Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: EFE-EPA/TTXVN
* Lý do cắt giảm viện trợ
Trong những ngày qua, theo hãng tin Reuters, số người xin tị nạn từ ba nước trên tìm cách vào Mỹ từ biên giới phía Nam đã gia tăng. Tổng thống Trump hôm 29/3 cáo buộc những quốc gia này lập các đoàn xe chở di dân và đưa tới phía Bắc. Ngoài ra, ông Trump cũng nói rằng rất có khả năng ông sẽ đóng cửa biên giới nếu Mexico không ngừng đưa người di cư tiếp cận Mỹ.
Theo Reuters, những người thường xuyên băng qua biên giới như các công nhân và sinh viên lo ngại hành động như vậy có thể tác động tới cuộc sống của họ. Tại một cuộc vận động ở El Paso, Texas, ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ ông Beto O’Rourke, đã lên án các chính sách di dân của ông Trump là một loại hình chính trị gây “lo sợ và chia rẽ”.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ nói trong thông cáo rằng Bộ này đã và đang thực thi chỉ thị của ông Trump bằng cách chấm dứt các chương trình viện trợ cho ba quốc gia Trung Mỹ, còn được biết tới với tên gọi "Tam giác phía Bắc".
Các quan chức Mỹ nói rằng hệ thống xuất nhập cảnh tại biên giới với Mexico đang hoạt động ở mức quá tải, nhưng chính quyền Mỹ vẫn muốn tăng số người xin tị nạn được trả về bên kia biên giới lên gấp 5 lần: từ 60 người/ngày lên 300 người/ngày.
Số người tị nạn chạy trốn bạo lực ở El Salvador, Honduras và Guatemala đang tăng rất mạnh. Ba quốc gia này là nơi xuất thân của phần lớn người nhập cư ở biên giới phía Nam nước Mỹ. Tổng thống Trump nói ông có thể sẽ đóng cửa biên giới nếu Mexico không làm nhiều hơn để ngăn chặn dòng người nhập cư qua biên giới vào Mỹ.
“Chúng tôi đang thực hiện chỉ thị của Tổng thống và chấm dứt chương trình viện trợ nước ngoài trong tài khóa 2017 và 2018 cho vùng Tam giác phía Bắc”, một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ được hãng tin Reuters dẫn lời.
Theo tờ the Washington Post, khoản tiền có nguy cơ bị cắt là gần 500 triệu USD năm 2018 cộng với hàng triệu USD còn lại từ tài khóa trước. Một nguồn của Reuters ước tính tổng số tiền vào khoảng 700 triệu USD.
Năm 2018, Guatemala nhận 248 triệu USD, trong khi Honduras nhận 175 triệu USD và El Salvador nhận 115 triệu USD. Ông Trump nói với báo giới: “Tôi đã chấm dứt các khoản tiền trả cho Guatemala, Honduras và El Salvador. Không có khoản tiền nào tới các nơi đó nữa... Chúng ta đã trả họ những khoản tiền rất lớn và chúng ta không trả họ nữa vì họ chưa làm gì cho chúng ta cả”.
* Tác động của cắt giảm viện trợ
Những người ủng hộ viện trợ tranh luận rằng cách tốt nhất để ngăn nhập cư từ khu vực này là thúc đẩy phát triển kinh tế và giảm bớt bạo lực, và rằng còn quá sớm để đánh giá tác động của các khoản viện trợ, từng được tăng cường vào năm 2016 dưới thời Tổng thống Barack Obama.
Cắt viện trợ là “tự bắn vào chân mình”, bà Adriana Beltrán, Giám đốc An ninh công dân tại văn phòng Washington của nhóm nghiên cứu nhân quyền Mỹ Latinh, được tờ the New York Times dẫn lời.
Bà Adriana Beltrán nói thêm: “Có những thách thức dài hạn mà sẽ cần một giải pháp bền vững dài hạn. Chúng ta có thể bàn về cách làm sao để đảm bảo viện trợ hiệu quả, rằng viện trợ sẽ không hỗ trợ cho các chính phủ tham nhũng”.
Trong khi đó, các chính trị gia đối lập và các tổ chức viện trợ cũng đã đặt câu hỏi về quyết định cắt viện trợ cho ba quốc gia Trung Mỹ của Tổng thống Trump. Ông Trump đã ra lệnh ngừng các khoản viện trợ cho El Salvador, Guatemala và Honduras để gây sức ép chính phủ các nước này chặn dòng người nhập cư vào Mỹ.
Những ý kiến chỉ trích nói rằng quyết định này sẽ ảnh hưởng tới các chương trình hiện có và Quốc hội Mỹ có thể tìm cách chặn không cho nguồn tiền viện trợ được sử dụng vào mục đích khác.
Trước đó, một nhóm nghị sỹ Dân chủ đang đi thăm El Salvador đã lên án động thái của ông Trump trong một thông cáo chung, nói rằng cách làm của ông Trump là “hoàn toàn phản tác dụng”.
* Nhân tố Mexico
Chính quyền Tổng thống Trump tiếp tục đe dọa đóng cửa biên giới phía Nam với Mexico để ngăn chặn dòng người di cư từ Trung Mỹ. Đe dọa mới nhất này được đưa ra ngày 31/3, một ngày sau khi Tổng thống Trump tuyên bố cắt viện trợ các nước Trung Mỹ với lý do các nước này không triển khai các biện pháp hiệu quả đủ để ngăn làn sóng di cư vào Mỹ.
Chánh Văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney cho biết Tổng thống Trump có ít sự lựa chọn trong trường hợp không có bất kỳ sự ủng hộ nào từ đảng Dân chủ để tăng cường an ninh biên giới hoặc trong hành động lập pháp để thay đổi luật nhập cư.
Ông nhấn mạnh: "Chúng tôi cần bảo vệ biên giới và chúng tôi sẽ làm những gì có thể trong khả năng của chúng tôi". Hãng tin CNN dẫn lời ông Mulvaney nêu rõ: "Khi chúng tôi viện trợ cho các quốc gia này hàng trăm triệu USD, chúng tôi muốn họ làm nhiều hơn nữa nhằm ngăn chặn làn sóng di cư vào Mỹ".
Mỹ viện trợ cho các nước này nhằm đảm bảo ngân sách cho các chương trình chống các băng đảng tội phạm và thúc đẩy phát triển, nhằm giải quyết tận gốc vấn đề di cư. Ông Mulvaney nói: "Nếu hoạt động viện trợ đạt hiệu quả tốt thì tại sao làn sóng di cư vẫn diễn ra. Tại sao một lần nữa, sẽ có 100.000 người vượt biên chỉ trong tháng này"
Đây là lần thứ hai trong ít ngày qua, Tổng thống Trump cảnh báo sẽ đóng cửa biên giới nếu Mexico không ngay lập tức ngăn chặn dòng người di cư trái phép. Ông đã chỉ trích rằng quốc gia láng giềng ở phía Nam "không làm gì" để ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp vào nước Mỹ và đe dọa sẽ đóng cửa “toàn bộ hoặc phần lớn biên giới” và việc đóng cửa biên giới chung với Mexico sẽ kéo dài.
Về phần mình, Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador cho biết vấn đề người di cư trái phép Trung Mỹ tìm đường sang Mỹ không thuộc trách nhiệm của Mexico mà là vấn đề của Mỹ và các quốc gia Trung Mỹ cần giải quyết. Nhà lãnh đạo Mexico đồng thời cam kết sẽ giúp đỡ Mỹ và Trung Mỹ ngăn chặn dòng người di cư trái phép.
Chính phủ Mexico luôn khẳng định cần phải tìm kiếm một giải pháp lâu dài để tạo ra một cuộc sống tốt hơn cho những người di cư Trung Mỹ thông qua các kế hoạch phát triển kinh tế, hòa bình và ổn định ở các nước trong Tam giác phía Bắc.
Ngày 20/3, Tổng thống Lopez Obrador thông báo nước này và Mỹ đã đạt được những bước tiến nhất định về thỏa thuận trị giá 10 tỷ USD đầu tư cho khu vực phía Nam-Đông Nam của Mexico và các quốc gia Trung Mỹ nhằm giải quyết gốc rễ vấn đề di cư./.