Cách Australia đối phó với sự thiếu hụt lao động nhập cư sau đại dịch

Trong những tuần qua, luồng sinh khí “hồi sinh” đã được lan tỏa khi Australia đạt mốc tối thiểu 70% dân số trên 16 tuổi được tiêm vaccine ngừa COVID-19.

Ở cấp tiểu bang và vùng lãnh thổ, phần lớn các biện pháp phong tỏa đã được dỡ bỏ. Trên bình diện toàn quốc, chính phủ liên bang đang xem xét đẩy nhanh lộ trình mở cửa biên giới. Tuy nhiên, cùng với sự trở lại của các hoạt động thường nhật, Canberra lại phải đối mặt với sự thiếu hụt nguồn nhân công đáng báo động.

Tình trạng khan hiếm lao động, đặc biệt là nhân lực quốc tế, đang gây ra nhiều khó khăn trong quá trình phục hồi nền kinh tế Australia. Đài RFI đã phác họa bức tranh lao động nhập cư với những thông số, thực trạng, cũng như các chính sách di dân đang được Chính phủ của Thủ tướng Scott Morrison ưu tiên thực hiện.

* Bức tranh tổng thể 

Mỗi năm, Australia chào đón một số lượng lớn người lao động đến từ nhiều quốc gia trên thế giới. Dựa vào mục đích nhập cư, chính phủ chia ra các nhóm visa tạm thời chính, bao gồm du lịch, thăm viếng, lao động kết hợp kỳ nghỉ, du học, lao động có tay nghề và một số visa đặc thù khác.

Theo Ủy ban Kỹ năng Quốc gia Australia, tính đến tháng 3/2020, trung bình mỗi năm có 1,6 triệu người có visa tạm thời làm việc toàn bộ hoặc bán phần tại Australia.

Nhìn tổng thể, khi Australia đóng cửa biên giới từ những ngày đầu đại dịch cho đến nay, có nhiều người giữ visa tạm thời làm việc trong các ngành kinh tế bị tổn thất nặng nề. Sinh viên quốc tế, khách du lịch, sinh viên tốt nghiệp, người lao động được bảo trợ, người tị nạn và những nhóm người khác đang tạm trú ở Australia bị mất việc làm và phải vật lộn để trang trải các khoản chi phí sinh hoạt cơ bản.

Trong khi đó, họ là nhóm xã hội dường như nằm bên lề các chính sách trợ giúp từ chính phủ. Thực tế, tình cảnh này được cho là đang ngày càng tệ hơn khi đến nay lệnh phong tỏa vẫn còn thực thi ở một số tiểu bang, vùng lãnh thổ và Australia vẫn chưa mở cửa biên giới.

Trung tuần tháng 8/2021, một bức tranh đáng buồn được khắc họa bằng kết quả khảo sát có quy mô lớn từ Tổ chức Nghiệp đoàn New South Wales. Với 5.000 người tạm trú tham gia khảo sát, có đến 65% số người đã bị mất việc làm, 39% không có đủ tiền để trang trải các chi phí sinh hoạt cơ bản, 43% thường xuyên bỏ bữa và 34% trở thành người vô gia cư, hoặc dự đoán sắp bị đuổi ra khỏi nhà vì không thể trả tiền thuê nhà.

* Tiềm năng và sự thiếu hụt

Nhiều nghiên cứu độc lập đã chỉ ra tầm quan trọng của sự đóng góp từ những người có visa làm việc tạm thời. Họ cung ứng 10% nguồn nhân lực cùng kỹ năng ngắn hạn cho thị trường lao động Australia trong các lĩnh vực chính như nông nghiệp, khách sạn, xây dựng và chăm sóc sức khỏe.

Tuy nhiên, từ tháng 3/2020, Australia đã đóng cửa biên giới quốc tế vì đại dịch, khiến nhóm nhập cư tạm thời giảm mạnh, trung bình chỉ còn 1,3 triệu người/năm. Ước tính, Australia có thể phải mất ít nhất hai năm để quay trở lại mức người nhập cư như trước đại dịch.

Từ nhận định của giới phân tích, việc sụt giảm dòng người nhập cư không chỉ làm thiếu hụt nghiêm trọng nguồn lao động thời vụ trong ngắn hạn mà còn tác động lâu dài đến thị trường nhân lực Australia. Đặc biệt là sự thiếu hụt đối với nhóm người có tay nghề cao trong quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Đơn cử một ví dụ, dẫn theo kênh truyền thông ABC (15/4/2021), tính riêng trong tháng 3/2021, SEEK (một trong những trang đăng tuyển việc làm lớn nhất tại Australia) đã đăng quảng cáo tuyển việc làm với số lượng cao nhất lịch sử trong hơn 23 năm qua. Tuy nhiên, số đơn đăng ký ứng tuyển trên mỗi quảng cáo lại ở mức thấp nhất kể từ năm 2012.

Tuần qua, một nhóm quan chức cao cấp cho rằng Australia cần khoảng 2 triệu người nhập cư trong vòng 5 năm tới để tái thiết nền kinh tế và giải quyết tình trạng thiếu lao động đáng báo động như hiện nay, đặc biệt là lao động có tay nghề cao và nguồn nhân lực cho ngành nông nghiệp.

* Thách thức và cơ hội

Ông Alex Hawke, Bộ trưởng Di trú Australia, khẳng định người nhập cư đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi kinh tế Australia. Cụ thể, mức độ thành công của quá trình “hồi sinh” phụ thuộc nhiều vào nguồn nhân lực nhập cư.

Theo dự kiến, Australia sẽ bắt đầu tiếp nhận người nhập cư tạm trú và thường trú từ giữa năm 2022. Chính phủ Australia đang từng bước nỗ lực để duy trì danh tiếng của một đất nước vốn là điểm đến ưu tiên được viễn khách lựa chọn.

Ngày 26/7 vừa qua, Australia thông qua Dự luật sửa đổi về di dân, cụ thể là “Bảo vệ người lao động nhập cư năm 2021”, trong đó đề xuất các tội hình sự mới và các hình phạt dân sự để bảo vệ tốt hơn nữa người lao động nhập cư khỏi bị bóc lột.

Dự luật sửa đổi bắt nguồn từ thực trạng xảy ra trước đại dịch. Nhiều người lao động nhập cư đã phải chịu đựng các điều kiện tồi tệ tại nơi làm việc như bị cắt tiền lương hoặc tiền lương thấp hơn nhiều so với mức lương tối thiểu theo luật ấn định, bị phân biệt đối xử, bị đe dọa, bị lạm dụng và không ngừng bị đe dọa hủy visa...

Với dự luật này, Chính phủ Australia đã truyền đi một thông điệp mạnh mẽ rằng việc trả lương thấp và các hành vi bóc lột khác đối với người lao động nhập cư là không thể chấp nhận và sẽ không được dung thứ. Đó là một trong những nỗ lực mà Canberra đang thực thi nhằm bảo vệ và thu hút nhiều hơn nhóm người nhập cư tạm thời tham gia vào thị trường lao động Australia.

Ngay sau tuyên bố sửa đổi luật từ chính quyền đương nhiệm, Ủy ban Thượng viện cũng đã chủ trì kêu gọi chính phủ thay đổi sâu rộng hệ thống nhập cư tạm thời nhằm giải quyết tình trạng thiếu lao động hiện nay.

Trong khi, một báo cáo từ Viện Grattan (tổ chức nghiên cứu độc lập về chính sách công) và báo cáo từ Ủy ban Quốc hội dưới sự dẫn dắt của đảng Tự do đã lập luận rằng biên giới quốc tế đóng cửa là cơ hội tốt nhất để chính phủ thay đổi có hệ thống một cách sâu rộng đối với các chương trình khuyến khích nhập cư. Đặc biệt, những khuyến nghị nên tập trung vào nhóm người nhập cư có tay nghề cao và sinh viên quốc tế.

* Chính sách nới lỏng có chọn lọc

Trên tinh thần nới lỏng có chọn lọc, việc xây dựng một lộ trình rõ ràng, với quyền ưu tiên nhằm đem đến cơ hội cho người tạm trú trở thành thường trú nhân Australia là những đề xuất đặc biệt đáng lưu tâm.

Nói cách khác, đây là sự cải tổ chính sách theo hướng mở ra con đường hanh thông cho những người thành thạo tiếng Anh hơn, trẻ tuổi hơn, có kiến thức và kỹ năng chuyên môn ưu trội hơn, cũng như có triển vọng mang lại lợi ích lâu dài cho sự thịnh vượng của nước Australia.

Ngoài ra, từ thực trạng thiếu nhân lực nông nghiệp, vào cuối tháng 9/2021 vừa qua, Chính phủ đã Australia ban hành pháp lý visa nông nghiệp (Australian Agriculture Visa). Theo dự kiến, người lao động có thị thực này có thể đến Australia ngay cuối năm 2021.

Trong tình hình đại dịch hiện nay, đây được coi là một trong những sáng kiến ưu tiên để bổ sung kịp thời ít nhất 10.000 lao động hàng năm cho các ngành nông nghiệp Australia và có cơ hội mở ra con đường định cư lâu dài cho người nhập cư. Tham gia hình thức này, Chính phủ Australia ưu tiên chào đón nhân lực đến từ các quốc gia Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

Cuối cùng và có lẽ quan trọng nhất trong bối cảnh hiện nay chính là chính phủ liên bang và ngay cả chính quyền các tiểu bang, vùng lãnh thổ đang xem xét đẩy nhanh lộ trình mở cửa biên giới.

Có như vậy, Australia mới kịp thời tạo ra sức hút để nguồn nhân lực quốc tế có tay nghề cao quay trở lại và thu hút nhiều hơn nữa nguồn lao động di dân, để khỏa lấp đi khoảng trống thiếu hụt và đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực.