Ảo tưởng siêu cường của Brazil: Giấc mơ không thành
Theo mạng tin Rebelión, việc một tòa án ở Brazil kết án 9 năm rưỡi tù đối với cựu Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva có thể coi là chiếc đinh cuối cùng đóng vào chiếc quan tài, chôn vùi dự án tham vọng biến đất nước lớn nhất Mỹ Latinh này thành một quốc gia thực sự độc lập với Mỹ, với ảnh hưởng riêng biệt tại khu vực và trên toàn cầu.
Trước đó, hai nhân vật cốt cán theo đuổi mục tiêu cao xa này cũng đã bị bỏ tù, đó là Marcelo Odebrecht, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của tập đoàn xây dựng lớn nhất Mỹ Latinh Odebrecht, và Phó Đô đốc Othon Luiz Pinheiro da Silva, “cha đẻ" của chương trình hạt nhân Brazil.
Dự án biến Brazil thành cường quốc vốn có một lịch sử dài, bắt đầu ít nhất từ những năm 1950 trong nhiệm kỳ cầm quyền chính thức lần 2 (1951-1954) của Tổng thống huyền thoại Getúlio Vargas.
Trong bức thư tuyệt mệnh của mình, ông Vargas cho biết ông chịu nhiều sức ép từ Washington do Chính phủ Mỹ không chấp nhận lựa chọn con đường phát triển lĩnh vực hạt nhân một cách độc lập của chính trị gia được coi là có ảnh hưởng nhất trong lịch sử Brazil thế kỷ XX này.
Ông viết chỉ ít lâu trước khi tự tử bằng một phát súng vào tim ngày 24/8/1954: “Tôi đã đấu tranh chống lại sự tước đoạt quyền chính đáng của Brazil”.
Theo lời khẳng định của tác giả Alberto Moniz Bandeira trong tác phẩm “Sự hiện hữu của Mỹ tại Brazil” năm 2010, Tổng thống theo đường lối thúc đẩy phát triển Juscelino Kubitschek (nhiệm kỳ 1956-1960) hồi năm 1959 đã tố cáo “Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và những kẻ thù của một Brazil độc lập đã cố gượng ép một hiệp định chiến lược quốc gia nhằm đưa nền công nghiệp Brazil vào tay nước ngoài”.
Một thập kỷ sau, những tham vọng đó của giới quân sự Brazil đã được Golbery do Couto e Silva, sĩ quan cấp tướng và chính trị gia, hoạch định lại trong tác phẩm kinh điển “Địa chính trị Brazil” (1978) là: liên minh với Washington chống lại chủ nghĩa cộng sản, mở rộng bên trong về phía Amazon và bên ngoài về phía Thái Bình Dương để hoàn thành “vận mệnh hiển nhiên”.
Nhà tư tưởng này bảo vệ quan điểm rằng Brazil “phải trở nên vĩ đại nếu không sẽ sụp đổ”, mà sau này trở thành kim chỉ nam cho giới lý luận của Học viện Quân sự Cấp cao (ESG), nơi đào tạo những quan chức cao cấp nhất của giới tư sản Brasil, trong đó có Marcelo Odebrecht.
Trong tạp chí của Hiệp hội cựu học viên của ESG cách đây mới 6 năm, ông đã cảm ơn ngôi trường và sự nghiêm túc của lực lượng vũ trang Brazil “trong việc đào tạo lãnh đạo cả cho lĩnh vực công lẫn khu vực tư nhân”, và nói rằng các học thuyết của học viện này “đóng góp hiệu quả vào phát triển quốc gia”.
Không phải tình cờ mà những doanh nghiệp tư nhân lớn của Brazil (Camargo Correa, Odebrecht, Gerdau, Votorantim, Andrade Gutierrez v.v...) đã vươn lên đều nhờ những công trình lớn trong thời kỳ chính quyền quân sự tại Brazil (1964-1985).
Dự án hạt nhân chủ chốt của Brazil, Chương trình Hạt nhân Hải quân, được khởi động năm 1979 và chỉ một thập kỷ sau đã làm chủ được toàn bộ chu kỳ làm giàu urani với các máy li tâm chế tạo trong nước.
Phản ứng của Washington cũng cứng rắn như cuộc tấn công vào Vargas những năm 1950. Quốc gia rộng lớn và đông dân nhất Mỹ Latinh bị đưa vào “danh sách đen” khiến họ không nhập khẩu được các nguyên liệu cần thiết cho chương trình hạt nhân của mình.
Phó Đô đốc Othon là tổng công trình sư chính của chương trình này. Đây là lý do khiến ông bị “nhân viên CIA theo dõi” trong nhiều năm. Điều này cũng được các phương tiện truyền thông quân sự Brazil từng vài lần đề cập.
Danh vọng của ông lớn tới mức giúp ông nhận được 8 huân chương quân sự, nhưng năm 2015, trong khuôn khổ Chiến dịch chống tham nhũng Lava Jato, ông đã bị bắt với cáo buộc tham nhũng và làm thất thoát ngân sách trên cương vị Giám đốc Electronuclear, công ty quốc doanh chuyên xây dựng và vận hành các nhà máy điện hạt nhân.
Chương trình hạt nhân của Brazil từng được tái kích hoạt thời chính phủ của Tổng thống Lula, sau khi bị ngừng trong thời kỳ tư hữu hóa tràn lan những năm 1990.
Một bước ngoặt khác là vào năm 2008, Brazil phát hiện các mỏ dầu khổng lồ nằm ở vùng biển sâu ngoài khơi, thường được gọi là các mỏ ở lớp “tiền muối”, yếu tố khuyến khích Brazil ký một thỏa thuận với Pháp về việc xây dựng tàu ngầm nguyên tử đầu tiên, dành cho nhiệm vụ bảo vệ “Amazon màu xanh dương”, nơi cung cấp tới 90% sản lượng dầu khí quốc gia.
Và tập đoàn Odebrecht chính là doanh nghiệp được Tổng thống Lula chỉ định, không qua đấu thầu, để xây dựng xưởng đóng tàu ngầm và một căn cứ tàu ngầm tại Vịnh Sepetiba ở Rio de Janeiro.
Niềm tin của người sáng lập Đảng Lao động (PT) vào tập đoàn này dựa trên cơ sở mối quan hệ thân thiết công khai của ông với gia đình Odebrecht, bắt đầu từ giai đoạn cuối của thời kỳ độc tài quân sự, khi ông nổi lên như một thủ lĩnh công đoàn.
Marcelo, CEO của tập đoàn gánh vác trọng trách thực hiện giấc mơ về một nền quốc phòng độc lập với Mỹ và trở thành tập đoàn tư nhân đa quốc gia hùng mạnh nhất đất nước, đã bị bắt chỉ 8 tuần trước Phó đô đốc Othon.
Doanh nhân tỷ phú này bị kết án 19 năm tù, nhưng sau đó đã thương lượng khai báo hợp tác với cơ quan điều tra để giảm án; trong khi Phó đô đốc Othon là người lĩnh án nặng nhất trong toàn bộ 144 bị cáo bị giam giữ tính tới thời điểm này của vụ Lava Jato: 43 năm tù giam.
Trong 2 nhiệm kỳ liên tục của Tổng thống Lula da Silva (nhiệm kỳ 2003- 2010), Brazil đã đặt được nền móng cho quá trình hội nhập khu vực một cách tự chủ với việc thành lập Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR) và Cộng đồng các nước Mỹ Latinh-Caribe (CELAC) mà không có sự hiện diện của Mỹ, đồng thời là một thành viên nổi bật trong khối các nền kinh tế mới nổi BRICS.
Cũng trong thời kỳ này, Brazil thực hiện nhiều công trình hạ tầng cơ sở khổng lồ, một số theo đúng hướng đi của các chính phủ quân sự trước đây, như đập thủy điện Belo Monte, và là chính phủ dân sự đầu tư nhiều nhất cho việc hiện đại hóa các lực lượng vũ trang.
Từ những lĩnh vực và tham vọng rất khác nhau, cả 3 nhân vật lớn này có một điểm chung là cùng theo đuổi dự án siêu cường cho Brazil, điều không khỏi khiến Mỹ bực mình. Và họ lần lượt bị hạ bệ, có thể do họ đã chủ quan, đánh giá thấp “siêu cường đế quốc” và quá tin tưởng vào “nền dân chủ”.
Tất nhiên, điều này không có nghĩa rằng ai đó trong số họ vô tội hay trong sạch: những doanh nhân giàu có thường là những người tham nhũng, vì nếu không, rất khó để họ có thể tích lũy quá nhiều của cải như vậy; trong khi không còn nghi ngờ gì rằng các chế độ quân sự luôn là bộ máy nhà nước tệ hại nhất, trừ phi có ai đó mơ ước về “chế độ quân sự dân chủ”.
Và cuối cùng, có lẽ hiếm có Tổng thống nào trên thế giới là hoàn toàn trong sạch, vì để vươn tới đỉnh cao quyền lực họ thường là những người tham nhũng hoặc chí ít thì cũng đưa ra những lời hứa mà chính họ biết rằng chẳng bao giờ thành hiện thực.
Tuy nhiên, trong trường hợp Brazil, vấn đề cốt lõi không phải là tham nhũng, mà là sự cần thiết phải đập tan một giấc mơ đã có từ lâu về việc trở thành siêu cường và thay đổi tương quan địa chính trị mà không phải trải qua chiến tranh hay xung đột./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Brazil nỗ lực thuyết phục Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm nhập thịt bò
10:02' - 19/07/2017
Trước đó, Mỹ thông báo sẽ chưa nối lại nhập khẩu thịt bò của Brazil.
-
Chuyển động DN
Tập đoàn xây dựng lớn nhất Brazil nộp phạt liên quan tới bê bối tham nhũng tại Petrobras
12:54' - 11/07/2017
UTC Engenharia S.A, một trong những tập đoàn xây dựng lớn nhất Brazil, đã chấp nhận nộp phạt 175 triệu USD để dàn xếp các cáo buộc liên quan tới vai trò trong vụ bê bối tham nhũng tại Petrobras.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc kiểm soát chặt nhập khẩu thịt bò từ Brazil
10:32' - 05/07/2017
Ngày 4/7, Tổng cục Giám sát, Kiểm tra Chất lượng và Kiểm dịch Quốc gia Trung Quốc (AQSIQ) đã tăng cường giám sát các hoạt động nhập khẩu thịt từ Brazil.
-
Kinh tế Thế giới
Nhiều nước siết chặt tiêu chuẩn kiểm định đối với thịt Brazil
20:33' - 29/06/2017
Các nước nhập khẩu thịt trên thế giới đã thắt chặt các tiêu chuẩn kiểm định đối với thịt từ Brazil nhằm bảo vệ người tiêu dùng, sau cuộc điều tra tham nhũng có liên quan tới nhiều giám định viên.
-
Kinh tế Thế giới
Tòa án Tối cao Brazil chuyển cáo trạng buộc tội Tổng thống M.Temer tham nhũng tới Hạ viện
09:39' - 29/06/2017
Quyết định trên được đưa ra ít giờ sau khi Tòa án Tối cao Brazil đã chuyển cáo buộc ông phạm tội tham nhũng tới Hạ viện.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Brazil bác bỏ quyết định khởi tố vì hành vi tham nhũng
07:47' - 28/06/2017
Ngày 27/6, Tổng thống Brazil Michel Temer đã bác bỏ kết luận điều tra của Viện Kiểm sát (PGR) trong đó khẳng định ông này phạm tội tham nhũng.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Chính phủ Hàn Quốc kêu gọi cộng đồng y tế cải cách
08:45'
Ủy ban đặc biệt về cải cách y tế của Hàn Quốc sẽ tiến hành trao đổi với các bên liên quan về các giải pháp cải cách nhằm đổi mới hệ thống y tế, phương hướng định kỳ xem xét cung cầu nhân lực y tế.
-
Kinh tế Thế giới
Ngành thép Trung Quốc đứng trước nhiều mối lo lớn
07:00'
Do giá thép trong nước thấp, những nhà sản xuất và các công ty kinh doanh thép Trung Quốc đang trên đà đạt hoặc vượt qua mức xuất khẩu của năm ngoái.
-
Kinh tế Thế giới
Thái Lan đặt mục tiêu tăng tỷ trọng điện tái tạo
12:03' - 22/04/2024
Thái Lan đang hướng tới mục tiêu tăng tỷ lệ sản xuất điện tái tạo lên cao hơn mục tiêu 50% được đề ra trong Kế hoạch phát triển điện lực (PDP).
-
Kinh tế Thế giới
Chỉ 40/100 công ty tư nhân lớn thế giới đặt mục tiêu về trung hòa khí thải
10:17' - 22/04/2024
Theo báo cáo của nhóm cung cấp dữ liệu độc lập Net Zero Tracker công bố ngày 22/4, chỉ 40 trong 100 công ty tư nhân lớn thế giới đặt ra mục tiêu về trung hòa khí thải nhằm ngăn chặn biến đổi khí hậu.
-
Kinh tế Thế giới
Diễn biến ở Trung Đông có đe dọa kế hoạch cắt giảm lãi suất của ECB?
07:09' - 22/04/2024
Những diễn biến địa chính trị mới nhất ở Trung Đông đang làm dấy lên lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc xung đột rộng lớn hơn và những tác động kinh tế toàn cầu của nó.
-
Kinh tế Thế giới
Khối lượng hàng hóa qua cảng Hong Kong (Trung Quốc) lần đầu tiên nằm ngoài tốp 10 thế giới
10:22' - 21/04/2024
Năm 2023, lần đầu tiên khối lượng hàng hóa đi qua cảng Hong Kong rơi xuống vị trí thứ 11 thế giới.
-
Kinh tế Thế giới
Đợt tăng vốn lớn nhất cho Ngân hàng Thế giới kể từ năm 2022
15:49' - 20/04/2024
11 quốc gia đã cam kết đóng góp hơn 11 tỷ USD cho các công cụ vốn hỗn hợp và bảo lãnh danh mục đầu tư mới, được thiết kế để mở rộng năng lực cho vay của ngân hàng thêm 70 tỷ USD trong 10 năm.
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng tại Trung Đông: Indonesia cân nhắc tìm kiếm nguồn cung dầu thô mới
14:16' - 20/04/2024
Theo phóng viên TTXVN tại Jakarta, trong bối cảnh xung đột tại Trung Đông leo thang, Indonesia đang xem xét tìm kiếm các nhà cung cấp dầu thô thay thế từ châu Phi và Mỹ Latinh.
-
Kinh tế Thế giới
IMF khuyến nghị các nước củng cố tài chính và tăng cường cải cách kinh tế
13:04' - 20/04/2024
Ngày 19/4 Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khuyến nghị các nước Mỹ Latinh kết hợp củng cố tài chính với tăng cường cải cách kinh tế để thúc đẩy tăng trưởng, do nợ công và mức nghèo đói tại đây vẫn ở mức cao.