đó là chưa kể đến số lượng doanh nghiệp hoạt động cầm chừng. Số doanh nghiệp thành lập mới trong quý này cũng rất ít.
Ông Trần Thanh Tùng - Luật sư thành viên Công ty Luật Global Vietnam Lawyers cho biết, dịch COVID-19 phát sinh từ ngay  Nguyên đán Canh Tý 2020 đồng nghĩa với việc doanh nghiệp mất đến 4 tháng không hoạt động.

Trong điều kiện bình thường phải đến quý IV hàng năm mới xác định được kết quả kinh doanh, nhưng năm nay rõ ràng doanh nghiệp không thể dự báo lạc quan về lợi nhuận.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã chuẩn bị phương án sử dụng lao động phù hợp với diễn biến tình hình dịch bệnh. Cùng với những thách thức, dịch COVID-19 cũng tạo động lực đổi mới sáng tạo trong quản trị doanh nghiệp, thay đổi cách thức vận hành công ty hoặc ứng dụng giải pháp mới để duy trì ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh
Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp dịch COVID-19, với những biện pháp phòng, chống dịch bệnh của Chính phủ, doanh nghiệp buộc phải cho một số bộ phận người lao động nghỉ việc. Điều này không chỉ gây khó trong hoạt động kinh doanh mà còn tạo ra những rủi ro về pháp lý cho doanh nghiệp.
Đơn cử, nếu hợp đồng đầu vào bị cắt, không thương lượng giãn tiến độ hay tìm được nhà cung cấp mới vốn dĩ rất khó trong bối cảnh dịch thì những khó khăn tác động đến doanh nghiệp và nền kinh tế không chỉ ở thời gian ngắn mà có thể kéo dài.
Khi doanh nghiệp tạm dừng hợp đồng vì bất khả kháng (gồm ba yếu tố: tác động khách quan, bất khả kháng và không thể khắc phục) thì mỗi công ước quốc tế lại có những điều khoản áp dụng khác nhau đối với trường hợp bất khả kháng nên lại phải tùy thuộc vào việc thương thảo của từng hợp đồng.
Thời gian qua, một số doanh nghiệp Việt Nam đã ký với đối tác nhưng không thể xuất khẩu được do nước sở tại ngưng nhận hàng, hoặc hợp đồng thương mại về xuất khẩu gạo đã ký nhưng không thể thực hiện do quy định hạn chế số lượng xuất khẩu gạo của Chính phủ…
Với tinh thần trong hệ thống pháp lý của cả Việt Nam và quốc tế ở lĩnh vực pháp lý, ông Trần Võ Quốc Sơn - Thành viên Luật sư Tp. Hồ Chí Minh, Luật sư trưởng Công ty TNHH Điện tử Samsung Việt Nam cho rằng, trong điều kiện dịch COVID-19 là vụ việc khách quan, bất khả kháng và không thể khắc phục.
Doanh nghiệp phải nắm rõ quy định hợp đồng đã ký kết mới có thể giải quyết được tình hình thực tế. Hợp đồng là phương tiện pháp lý để các bên trao đổi lợi ích với nhau. Nhưng với dịch COVID-19, đơn vị kinh doanh phải giải bài toán thương lượng để cùng đồng hành và chia sẻ khó khăn.
Tuy nhiên, có một cách tiếp cận "mềm dẻo" hơn là trong trường hợp hai bên không thương lượng được thì doanh nghiệp có thể làm đơn ra tòa để kiến nghị điều chỉnh lại hợp đồng; đồng thời, doanh nghiệp phải đảm bảo kiến nghị này xuất phát từ điều kiện khách quan phát sinh và có căn cứ pháp lý để sửa đổi, chấm dứt hoặc đi đến một thỏa thuận đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên.
Liên quan đến vấn đề doanh nghiệp băn khoăn giải thể và phá sản doanh nghiệp do ảnh hưởng dịch COVID-19, các chuyên gia cho rằng, đây là thách thức không chỉ đối với người chủ doanh nghiệp, mà còn là rủi ro đối với nền kinh tế Việt Nam. Khi giải thể, chủ doanh nghiệp phải thực hiện đủ các khoản tiền để thanh toán nợ cho bên thứ 3 (đây là trường hợp tự nguyện).
Còn đối với trường hợp phá sản, luật cũng quy định chỉ thực hiện khi doanh nghiệp không thể trả nợ và sẽ đệ đơn ra tòa để làm thủ tục phá sản. Thẩm phán sẽ tổ chức đại hội chủ nợ để xem doanh nghiệp có khả năng trả nợ hay không.

Nếu buộc phải phá sản thì phải phá sản và thanh lý tài sản, điều kiện là chủ doanh nghiệp không được lãnh đạo một doanh trong vòng ba năm. Tuy nhiên, với trường hợp bất khả kháng thì chủ doanh nghiệp không phải chịu trách nhiệm nêu trên./.